ISSN:
2181-3906
2024
International scientifijournal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
953
QOYATOSH SURATLARNING TARIXIMIZDA TUTGA O’RNI.
Bobohusenov Akmal Ashurovich
Osiyo xalqaro universiteti tarix fani o’qituvchisi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.11033233
Anontatsiya.
Maqola Buxoro vohasi va O’zbekiston hududida joylashgan qoyatosh
suratlari va ularnig o’rganilishi haqida insoniyat hayotida o’rnihaqida diniy qarashlari va
xo’jalik hayoti haqida ma’lumotlar keltirilgan.
Kalit so’zlar:
Abdujabbor Kabirov, qoyatosh suratlari, Sarmishsoy qoyatosh suratlari,
o’ymakorlik, qoyadagi belgilar, arxeologik topilmalar, etnografik dalillar, rassomlarining
mehnati.
ROCK PAINTINGS HAVE A PLACE IN OUR HISTORY.
Abstract.
The article contains information about the rock paintings located in the Bukhara
oasis and the territory of Uzbekistan and their study, as an example of religious views and
economic life in human life.
Key words:
Abdujabbor Kabirov, rock paintings, Sarmishsay rock paintings, carving, signs
on the rock, archaeological findings, ethnographic evidence, work of artists.
НАСКАЛЬНЫЕ РИСУНКИ ИМЕЮТ МЕСТО В НАШЕЙ ИСТОРИИ.
Аннотация.
В статье речь идет о наскальных рисунках, расположенных в
Бухарском оазисе и на территории Узбекистана, и их изучении, как примере в жизни
человечества, о религиозных воззрениях и экономической жизни.
Ключевые слова:
Абдуджаббор Кабиров, наскальные рисунки, наскальные рисунки
Сармишсая, резьба, знаки на скалах, археологические находки, этнографические
свидетельства, работы художников.
O‘zbekistonda qoyatosh suratlarini o‘rgangan arxeolog Abdujabbor Kabirovning
yozishicha, Sarmishsoy qoyatosh suratlari,asosan, chorvador qabilalarning ijodiy mahsuli bo‘lib,
bu yerda qadimgi davr rassomlarining mehnati o‘z ifodasini topgan va ular o‘z davrining xo‘jalik
hayoti, ideologiyasi va madaniy dunyosi haqida hikoya qilganlar.
Sarmishsoy qoyatosh suratlarining mazmuni, mavzusi va ulardan olingan arxeologik,
etnografik dalillarga tayanib shuni aytish mumkinki, mazkur daradagi tasvirlar negizida ibtidoiy
kishilar, qadimgi qabilalarning kundalik turmushi bilan bog‘liq bo‘lgan ba’zi hayotiy voqealar,
ularning g‘oyaviy tushunchalari bilan aloqador bo‘lgan diniy e’tiqodlari yotadi, desak to‘g‘ri
bo‘ladi. Chunki, qoyatoshlarga ishlangan suratlar ham irim-sirimlar, sehr-jodularning bir
ko‘rinishi bo‘lgan
1
.
Muayyan davrda yashagan kishilar guruhi va qabilalar uchun muqaddas dargoh
hisoblangan daralarga, qoyatoshlarga, g‘orlarga va kamarlarning devorlariga ishlangan odamlar,
hayvonlar, qurol-yarog‘ va boshqa narsalarning tasviri tushurilgan suratlar tasodifiy holat emas.
Sarmishsoy suratlarining g‘oyaviy mazmuni haqida bayon etilgan fikr-mulohazalar
qanchalar ravon bo‘lsa-da, bu borada qoyatosh suratlari yangi tadqiqotlarga muhtoj hisoblanadi.
1
Кабиров Дж.
Наскальные изображения Сармишсая // ИМКУ. Вып.9. -Ташкент, 1972.-С.50-55.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientifijournal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
954
- Qoyatosh rasmlari qadimgi ajdodlarimizdan qolgan muhim tarixiy manba bo‘lib xizmat
qiladi.
Bu qoyatosh rasmlari o‘tmish ajdodlarimizning tarixi, kundalik turmush tarzi, diniy,
madaniy va ma’naviy hayoti haqida ma’lumot beruvchi muhim manba hisoblanadi;
- Sarmishsoy qoyatosh suratlarining ishlanish texnikasi va tasviriga o‘xshash suratlar
Farg‘ona hamda O‘rta Osiyoning boshqa hududlarida ham uchrashi qadimgi davr Buxoro vohasi
aholisining etnomadaniy aloqalari natijasi hisoblanadi;
- Insonlar tabiat moʻjizalarini va uning sir-asrorlarini tasavvur etishi tufayli tirik jonzotlarga
taqlid etishgan, ularning qiyofalarini yaratishgan. Insonlar rasmlar chizish orqali tabiatdagi narsa
va hodisalarga o‘z ta’sirini o‘tkazish yoki undagi asov holatlarni bo‘ysundirishga hayolan harakat
qilgan.
Ana shu tasavvurlar ta’sirida shakllangan va o‘zlarining ilk ibtidoiy tajribalarini to‘play
boshlagan dastlabki insonlar moʻjizakor tabiatdagi osori-atiqalarning rasmini chizish uchun tabiiy
tayyor g‘orlardan, qoyalardan foydalangan;
- Sarmishsoy suratlarining ishlanish texnikasi, mavzusi va mazmuniga qarab, xronologik
jihatdan qadimiy suratlar, Ilk temir davri suratlari va keyingi davr suratlariga bo’linadi. Agar
bronza va ilk temir davri tasvirlarining asosini yovvoyi va yirtqich hayvonlar tashkil etgan bo‘lsa,
o‘rta asrlar va keyingi davrlarda qoyalarda ko‘proq uy hayvonlari, tog‘ echkilari, tuya, ot, eshak,
bo‘ri, it, qush, tamg‘a shaklidagi belgi va noaniq, tushunarsiz tasvirlar aks ettirilgan. Bulardan
tashqari qoyalarda ot choptirib ketayotgan chavandozlar yoki cho‘ponlar, olis safarga otlangan
tuyalar karvoni, otliq ovchilarning tog‘ echkilari ortidan ta’qib qilib ketayotgan turli-tuman
mazmunga ega bo‘lgan manzaralari aks ettirilgan.
Bu tasvirlar, nisbatan qo‘pol, ko‘pincha oddiy sxematik uslubda, urib-cho‘kichlash, tirnash
texnikalari asosida bajarilgan;
- Qoyatosh san’ati yodgorliklari rasmlari turi, mazmun-mohiyati, ishlanish texnikasi, uslubi,
saqlanish darajasi, hajmining katta-kichikligi kabi jihatlari bilan bir-biridan tubdan farq qiladi. Bu
farqlar ularning turli tarixiy davrlarda ishlanganligidan dalolat beradi. Bu rasmlar ustidan ikkinchi
rasmning ishlanishi ham ularning boshqa-boshqa davrlarga oidligini ko‘rsatadi;
- O‘lkamizda arablar istilosidan so‘ng, islom dinining keng yoyilishi natijasida qoyalarga
rasm ishlash ancha sustlashib ketgan. Chunki, islom dinida rasm solish shakkoklik, ya’ni gunoh
hisoblangan.
Bu bilan qoyalarga rasm solish butunlay yo‘qolib ketmagan. Ammo, ularning mazmuni va
mohiyatiga putur yetadi. Odamlar endi qoyalarga rasm ishlashda biror-bir maqsadni ko‘zlab emas,
balki ermak sifatida qaray boshlaganlar. Keyingi davr tasvirlari,asosan, kelib ketuvchi odamlar,
mahalliy xalq yoki cho‘ponlar tomanidan qoyatoshlarda o‘zlari ko‘rgan rasmlarni qayta
chizishgan;
- Buxoro vohasi qoyatoshlariga urib-cho‘kichlab tushirilgan rasmlarning ishlanish texnikasi
ancha murakkabdir. Petrogliflar o‘yish, urib-cho‘kichlash, chizish, ishqalash va tirnash texnikalari
asosida bajarilgan. Qoyatosh rasmlarining ishlanish texnikasini amaliy jihatdan o‘rganish qadimiy
tasvirlarning chizilgan davrini aniqlashda muhim ahamiyatga egadir. Yodgorliklardagi qadimiy
rasmlar biroz qo‘pol urib-cho‘kichlangan bo‘lib, sak-skif davri tasvirlari esa, o‘ta noziklik bilan
ishlangan;
ISSN:
2181-3906
2024
International scientifijournal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
955
- Yuqorida keltirilgan ma’lumotlardan kelib chiqib aytishimiz mumkinki, Buxoro vohasi
qoyatosh rasmlari qadimgi ajdodlarimizdan qolgan muhim tarixiy manba bo‘lib xizmat qiladi. Bu
qoyatosh rasmlari o‘tmish ajdodlarimizning tarixi, kundalik turmush tarzi, diniy, madaniy va
ma’naviy hayoti haqida ma’lumot beruvchi muhim manba ekanligi shak-shubhasizdir. Bu tarixiy-
madaniy yodgorlikni hozirgi holatidagidek qilib saqlashni ta’minlash, ularni har tomonlama
o‘rganish va kelajak avlodga yetkazish bizning asosiy vazifalarimizdan biridir. Bugungi kunda
qoyatosh suratlari ustida olib borilayotgan ilmiy tadqiqot ishlarimiz davom etmoqda.
Yuqoridagi xulosalar asosida quyidagicha
taklif va tavsiyalar
bildirildi:
- Buxoro vohasida mavjud qoyatosh suratlarining mazmun-mohiyatini targ‘ib qiluvchi turli internet
sahifalarini yaratish;
- Buxoro vohasida mavjud qoyatosh suratlarining kam o‘rganilgan va hamon yechimini kutayotgan
qoyatosh suratlarini o‘rganish uchun arxeologik ekspeditsiyalar tashkil qilish;
- Vohada mavjud qoyatosh suratlarini yagona arxeologik kompleksga aylantirish, zamonaviy
texnologiyalar (3D Max dasturi) asosida ularning xaritasini yaratish va bu hududlarga sayyohlarni faol jalb
qilish.
REFERENCES
1.
Аубекеров Б.Ж. Геолого-геоморфологические исследования в долине реки
Сармишсая // Достижения иперспективы изучения, сохранения и управления
природного и культурного наследия «Сармишсая». Материалы региональной
конференции. -Ташкент, 2009.
2.
2.Кабиров Ж. Изучение наскальных изображений Узбекистана // Заключительный
отчет. Архив Института археологии АН РУз, № 666. –Самарканд,1975.
3.
Bobohusenov, A. (2024). THE RESULTS OF THE ARCHAEOLOGICAL RESEARCH
WORKS CARRIED OUT IN BACTRIA. Modern Science and Research, 3(2), 671–675.
Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/30363
4.
Bobohusenov, A. & Ganiyev, H. (2024). ORIGIN PROBLEMS OF SAK
ARCHAEOLOGICAL CULTURE OF CENTRAL ASIA. Modern Science and Research,
3(2), 641–645
5.
Ashurovich, B. A. (2024). Results of the Archaeological Research Works Carried Out in
Bactria.
EUROPEAN
JOURNAL
OF
INNOVATION
IN
NONFORMAL
EDUCATION
,
4
(3),
113–119.
Retrieved
from
https://www.inovatus.es/index.php/ejine/article/view/2686
6.
Bobohusenov, A. (2024). HISTORICAL GEOGRAPHY OF BUKHARA OASIS. Modern
Science
and
Research,
3(2),
634–640.
Retrieved
from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/29429
7.
Akmal B. (2024). THE GREAT WALL OF THE EARLY MIDDLE AGES - KANPIRAK
WALL.
Modern
Science
and
Research,
3(1),
694–698.
Retrieved
from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/28381
8.
Bobohusenov Akmal. (2023). BUXORO VOHSINING ANTIK DAVRI SHISHA
BUYUMLARI.
TADQIQOTLAR
,
25
(2),
208–211.
Retrieved
from
ISSN:
2181-3906
2024
International scientifijournal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
956
9.
Bobohusenov Akmal Ashurovich. (2023). THE MATERIAL CULTURE OF THE
TOMBS OF THE ANCIENT AND EARLY MEDIEVAL PERIOD.
International Journal
Of
History
And
Political
Sciences
,
3
(11),
24–29.
https://doi.org/10.37547/ijhps/Volume03Issue11-06
10.
Bobohusenov Akmal. (2023). ANTIK VA ILK O‘RTA ASRLAR DAVRI MOZOR-
QO‘RG‘ONLARI
MODDIY
MADANIYATI.
ОБРАЗОВАНИЕ
НАУКА
И
ИННОВАЦИОННЫЕ
ИДЕИ
В
МИРЕ
,
35
(3),
65–70.
Retrieved
from
https://www.newjournal.org/index.php/01/article/view/10037
11.
Bobohusenov Akmal. (2023). ANTIK VA ILK O‘RTA ASRLAR DAVRI MOZOR-
QO‘RG‘ONLARI MODDIY MADANIYATI .
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И
ИННОВАЦИОННЫЕ
ИДЕИ
В
МИРЕ
,
35
(3),
65–70.
Retrieved
from
https://www.newjournal.org/index.php/01/article/view/10037
12.
Tursunova, M., & Bobohusenov, A. (2023). QADIMGI VARAXSHA DEVORIY
GANCH
VA
LOY
BEZAKLARI.
SCHOLAR,
1(28),
303–308.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10026873
13.
Bobohusenov Akmal. (2023). BUXORO VOHSINING ANTIK DAVRI SHISHA
BUYUMLARI.
TADQIQOTLAR
,
25
(2),
208–211.
Retrieved
from
http://tadqiqotlar.uz/index.php/new/article/view/307
14.
Bobohusenov Akmal Ashurovich. (2023). VARAKHSHA MURAL GANCH AND CLAY
PAINTINGS.
International Journal Of History And Political Sciences
,
3
(12), 48–53.
https://doi.org/10.37547/ijhps/Volume03Issue12-09
15.
Bobohusenov Akmal, & Naimov Ismat. (2023). BAQTRIYANING BRONZA DAVRI
ARXEOLOGIYA
YODGORLIKLARINING
JOYLASHUVI
VA
MODDIY
MADANIYATI.
Innovations in Technology and Science Education
,
2
(8), 73–80.
Retrieved from https://humoscience.com/index.php/itse/article/view/557
16.
Bobohusenov
A.
(2023).
BUXORO
VOHASINING
ANTIK
DAVRI
YODGORLIKLARI.
SCHOLAR
,
1
(28),
298–302.
Retrieved
from
https://researchedu.org/index.php/openscholar/article/view/5055
17.
Bobohusenov Akmal. (2023). BUXORO VOHASI QOYATOSH SURATLARINING
DAVRIY TASNIFI.
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В
МИРЕ
,
29
(1),
142–146.
Retrieved
from
https://newjournal.org/index.php/01/article/view/8667
18.
Vahobovna, S. G. (2024). Canada during the world economic crisis of 1929-1933. TA'LIM
VA RIVOJLANISH TAHLILI ONLAYN ILMIY JURNALI, 4(4), 48-54.
19.
Srojeva, G. (2024). ATTENTION PAID TO PRESCHOOL EDUCATIONAL
INSTITUTIONS IN NEW UZBEKISTAN. Modern Science and Research, 3(2), 258–266.
Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/30750
20.
Srojeva, G. (2024). THE CANADIAN ECONOMY DURING THE GLOBAL
ECONOMIC CRISIS. Modern Science and Research, 3(2), 57–63. Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/30678
21.
Vahobovna, S. G. (2024). Role of Preschool Educational Institutions in Education of a
Perfect Person.
EUROPEAN JOURNAL OF INNOVATION IN NONFORMAL
ISSN:
2181-3906
2024
International scientifijournal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
957
EDUCATION
,
4
(3),
208–214.
Retrieved
from
https://inovatus.es/index.php/ejine/article/view/2703
22.
Vahobovna, S. G. (2023). QUYI ZARAFSHON VOHASI TURIZM IMKONIYATLARI.
23.
Srojeva, G. (2024). STRENGTHENING THE MATERIAL AND TECHNICAL BASE
OF PRESCHOOL EDUCATION AND TRAINING INSTITUTIONS. Modern Science
and Research, 3(2), 673–681. Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-
research/article/view/29450
24.
Srojeva, G. (2024). INTERNATIONAL COOPERATION IN THE FIELD OF
EDUCATION. Modern Science and Research, 3(2), 1041–1050. Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/29547
25.
Sadullayev,
U.
(2024).
THE
NEIGHBORHOOD
IS
THE
CRADLE
OF
VALUES.
Modern
Science
and
Research
,
3
(1),
607–613.
Retrieved
fromhttps://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/28343
26.
Sadullayev, U. (2023). ABOUT THE EMERGENCE OF THE CONCEPT OF
NEIGHBORHOOD.
Modern Science and Research
,
2
(12), 722-727.
27.
Sadullayev Umidjon Shokir O’g’li. (2023). THE IMPORTANCE OF THE MAHALLA
SYSTEM’S REFORMATIONS IN NEW UZBEKISTAN. International Journal Of
History
And
Political
Sciences,
3(10),
25–30.
https://doi.org/10.37547/ijhps/Volume03Issue10-05
28.
Sadullayev, U. (2023). THE ROLE OF WOMEN IN NEIGHBORHOOD
MANAGEMENT IN UZBEKISTAN.
Modern Science and Research
,
2
(9), 132-135.
29.
Bafoeva, R. (2024). POSTMODERNISM IN LITERATURE.
TA'LIM VA RIVOJLANISH
TAHLILI ONLAYN ILMIY JURNALI
,
4
(3), 86-90.
30.
Bafoeva, R. (2024). POSTMODERNISM IN LITERATURE.
TA'LIM VA RIVOJLANISH
TAHLILI ONLAYN ILMIY JURNALI
,
4
(3), 86-90.
31.
Bafoeva, R. (2023). INGLIZ VA O'ZBEK MAQOLLARIDA TA'LIM TUSHUNCHASI.
32.
Bafoeva, R. (2023). XORIJIY TILLARNI O'QITISHNING YANGICHA USULLARI.
33.
Bafoeva, R. (2024). THE IMPORTANCE OF PROVERBS IN ENGLISH, RUSSIAN,
UZBEK LANGUAGES.
Modern Science and Research
,
3
(1), 33-38.
34.
Bafoeva, R. (2023). The concept of family in English, Russian and Uzbek
proverbs.
American Journal of Language, Literacy and Learning in STEM Education
(2993-2769)
,
1
(10),
651–654.
Retrieved
from
https://grnjournal.us/index.php/STEM/article/view/2279
35.
Rokhila Bafoeva 2023. The Concept of Education in English and Uzbek
Proverbs.
American Journal of Language, Literacy and Learning in STEM Education
(2993-2769)
. 1, 9 (Nov. 2023), 292–296.
36.
Bafoeva, R. (2023). NEW METHODS OF TEACHING FOREIGN LANGUAGES.
Modern Science and Research, 2(10), 58-63.
37.
Pirmanovna, N. G., & Bafoeva, R. (2022). NATIONAL AND CULTURAL PROVERBS
IN ENGLISH AND UZBEK LANGUAGES AND THEIR UNIVERSAL FEATURES.
Новости образования: исследование в XXI веке, 1(4), 500-503.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientifijournal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
958
38.
Pirmanovna, N. G., & Bafoeva, R. (2023). INGLIZ VA O’ZBEK MAQOLLARING
GENDER XUSUSIYATLARI.
World of Science
,
6
(5), 167-169.
39.
Pirmanovna, N. G., & Bafoeva, R. (2023). O’ZBEK VA INGLIZ MAQOLLARINING
JAMIYATDAGI
TUTGAN
O’RNI
VA
ULARNING
O’RGANILGANLIK
DARAJASI.
SCIENTIFIC
APPROACH
TO
THE
MODERN
EDUCATION
SYSTEM
,
2
(14), 74-76.
40.
Berdiyeva,
S.
(2024).
EXPLORING
INNOVATIVE
APPROACHES
TO
TEACHING.
Modern Science and Research
,
3
(1), 923-927.
41.
Berdiyeva, S. (2024). TEACHING YOUNG LEARNERS THROUGH THE USE OF
CLIL METHOD.
Modern Science and Research
,
3
(2), 473-480.
42.
Berdiyeva, S. (2023). UNLOCKING LANGUAGE LEARNING POTENTIAL: THE
IMPACT OF MULTIMEDIA IN LANGUAGE EDUCATION.
Modern Science and
Research
,
2
(12), 314-318.
43.
Safarova, Z. T., & Berdiyeva, S. U. (2024). TRANSLATION PROBLEMS OF THE
STORY “NAUGHTY BOY”.
Modern Scientific Research International Scientific
Journal
,
2
(2), 10-16.
44.
Berdiyeva, S. (2024). TEACHING YOUNG LEARNERS THROUGH THE USE OF
CLIL METHOD.
Modern Science and Research
,
3
(2), 473-480.
45.
Berdiyeva,
S.
(2024).
EXPLORING
INNOVATIVE
APPROACHES
TO
TEACHING.
Modern Science and Research
,
3
(1), 923-927.
46.
Berdiyeva, S. U. (2023). THE DIFFERENCE BETWEEN GAME-BASED LEARNING
AND GAMIFICATION [Data set].
47.
Khamraeva, G. (2023). The Role of Information Gap Activities in Teaching Speaking in
Esl Classes.
ЦЕНТР НАУЧНЫХ ПУБЛИКАЦИЙ (buxdu. uz)
,
33
(33).
48.
Utkerovna, B. S. (2023). Teaching Grammar Effectively: Strategies for Success.
American
Journal of Language, Literacy and Learning in STEM Education (2993-2769)
,
1
(10), 241-
245.
49.
Utkerovna, B. S. (2023). Effective Ways of Improving Language Learners’
Communication Skills through Story-Based Approach.
American Journal of Language,
Literacy and Learning in STEM Education (2993-2769)
,
1
(9), 563-567.
50.
Berdiyeva, S. (2023). Advantages and Disadvantages of Teaching through Role-Playing
Activities. In
Academic International Conference on Multi-Disciplinary Studies and
Education
(Vol. 1, No. 19, pp. 88-92).
51.
Berdiyeva, S. (2023). A STORY-BASED APPROACH IN TEACHING FOREIGN
LANGUAGE.
Modern Science and Research
,
2
(10), 262-266.
52.
Berdiyeva, S. U. (2023). THE DIFFERENCE BETWEEN GAME-BASED LEARNING
AND GAMIFICATION [Data set]. Zenodo.
53.
Utkerovna, S. (2023). BENEFITS OF TEACHING FOREIGN LANGUAGES
THROUGH ROLE-PLAYING ACTIVITIES.
Modern Science and Research
,
2
(10), 723-
729.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientifijournal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
959
54.
Utkerovna, B. S. (2023). SHUM BOLA ASARINING TARJIMASIDA TARJIMON
MAHORATI.
DENMARK" THEORETICAL AND PRACTICAL FOUNDATIONS OF
SCIENTIFIC PROGRESS IN MODERN SOCIETY"
,
14
(1).
55.
Utkirovna, B. S. (2023). Characteristics of the Works of Charles Dickens.
European
Science Methodical Journal
,
1
(3), 24-28.
56.
Berdiyeva, S. (2023). THE IMPORTANCE OF ROLE PLAYING ACTIVITIES IN
IMPROVING LEARNERS’LANGUAGE SKILLS.
Modern Science and Research
,
2
(9),
75-78.