ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
35
Н
.
Имомов
,
ТДЮУ
Фуқаролик
ҳуқуқи
кафедраси
мудири
,
ю
.
ф
.
д
.,
проф
.
в
.
б
.
КВАЗИЮРИДИК
1
ШАХСЛАРНИНГ
ҲУҚУҚИЙ
МАҚОМИНИ
АНИҚЛАШ
МУАММОЛАРИ
Аннотация
:
ушбу
мақолада
муаллиф
томонидан
квазиюридик
шахслар
тушунчаси
ва
белгилари
,
улар
томонидан
тадбиркорлик
фаолиятини
амалга
оширишнинг
ўзига
хос
жиҳатлари
,
шунингдек
фермер
хўжаликлари
,
хусусий
корхоналар
ва
оилавий
корхоналарнинг
ҳуқуқий
ҳолатини
арниқлаш
масалалари
кўриб
чиқилган
.
Калит
сўзлар
:
квазиюридик
шахслар
,
тадбиркорлик
фаолияти
субъектлари
,
фермер
хўжалиги
,
хусусий
корхона
,
оилавий
корхона
.
Аннотация
:
в
данной
статье
автором
раскрыты
признаки
и
понятие
квазиюридических
лиц
,
особенность
осуществление
ими
предпринимательской
деятельности
,
а
также
затронуты
вопросы
определения
правового
статуса
фермерских
хозяйств
,
частных
предприятий
и
семейного
предпринимательства
.
Ключевые
слова
:
квазиюридические
лица
,
субъекты
предпринимательской
деятельности
,
фермерское
хозяйство
,
частное
предприятие
,
семейное
предприятие
.
Annotation:
in this article the author reveals the signs
and the concept of quasi-juridical persons, the peculiarity
of accomplishment of entrepreneurial activity and also
touches upon the issues of determining the legal status of
farms, private enterprises and family business.
Key words:
quasi-juridical persons, subjects of
entrepreneurial activity, farming, private enterprise, family
enterprise.
Бозор
муносабатларининг
ривожланиши
билан
тадбиркорлик
тузилмаларининг
турлари
ва
уларнинг
шакллари
ҳам
кенгайиб
бормоқда
.
Шу
боис
ФКда
назарда
тутилган
,
юридик
шахснинг
муайян
белгиларига
эга
бўлган
турли
ташкилотлар
ва
кишиларнинг
биргаликдаги
фаолиятига
ёки
якка
шахснинг
иштирокига
асосланган
,
тегишли
тартибда
давлат
рўйхатидан
ўтказилаётган
тузилмалар
юзага
келмоқда
.
Бироқ
юридик
шахсларнинг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шаклларини
ифодалайдиган
ФКда
уларнинг
номи
келтирилмагани
ҳолда
қонун
ҳужжатларида
юридик
шахсларнинг
бошқа
ташкилий
-
ҳуқуқий
шакллари
мавжуд
бўлиши
белгиланган
.
Амалдаги
қонунчиликда
ва
ҳуқуқни
қўллаш
амалиётида
юридик
шахсга
ўхшаш
бўлган
бир
қатор
тузилмалар
фаолият
юритмоқда
ва
уларнинг
ҳуқуқий
мақомини
аниқлаш
эса
бугунги
кунда
муайян
муаммолар
ва
ҳуқуқий
бўшлиқлар
ҳамда
коллизияларни
юзага
келтирмоқда
.
Ана
шундай
тузилмалардан
бири
фермер
хўжаликлари
ҳисобланади
.
“
Фермер
хўжаликлари
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
3-
моддаси
“
Фермер
хўжалиги
”
деб
номланиб
,
унинг
биринчи
қисмида
“
фермер
хўжалиги
ижарага
берилган
1
Лотинча
quasi –
ўхшаш
,
ҳақиқий
эмас
,
мураккаб
сўзларнинг
олд
қўшимчаси
сифатида
қўлланилади
ва
ушбу
ном
ёки
атаманинг
аслига
ўхшашлигини
англатади
.
ер
участкаларидан
фойдаланган
ҳолда
қишлоқ
хўжалиги
товар
ишлаб
чиқариши
билан
шуғулланувчи
,
мустақил
хўжалик
юритувчи
субъект
”
эканлиги
белгиланган
.
Мазкур
нормада
“
фермер
хўжалиги
”
деб
номланувчи
ҳуқуқ
субъекти
юридик
шахс
ёки
якка
тартибдаги
тадбиркор
эканлиги
назарда
тутилмаган
.
“
Хўжалик
юритувчи
субъект
”
атамаси
эса
хўжалик
(
тадбиркорлик
)
фаолиятини
юритувчи
юридик
шахсларга
ва
тадбиркорлик
фаолияти
билан
шуғулланувчи
фуқароларга
нисбатан
қўлланиладиган
атама
ҳисобланади
.
Гарчи
миллий
қонунчиликда
“
хўжалик
юритувчи
субъекти
”
тушунчасига
нисбатан
легал
изоҳ
назарда
тутилмаган
бўлса
-
да
,
ҳуқуқ
назариясида
мазкур
тушунча
якка
тартибдаги
тадбиркорлар
ва
тадбиркорлик
тузилмалари
бўлган
юридик
шахсларга
нисбатан
қўлланилиши
борасидаги
доктрина
мавжуд
.
Айрим
давлатлар
қонунчилигида
хўжалик
юритувчи
субъект
тушунчасининг
изоҳи
белгиланган
.
Жумладан
,
Украинанинг
Хўжалик
кодексининг
55-
моддасига
кўра
,
хўжалик
юритувчи
субъект
сифатида
хўжалик
ваколатлари
(
хўжалик
ҳуқуқлари
ва
мажбуриятлари
мажмуи
)
ни
бажариб
хўжалик
фаолиятини
амалга
оширадиган
,
ўз
мулкига
эга
бўлган
ва
қонунчиликда
назарда
тутилган
ҳолларни
истисно
этган
,
ушбу
мол
-
мулк
доирасида
ўз
мажбуриятлари
учун
жавобгар
бўла
оладиган
хўжалик
муносабатларининг
иштирокчилари
эътироф
этилади
.
Хўжалик
юритувчи
субъектлар
жумласига
хўжалик
ташкилотлари
,
ҳамда
тадбиркор
сифатида
рўйхатдан
ўтган
фуқаролар
киради
.
Мазкур
Кодекснинг
114-
моддаси
биринчи
қисмида
фермер
хўжалигининг
тушунчаси
белгиланган
бўлиб
,
унга
мувофиқ
,
фермер
хўжалиги
фуқароларнинг
қишлоқ
хўжалиги
маҳсулотларини
етиштириш
,
қайта
ишлаш
ва
реализация
қилиш
мақсадидаги
тадбиркорлик
шаклидир
.
Россия
Федерацияси
Гражданлик
кодексининг
86-1-
моддасига
кўра
,
деҳқон
(
фермер
)
хўжалиги
ташкил
этиш
тўғрисидаги
келишув
асосида
юридик
шахс
тузмасдан
қишлоқ
хўжалиги
соҳасидаги
биргаликда
фаолият
олиб
борувчи
фуқаролар
деҳқон
(
фермер
)
хўжалиги
–
юридик
шахс
ташкил
этишга
ҳақлидир
.
Фермер
хўжалигининг
ҳуқуқий
мақомидаги
энг
муҳим
жиҳатларидан
бири
–
бу
фаолият
бевосита
фуқаролар
томонидан
амалга
оширилиши
,
фермер
хўжалиги
шу
хўжалик
бошлиғи
томонидан
ташкил
этилиши
,
фермер
хўжалиги
номидан
ана
шу
бошлиқ
иш
кўриши
каби
омиллар
билан
боғлиқ
.
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексининг
18-
моддасида
фуқаролар
ҳуқуқ
лаёқатининг
мазмуни
ифодаланган
бўлиб
,
фуқаролар
томонидан
кўплаб
ҳаракатлар
қилиш
ҳуқуқи
билан
бирга
, “
юридик
шахслар
ташкил
этишлари
”
ҳам
назарда
тутилган
ва
алоҳида
ҳолда
“
деҳқон
(
фермер
)
хўжалиги
билан
ҳамда
қонунда
тақиқлаб
қўйилмаган
бошқа
фаолият
билан
шуғулланишлари
”
мумкинлиги
назарда
тутилган
.
Бу
эса
ўз
навбатида
,
фуқаролик
қонунчилиги
фермер
хўжалиги
билан
шуғулланиш
фуқароларнинг
юридик
шахслар
ташкил
этиш
фаолиятига
киритилмаганлигини
кўрсатади
ва
айни
пайтда
фермер
хўжалигини
юридик
шахс
сифатидаги
мақомини
инкор
этгандай
кўринади
.
Бироқ
“
Фермер
хўжалиги
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
7-
моддасида
фермер
хўжалигини
давлат
рўйхатига
олиш
масаласи
белгиланган
бўлиб
,
унинг
биринчи
қисмига
биноан
,
фермер
хўжалиги
белгиланган
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
36
тартибда
давлат
рўйхатига
олинган
пайтдан
эътиборан
ташкил
этилган
деб
ҳисобланади
.
Фермер
хўжалиги
ваколатли
орган
томонидан
давлат
рўйхатига
олинганидан
кейин
юридик
шахс
мақомини
олади
,
банк
муассасасида
ҳисоб
-
китоб
варағи
ва
бошқа
хил
ҳисобварақлар
очишга
,
ўз
номи
ёзилган
муҳрга
эга
бўлишга
ҳақли
.
Ушбу
нормадан
англашиладики
,
фермер
хўжалиги
бошқа
турдаги
юридик
шахслар
каби
давлат
рўйхатидан
ўтказилгач
ҳуқуқий
мақомига
эга
бўлади
ва
ташкил
топган
ҳисобланади
ҳамда
шу
пайтдан
бошқа
ҳуқуқий
лаёқатга
эга
бўлади
.
Бу
тартибот
фермер
хўжаликларига
ҳам
хосдир
.
Шундай
экан
,
фермер
хўжалиги
юридик
шахс
статуси
(
мақоми
)
га
эга
бўлиши
унинг
якка
тартибдаги
фуқаро
сифатида
фаолият
юритишини
инкор
этади
.
Қолаверса
,
бошқа
юридик
шахсларда
бўлгани
каби
фермер
хўжаликлари
уставга
эга
бўлишлари
лозим
.
Бунда
фермер
хўжалигининг
намунавий
устави
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамаси
томонидан
тасдиқланади
.
Кўпчилик
мутахассислар
фермер
хўжалиги
ўзининг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шакли
жиҳатидан
хусусий
корхонага
яқин
,
шу
сабабли
фермер
хўжалигини
ҳам
хусусий
корхона
деб
ҳисоблаш
мумкинлигини
қайд
этишади
.
Бу
борада
“
Хусусий
корхона
тўғрисида
”
ги
Қонун
нормаларига
эътибор
қарадиган
бўлсак
,
ушбу
Қонуннинг
3-
моддаси
биринчи
қисмига
мувофиқ
,
мулкдор
ягона
жисмоний
шахс
томонидан
тузилган
ва
бошқариладиган
тижоратчи
ташкилот
хусусий
корхона
деб
эътироф
этилади
.
Хусусий
корхона
тадбиркорлик
субъектларининг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шаклидир
.
Тадбиркорлик
субъектларининг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шакли
масаласи
цивилистикада
,
умумий
ҳуқуқшуносликда
у
қадар
кенг
таҳлил
этилмайди
ва
бу
масалага
алоҳида
эътибор
қаратилмайди
.
Тадбиркорлик
,
хусусан
,
бизнес
юритишнинг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шакллари
асосан
иқтисод
фанининг
ҳамда
иқтисодчи
мутахассисларнинг
кучли
эътиборида
ҳисобланади
.
Жумладан
,
иқтисодчи
мутахассис
С
.
В
.
Тиньковнинг
фикрига
кўра
,
хўжалик
юритишнинг
бугунги
мураккаб
замонавий
шароитларида
кичик
бизнесни
самарали
ташкил
этиш
анча
мушкулдир
.
Бўлғуси
тадбиркор
учун
ўз
ишини
бошлаш
бир
қатор
мураккаблик
тўғдиради
,
яъни
унинг
учун
,
аввало
,
корхонани
ривожлантириш
стратегиясини
танлаш
зарурати
билан
бирга
мақбул
ташкилий
-
ҳуқуқий
шаклни
аниқлаш
муаммоси
юзага
келади
.
Ташкилий
-
ҳуқуқий
шакл
атамасининг
аниқ
тушунчаси
расмий
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатларда
учрамайди
.
Шу
боис
,
муайян
тадқиқотлар
натижасида
ташкилий
-
ҳуқуқий
шакл
деганда
,
корхона
фаолияти
ва
амал
қилишининг
асосий
ташкилий
-
бошқарув
,
иқтисодий
ва
ҳуқуқий
ўзига
хослигида
ифодаланадиган
алоҳида
жиҳатлар
ва
белгилар
мажмуи
тушунилади
[
1
]
.
Фикримизча
,
тадбиркорлик
субъектларининг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шакли
деганда
,
одатда
тадбиркорлик
фаолиятини
амалга
ошириш
учун
қонунчиликда
белгиланган
шакллар
тушунилади
.
Бунда
тадбикорлик
фаолиятини
амалга
ошириш
ниятида
бўлган
шахс
қонунда
белгиланган
муайян
шакллардан
бирида
ўзининг
фаолиятини
ташкил
этади
ва
тадбиркорлик
субъектига
айланади
.
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Тадбиркорлик
фаолияти
эркинлигининг
кафолатлари
тўғрисида
”
ги
Қонуни
4-
моддаси
биринчи
қисмига
биноан
тадбиркорлик
фаолияти
субъектлари
(
тадбиркорлик
субъектлари
)
белгиланган
тартибда
давлат
рўйхатидан
ўтган
ҳамда
тадбиркорлик
фаолиятини
амалга
ошираётган
юридик
ва
жисмоний
шахслардир
.
Шу
сабабли
тадбиркорлик
субъектларининг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шакли
деганда
,
нафақат
юридик
шахсларнинг
,
балки
якка
тартибдаги
тадбиркор
бўлган
жисмоний
шахслар
учун
белгиланган
ташкилий
,
иқтисодий
ва
ҳуқуқий
талаблар
ва
тартиботлар
назарда
тутилади
.
Чунки
,
жисмоний
шахслар
ҳам
тадбикорлик
субъекти
сифатида
фаолият
юритадилар
ва
уларнинг
бу
фаолияти
юридик
шахс
тузган
ёки
тузмаган
ҳолда
амалга
оширилиши
мумкин
.
Масалан
,
жисмоний
шахс
МЧЖ
шаклида
юридик
шахс
тузган
ҳолда
ёки
юридик
шахс
тузмасдан
якка
тадбиркорлик
сифатида
тадбиркорлик
фаолиятини
амалга
оширишларига
йўл
қўйилади
.
Тадбиркорлик
субъектларининг
ташкилий
-
ҳуқуқий
атамаси
ҳуқуқий
мазмун
ва
моҳиятга
қараганда
,
кўпроқ
иқтисодий
мазмунга
эга
ҳисобланади
,
шу
сабабли
ушбу
атама
бир
вақтнинг
ўзида
тижоратчи
юридик
шахсларнинг
ва
тадбиркор
фуқароларнинг
фаолият
юритиш
шаклини
қамраб
олади
.
Хусусий
корхонанинг
фуқаролик
-
ҳуқуқий
мақоми
масаласига
келганда
, “
Хусусий
корхона
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
11-
моддаси
биринчи
қисмига
кўра
,
хусусий
корхона
давлат
рўйхатидан
ўтказилган
пайтдан
бошлаб
юридик
шахс
мақомига
эга
бўлади
.
Юридик
шахс
мақоми
субъектнинг
алоҳида
ҳуқуқий
конструкцияга
эга
эканлигини
,
муайян
ҳуқуқий
белгиларга
ва
талабларга
жавоб
бериши
лозимлигини
англатади
.
Бироқ
бу
ҳолатда
хусусий
корхонада
юридик
шахслар
учун
хос
бўлган
ташкилий
-
ҳуқуқий
шаклларининг
барчаси
ҳам
мавжуд
бўлмайди
.
Жумладан
,
хусусий
корхонада
ташкилий
бирлик
белгиси
мавжуд
бўлмаслиги
мумкин
.
Лекин
нима
бўлганда
ҳам
тадбиркорлик
ташкилий
-
ҳуқуқий
шаклининг
мазкур
турига
оид
махсус
қонун
– “
Хусусий
корхона
тўғрисида
”
ги
Қонунда
хусусий
корхона
тушунчаси
ва
моҳияти
хусусидаги
қоидалар
ФКнинг
юридик
шахсларга
оид
бўлган
39-
моддаси
ва
унинг
жавобгарлигини
назарда
тутувчи
48-
моддасини
механик
равишда
ифодалаш
йўлидан
боради
ва
юридик
шахсга
берилган
таърифда
ифодаланган
унга
тегишли
бўлган
ҳуқуқий
белгиларни
хусусий
корхонага
нисбатан
мослаштиради
.
Айни
пайтда
эса
,
ушбу
Қонун
хусусий
корхонанинг
тўғридан
-
тўғри
ФКнинг
40-
моддаси
иккинчи
қисмига
ҳамоҳанг
тарзда
“
тижоратчи
ташкилот
шакли
”
деб
эътироф
этиш
ўрнига
,
уни
“
тадбиркорлик
субъектнинг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шакли
”
деб
атайди
ва
шу
йўл
билан
бир
-
бирига
қарама
-
қарши
бўлган
позицияларни
танлайди
.
Бинобарин
,
Қонуннинг
11-
моддаси
биринчи
қисмида
хусусий
корхонанинг
юридик
шахс
мақомига
эга
бўлади
,
деб
белгиланиши
ва
унинг
“
тадбиркорлик
субъектнинг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шакли
”
сифатида
қайд
этилиши
ўзаро
бир
-
бирига
зиддир
.
Ушбу
зиддиятни
бартараф
этиш
мақсадида
“
Хусусий
корхона
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
3-
моддаси
биринчи
қисми
иккинчи
жумласини
“
Хусусий
корхона
тижоратчи
ташкилот
бўлган
юридик
шахснинг
шаклидир
”
тарзида
ифодалаш
лозим
.
Бундай
ўзгартириш
хусусий
корхонанинг
мақомини
аниқ
ифодалаш
ва
уни
қатъий
равишда
юридик
шахс
сифатида
тан
олиш
имконини
беради
ҳамда
унинг
ҳуқуқий
мақоми
борасидаги
турли
баҳс
-
мунозаралар
барҳам
топишига
олиб
келади
.
Ш
.
Н
.
Рўзиназаровнинг
фикрича
,
кичик
бизнес
субъектлари
ҳуқуқий
мақомининг
ўзига
хос
хусусиятлари
қуйидагилардан
иборат
:
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
37
Биринчидан
,
кичик
бизнес
субъектлари
ўз
фаолиятини
юридик
ва
жисмоний
шахс
ташкил
этиш
орқали
амалга
ошириш
ҳуқуқига
эга
.
Иккинчидан
,
улар
якка
тартибдаги
тадбиркор
,
микрофирмалар
,
кичик
корхоналар
ва
бошқа
ташкилий
-
ҳуқуқий
шаклда
фаолият
юритади
.
Учинчидан
,
кичик
тадбиркорлик
субъектларининг
ишлаб
чиқариш
тармоқларига
кўра
фаолият
юритиш
доираси
қонунда
белгилаб
қўйилган
.
Тўртинчидан
,
қонунчиликда
тегишли
соҳалар
бўйича
банд
бўлган
ходимларнинг
ўртача
йиллик
сони
мустаҳкамланган
.
Бешинчидан
,
кичик
тадбиркорлик
субъектлари
қонунда
белгиланган
тартибда
имтиёз
,
кафолат
ва
ҳуқуқлардан
фойдаланади
[
2
]
.
Ушбу
фикрга
қўшилган
ҳолда
таъкидлаш
лозимки
,
юридик
шахс
мақомига
яқин
бўлган
яна
бир
субъект
–
бу
оилавий
корхонадир
.
“
Тадбиркорлик
фаолияти
эркинлигининг
кафолатлари
тўғрисида
”
ги
Қонуни
7-
моддаси
биринчи
қисмига
биноан
,
жисмоний
шахслар
юридик
шахс
ташкил
этмаган
ҳолда
биргаликдаги
тадбиркорлик
фаолиятини
оилавий
тадбиркорлик
,
оддий
ширкат
ва
деҳқон
хўжалиги
шаклларида
амалга
ошириши
мумкин
.
Ўзбекистон
Республикасининг
2012
йил
26
апрелдаги
“
Оилавий
тадбиркорлик
тўғрисида
”
ги
ЎРҚ
-
327-
сон
Қонуни
3-
моддасига
кўра
,
оилавий
тадбиркорлик
оила
аъзолари
томонидан
таваккал
қилиб
ва
ўз
мулкий
жавобгарлиги
остида
даромад
(
фойда
)
олиш
мақсадида
амалга
ошириладиган
ташаббускорлик
фаолиятидир
.
Оилавий
тадбиркорлик
ўз
иштирокчиларининг
их
-
тиёрийлигига
асосланади
.
Оилавий
тадбиркорлик
юридик
шахс
ташкил
этган
ёки
ташкил
этмаган
ҳолда
амалга
оширилиши
мумкин
.
Юридик
шахс
ташкил
этган
ҳолда
амалга
ошири
-
ладиган
оилавий
тадбиркорликнинг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шакли
оилавий
корхонадир
.
Юридик
шахс
ташкил
этмаган
ҳолда
оилавий
тадбиркорлик
қонун
ҳужжатларида
белгиланган
тар
-
тибда
амалга
оширилади
.
Ушбу
нормадан
келиб
чиқиб
,
оилавий
корхонанинг
қуйидаги
ўзига
хос
хусусиятларини
ажратиб
кўрсатиш
мумкин
:
1)
оилавий
корхона
фаолияти
унинг
иштирокчила
-
рининг
шахсий
меҳнатига
асосланади
;
2)
оилавий
корхона
тадбиркорлик
субъектларининг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шаклларидан
биридир
;
3)
оилавий
корхона
фаолиятини
фақат
юридик
шахс
ташкил
этган
ҳолда
амалга
ошириши
мумкин
;
4)
оилавий
корхона
ўз
мулкида
алоҳида
мол
-
мулкка
эга
бўлиши
,
ўз
номидан
мулкий
ва
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
олиши
ҳамда
амалга
ошириши
,
зиммасига
мажбуриятлар
олиши
,
судда
даъвогар
ва
жавобгар
бўлиши
мумкин
;
5)
оилавий
корхона
ўз
мажбуриятлари
бўйи
-
ча
қонунга
мувофиқ
ундирув
қаратилиши
мумкин
бўлган
ўзига
тегишли
барча
мол
-
мулк
билан
жавоб
беради
;
6)
оилавий
корхона
иштирокчилари
корхона
мол
-
мулки
етарли
бўлмаганда
оилавий
корхонанинг
маж
-
буриятлари
бўйича
ўзига
тегишли
мол
-
мулк
билан
қонун
ҳужжатларига
мувофиқ
субсидиар
жавобгар
бўлади
;
7)
оилавий
корхона
қонун
ҳужжатларига
мувофиқ
ходимларни
ёллашни
амалга
ошириши
мумкин
.
Оилавий
корхона
юридик
шахс
сифатида
“
оилавий
тадбиркорликнинг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шакли
”
сифатида
қонунда
белгиланиши
ҳам
бу
ўринда
ҳуқуқий
тартибот
ва
қонун
ҳужжатларда
қўлланиладиган
атамаларнинг
турлича
талқин
этилишига
сабаб
бўлади
.
Шу
боис
ушбу
нормани
ҳам
“
Оилавий
тадбиркорликнинг
юридик
шахс
ташкил
этган
ҳолда
амалга
ошириладиган
шакли
оилавий
корхонадир
”
тарзида
ифодалаш
мақсадга
мувофиқ
бўлар
эди
.
Фикримизча
,
қоиданинг
бундай
белгиланиши
оилавий
корхонанинг
юридик
шахснинг
алоҳида
ташкилий
-
ҳуқуқий
шакли
сифатида
эътироф
этилиши
учун
асос
бўлади
.
“
Оилавий
тадбиркорлик
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
4-
моддаси
биринчи
қисмига
кўра
,
оилавий
корхона
унинг
иштирокчилари
томонидан
товарлар
ишлаб
чиқариш
(
ишлар
бажариш
,
хизматлар
кўрсатиш
)
ва
реализация
қилишни
амалга
ошириш
учун
ихтиёрий
асосда
,
оилавий
корхона
иштирокчиларининг
улушли
ёки
биргаликдаги
мулкида
бўлган
умумий
мол
-
мулк
,
шунингдек
оилавий
корхона
иштирокчиларидан
ҳар
бирининг
мол
-
мулки
негизида
ташкил
этиладиган
кичик
тадбиркорлик
субъектидир
.
Оилавий
корхона
фаолияти
унинг
иштирокчиларининг
шахсий
меҳнатига
асосланади
.
Оилавий
корхона
тадбиркорлик
субъектларининг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шаклларидан
биридир
.
Кўриниб
турибдики
,
мазкур
норманинг
охирги
жумласи
ҳам
ҳуқуқий
нуқтаи
назардан
номантиқий
тус
касб
этади
ва
ушбу
нормани
ҳам
“
Оилавий
корхона
тижоратчи
ташкилот
бўлган
юридик
шахс
шаклларидан
биридир
”
шаклида
белгилаш
зарур
.
Юқоридаги
таҳлиллардан
келиб
чиқиб
,
оилавий
корхона
тушунчасига
нисбатан
қуйидаги
муаллифлик
таърифини
таклиф
этиш
мумкин
:
ишлаб
чиқариш
(
ишлар
бажариш
,
хизматлар
кўрсатиш
)
ва
реализация
қилишни
амалга
ошириш
учун
ихтиёрий
асосда
,
оилавий
корхона
иштирокчиларининг
улушли
ёки
биргаликдаги
мулкида
бўлган
умумий
мол
-
мулк
,
шунингдек
оилавий
корхона
иштирокчиларидан
ҳар
бирининг
мол
-
мулки
негизида
юридик
шахс
сифатида
ташкил
этиладиган
,
оилавий
корхона
иштирокчиларининг
шахсий
меҳнатига
асосланадиган
кичик
тадбиркорлик
субъектидир
.
Квазиюридик
шахс
сифатида
талқин
этилиши
мумкин
бўлган
фуқаролик
ҳуқуқининг
субъектларидан
яна
бири
–
бу
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органларидир
.
Мазкур
органларнинг
ҳуқуқий
мақоми
борасидаги
умумий
нормалар
ФКда
белгиланган
бўлса
,
махсус
нормалар
Ўзбекистон
Республикасининг
1999
йил
14
апрелдаги
“
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
тўғрисида
”
ги
Қонунида
назарда
тутилган
.
ФКнинг
78-
моддаси
биринчи
қисмига
кўра
,
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
юридик
шахс
сифатида
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабатларнинг
қатнашчиларидир
.
Бундан
фарқли
равишда
“
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
8-
моддаси
учинчи
қисмига
биноан
,
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
юридик
шахс
ҳуқуқларидан
фойдаланади
,
белгиланган
намунадаги
муҳрга
эга
бўлади
ва
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларида
ҳисобга
олиниши
керак
.
Мутахассисларнинг
фикрича
,
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органларининг
юридик
шахс
сифатида
фуқаролик
-
ҳуқуқий
тавсифи
ва
қонуний
мустаҳкамланиши
ҳозирги
пайтда
бир
мунча
“
турли
йўналишли
”,
шу
туфайли
,
айрим
зиддиятли
хулосаларни
чиқариш
мумкин
.
Масалан
,
бир
томондан
,
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
38
назарий
жиҳатдан
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органларини
квазиюридик
шахслар
сифатида
таърифлаш
мумкин
,
чунки
қонун
чиқарувчи
уларни
юридик
шахс
сифатида
ташкил
қилишнинг
алоҳида
тартибини
белгиламайди
.
Шунингдек
,
ҳеч
қаерда
матлубот
кооперативлари
,
жамоат
бирлашмалари
ва
ш
.
к
.
билан
бўлган
ҳолатда
,
улар
фақат
давлат
рўйхатидан
ўтгандан
сўнг
юридик
шахсга
айланиши
тўғрисидаги
норма
мустаҳкамланмаган
.
Ўзбекистон
Республикасининг
1999
йил
14
апрелдаги
“
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
тўғрисида
”
ги
Қонунида
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
юридик
шахс
ҳуқуқларидан
фойдаланиши
ва
жойлардаги
давлат
ҳокимияти
органларида
рўйхатдан
ўтиши
лозимлиги
тўғрисидаги
нормани
мустаҳкамлайди
,
холос
.
Бироқ
,
айни
пайтда
қонун
чиқарувчи
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органларига
,
уларнинг
иерархик
ташкилий
тузилмасини
тасдиқлаган
ҳолда
,
юридик
шахс
сифатида
қарайди
[
3, 200-
бет
]
.
Ҳ
.
Р
.
Раҳмонқулов
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
юридик
шахс
сифатида
тижоратчи
бўлмаган
ташкилот
ҳисобланишини
қайд
этади
[
4, 159-
бет
]
.
Фикримизча
,
қонун
ҳужжатларининг
юридик
кучи
ва
иерархияси
нуқтаи
назаридан
кодекслар
ва
қонунлар
тенг
ҳисобланади
.
Ўзбекистон
Республикасининг
2012
йил
24
декабрдаги
ЎРҚ
-342-
сон
“
Норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
тўғрисида
”
ги
Қонуни
8-
моддаси
учинчи
қисмига
кўра
,
кодекслар
Ўзбекистон
Республикасининг
қонунлари
билан
тасдиқланади
.
Шу
нуқтаи
назардан
ФК
ва
“
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
тўғрисида
”
ги
қонун
нормалари
бир
-
бирига
зид
келганда
ёки
улар
муайян
ҳолатга
нисбатан
турлича
ёндашувларни
ифодалаганда
,
уларнинг
қай
бирини
қўллаш
лозимлиги
борасидаги
казуал
ҳолат
юзага
келганда
масалани
ҳал
этилишига
эътибор
қаратиш
лозим
.
Чунки
,
бу
ҳолат
ФКнинг
78-
моддаси
биринчи
қисми
фуқаролар
ўзини
ўзи
бошқариш
органларини
юридик
шахс
ҳисобланишини
белгиласа
,
қонунда
улар
юридик
шахс
ҳуқуқларидан
фойдаланиши
назарда
тутилган
.
Бу
ҳолатда
казус
“
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
тўғрисида
”
ги
қонун
фойдасига
ҳал
этилади
.
Чунки
, “
Норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
тўғрисида
”
ги
қонуни
16-
моддаси
тўртинчи
қисмига
кўра
,
тенг
юридик
кучга
эга
бўлган
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
ўртасида
тафовут
бўлган
тақдирда
кейинроқ
қабул
қилинган
ҳужжат
қоидалари
амал
қилади
,
ушбу
модданинг
бешинчи
қисмида
назарда
тутилган
ҳол
бундан
мустасно
.
Кўриниб
турибдики
,
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органларининг
мақомига
нисбатан
ФКнинг
78-
моддаси
биринчи
қисмида
назарда
тутилган
қоида
эмас
,
балки
“
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
тўғрисида
”
ги
Қонун
8-
моддаси
учинчи
қисмида
белгилаган
норма
амал
қилади
.
Бу
эса
,
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органларини
квази
юридик
шахс
сифатида
ҳуқуқий
тавсифлашга
асосни
юзага
келтиради
.
Қолаверса
,
фуқаролар
ўзини
ўзи
бошқариш
органларининг
ҳуқуқий
тавсифида
бир
қатор
ўзига
хос
жиҳатлар
мавжудки
,
бу
ҳолатлар
уни
тўлиқ
ва
баҳссиз
юридик
шахс
сифатида
эътироф
этиш
имконини
бермайди
.
Фикримизча
,
бундай
ҳолатлар
жумласига
қуйидагиларни
киритиш
мумкин
:
1)
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
шаҳарчалар
,
қишлоқлар
ва
овуллар
,
шунингдек
шаҳарлар
,
шаҳарчалар
,
қишлоқлар
ва
овуллардаги
маҳалла
фуқаролари
йиғинлари
шаклида
ташкил
этилади
.
Ўз
-
ўзидан
аёнки
,
йиғин
–
тўлиқ
юридик
шахс
белгиларини
ифода
этадиган
тузилма
ҳисобланмайди
ҳамда
муайян
маънода
фақат
“
мажлислар
кўринишида
”
фаолият
юритадигандай
таассурот
қолдиради
;
2)
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариши
–
бу
фуқароларнинг
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
ва
қонунлари
билан
кафолатланадиган
,
уларнинг
ўз
манфаатларидан
,
ривожланишнинг
тарихий
хусусиятларидан
,
шунингдек
миллий
ва
маънавий
қадриятлардан
,
маҳаллий
урф
-
одатлар
ва
анъаналардан
келиб
чиққан
ҳолда
маҳаллий
аҳамиятга
молик
масалаларни
ҳал
қилиш
борасидаги
мустақил
фаолиятидир
(“
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
тўғрисида
”
ги
Қонун
1-
моддаси
).
“
Маҳаллий
аҳамиятга
молик
масалалар
” –
бу
тўлиқ
маънода
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабатларни
ифода
этмаслигини
ҳисобга
оладиган
бўлсак
,
фуқаролар
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
–
юридик
шахс
сифатида
эътироф
этилишини
шубҳа
остига
қўяди
;
3)
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
белгиланган
намунадаги
муҳрга
эга
бўлади
ва
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамаси
томонидан
белгиланган
тартибда
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларида
ҳисобга
олиниши
керак
(“
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
тўғрисида
”
ги
Қонун
8-
моддаси
учинчи
қисми
).
Бу
ҳолатда
фуқаролар
ўзини
ўзи
бошқариш
органларининг
юридик
шахс
сифатида
давлат
рўйхатидан
ўтказилмасдан
,
фақат
“
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органларида
ҳисобга
олиниши
”
юридик
шахсларга
хос
бўлмаган
талаб
ҳисобланади
.
Чунки
,
ФКнинг
40-
моддасига
кўра
,
юридик
шахс
давлат
рўйхатидан
ўтказилгандан
сўнг
ташкил
этилган
ҳисобланади
.
Шу
боис
,
қатъий
равишда
фуқаролар
ўзини
ўзи
бошқариш
органларини
юридик
шахс
сифатида
эътироф
этиш
мумкин
эмас
.
Айни
пайтда
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органларининг
бир
қатор
ўзига
хос
жиҳатлари
мавжудки
,
бу
ҳолат
уларни
юридик
шахс
сифатида
эътироф
этиш
имконини
бериши
мумкин
:
1)
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
томонидан
барпо
этилган
,
олинган
ёки
қонунда
белгиланган
тартибда
уларга
берилган
жамоат
,
ижтимоий
-
маиший
объектлар
ва
бошқа
мақсадларга
мўлжалланган
объектлар
,
шунингдек
транспорт
воситалари
,
хўжалик
анжомлари
ва
бошқа
кўчар
ҳамда
кўчмас
мол
-
мулк
уларнинг
мулкидир
(“
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
тўғрисида
”
ги
Қонун
26-
моддаси
биринчи
қисми
).
Мазкур
қоида
фуқаролар
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
алоҳида
мол
-
мулкка
эга
бўлиши
ва
ушбу
мол
-
мулк
ушбу
органлар
фаолиятининг
мулкий
асослари
мавжудлигини
ҳамда
ушбу
мол
-
мулк
билан
жавобгар
бўла
олиш
имкониятини
англатади
.
2)
фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
ўз
мулки
бўлган
объектларни
вақтинчалик
ёки
доимий
фойдаланиш
учун
юридик
ва
жисмоний
шахсларга
беришга
,
ижарага
топширишга
,
белгиланган
тартибда
ўз
тасарруфидан
чиқаришга
,
шунингдек
қонун
ҳужжатларига
мувофиқ
ушбу
объектлар
билан
боғлиқ
бошқа
битимлар
тузишга
ҳақлидир
(“
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
тўғрисида
”
ги
Қонун
26-
моддаси
учинчи
қисми
).
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
39
Мазкур
норма
фуқаролар
ўзини
ўзи
бошқариш
органларининг
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муносабатларда
,
хусусан
,
мулкий
ва
шахсий
номулкий
муносабатларда
ўз
номидан
иштирок
этишини
англатади
.
3)
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органларини
қайта
ташкил
этиш
ва
уларнинг
фаолиятини
тугатиш
маъмурий
-
ҳудудий
бирликлар
ва
маҳалла
бирлаштирилганда
,
бўлинганда
,
тугатилганда
,
чегаралари
ўзгартирилганда
фуқаролар
йиғинининг
қарорига
кўра
қонун
ҳужжатларига
мувофиқ
амалга
оширилади
(“
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
тўғрисида
”
ги
Қонун
31-
моддаси
).
Маълумки
,
қайта
ташкил
этиш
ва
тугатиш
юридик
шахсни
ҳуқуқ
субъекти
сифатида
барҳам
топишини
ифодалайдиган
ҳуқуқий
усуллар
ва
воситаларни
ифодаловчи
категориялар
ҳисобланади
Шу
нуқтаи
назардан
,
фуқаролар
ўзини
ўзи
бошқариш
органларини
юридик
шахс
сифатида
баҳолаш
учун
асос
юзага
келади
.
Ушбу
таҳлиллардан
келиб
чиқиб
,
фуқаролар
ўзини
ўзи
бошқариш
органларининг
ҳуқуқий
мақомини
аниқлаш
,
уларнинг
юридик
моҳияти
ва
ҳуқуқ
субъекти
сифатидаги
ўзига
хослигидан
келиб
чиқиб
,
ФКнинг
78-
моддаси
биринчи
қисми
ва
“
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
8-
моддаси
учинчи
қисми
қоидаларини
мувофиқлаштириш
ва
улар
ўртасидаги
ўзаро
зиддиятини
бартараф
этиш
зарур
.
Фикримизча
,
бунда
“
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
8-
моддаси
учинчи
қисмидаги
“
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
юридик
шахс
ҳуқуқларидан
фойдаланади
”
жумласини
“
Фуқароларнинг
ўзини
ўзи
бошқариш
органлари
юридик
шахс
ҳисобланади
”
тарзида
ифодалаш
мақсадга
мувофиқ
бўлар
эди
.
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
2017
йил
15
мартидаги
140-
сон
қарори
билан
тасдиқланган
“
Умумий
ўрта
таълим
тўғрисида
”
ги
Низом
қабул
қилингунига
қадар
умумий
ўрта
таълим
муассасаси
–
мактабларнинг
ҳуқуқий
мақомига
нисбатан
квазиюридик
шахс
қоидасини
қўллаш
мумкин
эди
.
Ушбу
Низом
қабул
қилинганидан
сўнг
умумтаълим
муассасасининг
ҳуқуқий
мақоми
аниқлаштирилди
.
Жумладан
,
низомнинг
4-
бандига
кўра
,
умумтаълим
муассасаси
юридик
шахс
ҳисобланади
ва
ўз
уставига
,
мустақил
балансига
,
шахсий
ғазна
ҳисобварақларига
(
давлат
таълим
муассасалари
учун
),
банк
ҳисоб
рақамларига
,
ўз
номи
кўрсатилган
муҳрга
(
давлат
умумтаълим
муассасаларининг
муҳрида
Ўзбекистон
Республикасининг
Давлат
герби
тасвири
туширилади
),
штампга
ва
бланкаларга
эга
бўлади
.
Мазкур
қоидадан
умумтаълим
муассасаси
юридик
шахснинг
барча
белгиларга
эгалиги
кўринади
ва
низомнинг
5-
бандида
унинг
юридик
шахс
сифатидаги
мақомига
оид
яна
қуйидаги
норма
белгиланган
:
умумтаълим
муассасасининг
устави
белгиланган
тартибда
тасдиқланади
ва
умумтаълим
муассасаси
маҳаллий
давлат
ҳокимияти
органида
давлат
рўйхатидан
ўтказилади
.
Умумтаълим
муассасаларининг
намунавий
устави
Ўзбекистон
Республикаси
Халқ
таълими
вазирлиги
томонидан
тасдиқланади
.
Ушбу
нормалар
асосида
умумтаълим
муассасаси
(
мактаб
)
нинг
юридик
шахс
ҳисобланиши
ва
ташкилий
-
ҳуқуқий
шаклига
кўра
муассаса
ҳисобланишини
қайд
этиш
зарур
.
Умуман
олганда
,
квазиюридик
шахс
кўринишида
бўлган
турли
тузилмалар
,
тадбиркорлик
субъектлари
ва
фуқаролар
уюшмаларининг
ҳуқуқий
мақомини
белгилашда
уларга
нисбатан
юридик
шахсга
оид
қоидаларни
қўллаш
мумкинлиги
ёки
мумкин
эмаслигидан
келиб
чиқиш
ва
шу
боис
.
бу
борадаги
масалани
ҳал
этиш
лозим
.
Қолаверса
,
ФКда
юридик
шахсларнинг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шакллари
рўйхати
ҳам
очиқ
қолдирилганлигига
эътибор
қаратиш
лозим
.
Фикримизча
,
қонун
чиқарувчининг
бундай
ёндашуви
ҳам
назарий
,
ҳам
амалий
нуқтаи
назардан
тўғри
эмасдай
кўринади
.
Чунки
,
бу
амалиётда
турли
хилдаги
қурилма
(
аралаш
,
бир
нечта
ташкилий
-
ҳуқуқий
шаклларга
хос
бўлган
)
юридик
шахслар
юзага
келишига
олиб
келиши
,
қонун
ҳужжатлари
массивининг
асоссиз
ошиши
,
ўринсиз
ва
сунъий
субъектлар
2
амал
қилишига
шароит
яратиши
,
қонун
ҳужжатлари
ўртасидаги
ўзаро
зиддиятлар
пайдо
бўлишига
сабаб
бўлиши
мумкин
.
Назаримизда
,
ФКнинг
40-
моддасида
тижоратчи
ва
тижоратчи
бўлмаган
юридик
шахсларнинг
ташкилий
-
ҳуқуқий
шакли
рўйхатини
қатъий
белгилаш
мақсадга
мувофиқдир
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Тиньков
С
.
В
.
Выбор
организационно
-
правовой
формы
для
малых
предприятий
в
условиях
кризиса
//
2.
Рўзиназаров
Ш
.
Тадбиркорлик
субъектларининг
ҳуқуқий
мақоми
// huquq va burch.uz
3.
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексига
шарҳ
. I
жилд
. –
Тошкент
: “Vektor-Press”
нашриёти
,
2010.
−
Б
. 200.
4.
Раҳмонқулов
Ҳ
.
Р
.
Фуқаролик
ҳуқуқининг
субъектлари
.
Ўқув
қўлланма
. –
Т
.:
ТДЮИ
, 2008. –
Б
.
159.
2
Масалан
,
хусусий
корхона
ва
МЧЖнинг
ҳуқуқий
ҳолати
анча
яқин
бўлиб
,
МЧЖ
битта
жисмоний
шахс
томонидан
ташкил
этилганда
ҳам
деряли
хусусий
корхонага
ўхшаш
тарзда
фаолият
юритади
ва
моҳиятан
ҳеч
қандай
фарқланмайди
.
Шу
боис
,
хусусий
корхона
шаклидаги
юридик
шахс
бўлмаганда
ҳам
,
МЧЖ
тузиш
йўли
билан
битта
жисмоний
шахс
бемалол
тадбиркорлик
фаолиятини
амалга
ошириши
мумкин
бўлар
эди
,
деган
хулосага
келиш
мумкин
.
