ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2009
№
1-2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
22
том
,
что
они
не
должны
противоречить
действующему
законодательству
.
В
силу
этого
нельзя
однобоко
ре
-
шить
вопрос
определения
пределов
специальной
пра
-
воспособности
некоммерческих
организаций
только
из
контекста
определения
предмета
и
целей
их
деятель
-
ности
,
их
соотношения
между
собой
.
Решение
данного
вопроса
должно
идти
с
позиций
законодательной
воз
-
можности
осуществления
некоммерческими
организа
-
циями
предпринимательской
деятельности
,
с
позиций
проблем
определения
соотношения
основной
и
пред
-
принимательской
деятельности
этих
организаций
.
Abstract
Within the limits of the given article the author con-
siders theoretical problems of definition of concept and
limits of special legal capacity of the noncommercial or-
ganizations in a prism of its parity with legal capacity of the
commercial organizations.
Analyzing reasons of separate scientists, the author
comes to conclusion, that the specified problem should be
solved from positions of legislatively established opportu-
nity of realization of enterprise activity by the noncommer-
cial organizations.
Н
.
Ф
.
Имомов
Юридик
фанлар
номзоди
,
ТДЮИ
доценти
ЎЗБЕКИСТОН
РЕСПУБЛИКАСИДА
СЕЛЕКЦИЯ
ЮТУҚЛАРИНИ
ҲУҚУҚИЙ
ТАРТИБГА
СОЛИШ
МАСАЛАЛАРИ
ҲАҚИДА
«
Ривожланган
мамлакатлардан
ибрат
олиб
,
фи
-
зиология
,
генетика
,
селекция
соҳасида
фундаментал
тадқиқотларни
кенгайтириш
ва
чуқурлаштириш
,
бу
ишга
давлат
ёрдамини
мунтазам
йўлга
қўйиш
,
селек
-
ция
ишининг
жаҳон
тажрибасидан
кенг
фойдаланиш
лозим
»
1
.
Ўз
-
ўзидан
равшанки
,
физиология
,
генетика
ва
селекция
соҳасида
фундаментал
тадқиқотларни
риво
-
жлантириш
ва
бу
тадқиқотларни
амалиётга
татбиқ
этиш
қишлоқ
хўжалиги
соҳасини
ривожланишига
ижо
-
бий
таъсир
кўрсатади
.
Селекция
соҳасини
ривожлантириш
ва
селекция
ютуқларини
ҳуқуқий
муҳофаза
қилиш
халқ
хўжалиги
учун
муҳим
аҳамиятга
эга
.
Айниқса
,
бошоқли
дон
экин
-
лари
ва
пахтачиликда
селекция
ишлари
давлат
назо
-
ратидадир
.
Селекция
(
лот
. Selection –
танлаш
,
саралаш
) –
юқори
маҳсулдор
ўсимликлар
навари
ва
дурагайлари
-
ни
,
ҳайвонлар
зотларини
ва
микрорганизмлар
штамм
-
ларини
тратиш
назарияси
ва
амалиёти
2
.
Мамлакатимизда
селекция
ютуқларини
ҳуқуқий
муҳофаза
қилиш
ва
селекция
ютуқлари
билан
боғлиқ
муносабатларни
ҳуқуқий
тартибга
солиш
учун
дастлабки
муҳим
қадам
,
Ўзбекистон
Республикасининг
1996
йил
30
августдаги
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
қонуни
бўлди
.
Бу
қонун
селекция
муассасалари
ва
селекционерларни
жамиятимизни
ортиб
бораётган
эҳтиёжини
қондирувчи
янги
,
яхшиланган
қишлоқ
хўжалиги
экинлари
навларини
ва
чорва
зотларини
яратишда
манфаатдор
қатнашчиларга
айлантирди
.
Қонуннинг
бозор
иқтисодиёти
муносабатлари
учун
аҳамиятли
жиҳати
шундаки
,
унда
собиқ
Иттифоқ
давридаги
селекция
ютуқларига
давлат
мулкчилигидан
фарқли
ўлароқ
хусусий
мулкчилик
ҳам
жорий
этилган
ва
исталган
шахс
(
фуқаро
ва
юридик
шахс
)
ўзи
яратган
интеллектуал
ижод
маҳсулига
ўзи
эгалик
қилиши
,
фойдаланиши
ва
тасарруф
этиши
мумкинлиги
эътироф
этилган
.
Қабул
қилинган
қонун
қишлоқ
хўжалиги
маҳсулотларини
ишлаб
чиқариш
ва
селекция
соҳасидаги
бозор
муносабатларини
ривожлантириш
учун
мустаҳкам
юридик
асосдир
.
Шу
билан
бирга
селекция
ютуқлари
тўғрисидаги
қонун
республикамиз
қишлоқ
хўжалигини
озиқ
-
овқатга
бўлган
маҳаллий
эҳтиёжларини
қондирувчи
соҳадан
иқтисодиётнинг
экспортга
йўналтирилган
ҳамда
бутунжаҳон
бозорларида
йўли
очиқ
бўлган
юқори
рентабеллик
соҳасига
айланишининг
маълум
ҳуқуқий
асосларини
яратишга
хизмат
қилди
.
Республикамизда
селекция
ютуғи
муаллифиларнинг
ҳуқуқлари
ва
манфаатларини
давлат
муҳофазаси
изчил
тизимда
амалга
оширилишида
ва
селекция
ютуғи
муаллифиларнинг
ўз
1
Каримов
И
.
А
.
Хавфсизлик
ва
барқарор
тараққиёт
йўлида
.
Тошкент
:
Ўзбекистон
. 1998. 412-
б
.
2
Ўзбекистон
миллий
энциклопедияси
.
Т
.7.
Тошкент
, 2004.
570-
б
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2009
№
1-2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
23
ижодий
меҳнат
натижаларига
бўлган
мутлоқ
ҳуқуқларини
кафолатлашда
қонуннинг
ўрни
беқиёсдир
.
«
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
»
ги
қонун
VII
бўлим
ва
42
моддадан
иборат
.
Маълумки
,
янги
ўсимлик
нави
ёки
ҳайвон
зотини
яратиш
билан
тугал
-
ланадиган
ушбу
машаққатли
меҳнат
чуқур
билим
,
кўпроқ
жисмоний
тиришқоқлик
,
вақт
ва
моддий
бой
-
ликларни
талаб
қилади
.
Шу
ҳолатларни
ҳисобга
олган
ҳолда
қонун
селекция
ютуғи
муаллифи
ҳуқуқларининг
кафолати
сарфланган
кучларга
моддий
ҳақ
тўлаш
им
-
кониятини
ҳамда
ижодий
меҳнатни
давом
эттириш
учун
қулай
шароитлар
яратиб
берди
.
Қонунга
мувофиқ
янги
нав
ёки
зотга
бўлган
мутлоқ
ҳуқуқ
ҳимояга
лаёқатлилик
:
патент
-
янгилик
,
фарқланиш
,
ўхшашлик
ва
барқарорлик
;
гувоҳнома
-
барқарорлик
ва
ўхшашлик
мезонларига
мувофиқ
ра
-
вишда
патент
билан
тасдиқланади
.
Патент
эгаси
жис
-
моний
ёки
юридик
шахс
бўлиши
мумкин
.
Албатта
,
бун
-
да
юридик
шахс
давлатга
мансуб
тузилма
ёки
хусусий
фирмалар
бўлишига
йўл
қўйилади
.
Шу
билан
бирга
ўсимликлар
янги
нави
ва
ҳайвонлар
янги
зотининг
му
-
аллифи
селекция
ютуғига
нисбатан
ўз
муаллифлигини
ва
муаллифлик
ҳақига
бўлган
ҳуқуқини
тасдиқловчи
селекция
ютуғи
муаллифи
гувоҳномасини
олади
.
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
қонуннинг
не
-
гизини
талабнома
топшириш
,
ҳимояга
лаёқатлилик
бўйича
давлат
экспертизаси
ўтказиш
,
давлат
реестри
-
да
рўйхатдан
ўтказиш
,
чоп
этиш
,
муҳофаза
ҳужжатини
бериш
ва
муҳофаза
ҳужжати
бўлган
ҳуқуқ
эгаси
ушбу
нав
ёки
зотни
шундай
фойдаланишга
бўлган
мутлоқ
ҳуқуқини
давлат
томонидан
ҳуқуқий
муҳофазалаш
каби
халқаро
меъёрлар
ташкил
этади
.
Қонун
ҳимоя
қилинаётган
нав
уруғи
ёки
насл
материали
,
фақат
па
-
тент
эгасининг
рухсати
билан
ишлаб
чиқарилиши
ва
сотилишини
мустаҳкамлади
.
Шу
билан
бирга
бу
қонун
қатор
камчиликларга
эга
эди
.
Масалан
,
қонунда
“
Селекция
ютуғи
”
сифатида
ўсимликлар
янги
нави
ва
ҳайвонларнинг
янги
зоти
эмас
балки
ҳар
қандай
ўсимлик
нави
ва
ҳайвон
зоти
эътироф
этилганди
.
Шунингдек
,
яратилган
янги
нав
ва
зот
бир
вақтнинг
ўзида
иккита
ҳуқуқий
муҳофаза
ҳужжати
билан
муҳофаза
этиларди
.
Бундан
ташқари
1996
йил
30
августдаги
“
Селе
-
кция
ютуқлари
тўғрисида
»
ги
қонунда
кўплаб
ғализ
ва
ноаниқ
жумлалар
,
атамалар
мавжуд
эди
(
масалан
,
янги
нав
ва
зотни
яратган
жисмоний
шахс
(
ёки
шахс
-
лар
)
селекция
ютуғининг
муаллифи
эмас
,
балки
селек
-
ция
ютуғи
муаллифиси
деб
аталарди
(4-
модда
)).
Яна
бир
муҳим
жиҳати
эса
, “
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
1996
йил
30
августдаги
қонун
УПОВ
ҳужжатларига
мос
келмас
эди
ҳамда
ривожланиб
бо
-
раётган
бозор
иқтисодиёти
муносабатларига
тўла
жа
-
воб
бермасди
.
Шу
муносабат
билан
республикамизда
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
янги
таҳрирдаги
қонун
қабул
қилиш
зарурияти
юзага
келди
ва
2002
йил
29
августдаги
янги
таҳрирдаги
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
қонун
қабул
қилинди
.
Янги
таҳрирдаги
қонун
эски
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
қонундаги
кўплаб
камчиликларни
барта
-
раф
этган
бўлсада
,
у
ҳам
бир
қатор
камчиликлардан
ҳоли
эмас
.
Янги
таҳрирдаги
қонунда
ҳам
ноаниқ
ва
ғализ
жумлалар
учраши
билан
бирга
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
қонунчиликни
бузганлик
учун
жавобгарлик
чоралари
аниқ
белгиланмаган
(
фақатгина
,
белгиланган
тартибга
ҳавола
қилинган
).
Ўзбекистон
Республикаси
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
қонунининг
2-
бўлими
селекция
ютуғининг
патентга
лаёқатлилиги
деб
номланади
ва
бевосита
селекция
ютуғининг
ҳуқуқий
ҳимояга
лаёқатлилик
ме
-
зонини
белгилайди
.
қонуннинг
8-
моддасига
мувофиқ
селекция
ютуғи
янгилик
,
фарқланиш
,
турдошлик
ва
барқарорлик
мезонларига
жавоб
берса
у
ҳуқуқий
жиҳатдан
ҳимоя
қилинади
.
Шу
ўринда
қонуннинг
8-
моддаси
номланиши
хусусида
фикр
юритиш
лозим
.
қонуннинг
8-
моддаси
“
Селекция
ютуғига
ҳуқуқий
муҳофаза
бериш
шартлари
”,-
деб
номланади
ва
наза
-
римизда
иборадаги
“
муҳофаза
бериш
”
жумласи
бироз
ғализроқ
.
Чунки
“
муҳофаза
”
берилмайди
,
аксинча
“
ўрнатилади
”
ёки
“
жорий
қилинади
”.
Шунинг
учун
ҳам
қонуннинг
8-
моддаси
“
Селекция
ютуғининг
ҳуқуқий
муҳофазага
лаёқатлилик
шартлари
”,-
деб
аталиши
ло
-
зим
ва
бундай
ўзгариш
модда
номининг
мазмунини
мантиқий
асослайди
.
Таъкидлаш
лозимки
,
Республикамизда
селекция
ютуқларини
ҳуқуқий
муҳофаза
қилиш
асосан
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодекси
ва
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
2002
йил
29
августдаги
қонуни
билан
амалга
оширилади
.
Шу
муносабат
билан
мазкур
қонун
ҳужжатларида
ифодаланган
“
селекция
ютуғи
”
тушунчасини
аниқлаш
муҳим
аҳамиятга
эга
.
Селекция
ютуғи
деганда
,
умумий
маънода
,
ўсимликларнинг
янги
нави
ва
ҳайвонларнинг
янги
зоти
тушунилади
(
Селекция
ютуқлари
тўғрисидаги
қонуннинг
2-
моддаси
).
Селекция
ўзида
инсон
иродаси
асосида
йўналтирилган
ўсимликлар
ва
ҳайвонларнинг
эволюциясини
ифодалайди
1
.
Эътироф
этиш
керакки
,
бугунги
кунда
ҳуқуқий
адабиётларда
ва
халқаро
қонун
ҳужжатлари
ҳамда
давлатларнинг
қонунчилигида
селекция
ютуқлари
тушунчасига
нисбатан
якдил
қарашлар
мавжуд
эмас
.
Ҳуқуқий
адабиётлар
ва
халқаро
ҳамда
хорижий
давлатлар
қонунчилигини
таҳлил
этиш
натижасида
селекция
ютуқлари
тушунчасини
ёритишида
қуйидаги
икки
хил
ёндашувни
кузатиш
мумкин
.
Биринчи
ёндашув
вакиллари
селекция
ютуқлари
тушунчасини
унинг
мазмунини
ва
асосини
ташкил
этувчи
объектлар
нуқтаи
назаридан
таҳлил
этишади
ва
селекция
ютуқларини
тўғридан
-
тўғри
янги
яратилган
нав
ва
зот
сифатида
баҳолашади
.
Масалан
,
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
Қонуни
2-
моддаси
,
Қозоғистон
Республикасининг
1999
йил
13
июлдаги
“
Селекция
ютуқларини
муҳофаза
қилиш
тўғрисида
”
ги
Қонунинг
2-
моддасида
,
Грузиянинг
1996
йилги
“
Селекция
ютуқларини
муҳофаза
қилиш
тўғрисида
”
ги
Қонунинг
3-
моддасида
,
Тожикистон
Республикасининг
“
Қишлоқ
хўжалиги
экинларининг
селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
2-
моддасида
,
Болгариянинг
1996
йил
19
сентябридаги
“
Ўсимликларнинг
янги
навлари
ва
ҳайвонларнинг
янги
зотларини
муҳофаза
қилиш
тўғрисида
”
ги
Қонунида
селекция
ютуқлари
тушунчаси
объектдан
келиб
чиқиб
тавсияланади
.
Иккинчи
ёндашув
вакиллари
селекция
ютуқлари
тушунчасини
унинг
объекти
асосида
эмас
балки
янги
нав
ва
зотни
яратилиш
жараёнидаги
ўзига
хослик
ва
анъанавилийдан
келиб
чиқиб
таъриф
беришга
ҳаракат
қилишади
.
Улар
жумласига
“
Ўсимликларнинг
янги
навлари
муҳофаза
қилиш
бўйича
”
Париж
Конвенцияси
(1-
модда
6-
банди
)
ни
,
АҚШнинг
1970
йилдаги
“
Ўсимликларнинг
янги
навларини
муҳофаза
қилиш
1
Сергеев
А
.
П
.
Право
интеллектуальной
собственности
в
РФ
.
М
.:
Проспект
, 2000.
С
.702.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2009
№
1-2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
24
тўғрисида
”
ги
Қонунини
,
Канада
,
Германия
,
Бельгия
,
Франция
,
Хитой
давлатларининг
ўсимликларнинг
янги
навларини
муҳофаза
қилишга
қаратилган
қонун
ҳужжатларини
,
Россия
Федерациясининг
Гражданлик
кодексини
,
Литва
Республикасининг
1996
йил
17
сентябрдаги
“
Ўсимликларнинг
янги
навларини
муҳофаза
қилиш
ва
уруғчилик
тўғрисида
”
ги
Қонунини
киритиш
мумкин
.
Мазкур
қонун
ҳужжатларида
селекция
ютуқларини
содда
қилиб
янги
нав
ва
зот
сифатида
тушуниш
эмас
,
балки
анъанавий
биологик
қоидалар
ва
усуллар
ёрдамида
вужудга
келган
янги
нав
ва
зот
сифатида
тушуниш
лозимлиги
эътироф
этилган
.
Масалан
,
АҚШнинг
1970
йилдаги
“
Ўсимликларнинг
янги
навларини
муҳофаза
қилиш
тўғрисида
”
ги
Қонунида
янги
нав
сифатида
вегетатив
йўл
билан
олинадиган
маҳсулот
тушинилиши
белгиланган
.
Фикримизча
селекция
ютуқлари
тушунчасига
таъриф
беришда
ҳамда
биологик
тадқиқотларнинг
ўзига
хос
соҳаси
сифатида
бу
фаолият
тури
натижаларига
баҳо
беришда
асосий
эътибор
объектнинг
ўзига
эмас
,
балки
унинг
яратилиши
жараёнига
берилиши
лозим
ва
бунда
яратилган
нав
ва
зотнинг
қонун
ҳужжатларини
белгиланган
талаблардан
келиб
чиқиб
янги
эканлиги
ҳам
эътиборга
олиниши
мақсадга
мувофиқ
бўлади
.
Шу
муносабат
билан
селекция
ютуқлари
тушунчасини
аниқлашга
нисбатан
иккинчи
ёндашув
вакилларини
фикрларини
бугунги
кунда
янги
нав
ва
зотни
яратиш
бўйича
олиб
борилаётган
илмий
тадқиқотлар
усулларидан
келиб
чиқиб
асосли
деб
ҳисоблаш
мумкин
.
Юқоридаги
ҳолатлардан
келиб
чиқиб
селекция
ютуғи
тушунчасига
қуйидаги
таърифни
бериш
мумкин
:
–
селекция
ютуғи
–
биологик
объектларнинг
табиий
хусусиятларидан
фойдаланган
ҳолда
олиб
борилган
илмий
тадқиқотлар
натижасида
яратилган
ўсимликларнинг
янги
нави
ва
ҳайвонларнинг
янги
зотидир
.
Селекция
ютуғига
берилган
таърифнинг
бу
тарзда
чекланиши
ва
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
Қонунида
берилган
таърифига
қараганда
аниқроқ
ифодаланиши
ҳамда
фақатгина
“
янги
нав
ва
зот
”
сифатида
баҳоланмаслигига
сабаб
,
янги
нав
ва
зотнинг
юқорида
эътироф
этилганидек
,
биология
ва
зоологиянинг
бошқа
усуллари
орқали
яратилиши
мумкинлиги
ҳисобланади
ва
бу
таърифда
қўлланилган
“
биологик
объектларнинг
табиий
хусусиятларидан
фойдаланган
ҳолда
”
ибораси
ген
инженерияси
фаолияти
учун
хос
бўлмаган
ҳолат
ҳисобланади
.
Зеро
,
ген
инженерияси
янги
нав
ва
зотни
яратишда
биологик
объектлардан
фойдаланмайди
,
аксинча
уни
қайта
тузади
бунда
организмнинг
геноми
сунъий
усулда
ўзгартирилади
ва
одатдаги
табиий
шароитда
олиниши
мумкин
бўлмаган
натижага
эришилади
.
Интеллектуал
мулкнинг
патент
билан
муҳофаза
қилинадиган
бошқа
объектлари
каби
секлекция
ютуқлари
ҳам
муайян
шартлар
мавжуд
бўлганда
ҳуқуқий
муҳофаза
этилади
.
Бу
ҳолат
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
8-
моддасида
ўз
ифодасини
топган
ва
унда
селекция
ютуғи
ҳуқуқий
муҳофаза
этилиши
шартлари
(
бу
шартлар
ва
мезонлар
юқорида
параграфда
таҳлил
этилди
)
белгиланган
.
Бироқ
Қонунда
селекция
ютуғига
нисбатан
ҳуқуқий
муҳофазанинг
бошланиш
пайти
белгиланмаган
.
Шу
сабабли
селекция
ютуғига
ҳуқуқий
муҳофазанинг
бошланиш
пайтини
қонун
ҳужжатларини
таҳлил
этиш
ва
селекция
ютуқларининг
моҳияти
ва
ўзига
хос
жиҳатларидан
келиб
чиқиб
аниқлаш
мумкин
.
Фикримизча
,
селекция
ютуқларига
патент
олиш
учун
топширилган
талабнома
тўғрисидаги
маълумот
-
лар
талабноманинг
расмий
экспертизаси
натижаси
ижобийлиги
ҳақида
талабнома
берувчи
ёзма
хабардор
қилингандан
сўнг
ва
талабнома
ҳимояга
лаёқатлилик
экспертизаси
ўтказиш
учун
ихтисослаштирилган
таш
-
килотга
жўнатилишидан
олдин
эълон
қилиниши
лозим
.
Зеро
,
айнан
шу
пайтдан
бошлаб
селекция
ютуғи
янги
-
лик
,
фарқланиш
,
ўхшашлик
ва
барқарорлик
мезонла
-
рига
жавоб
бера
олиш
ёки
олмаслиги
масаласи
ҳал
этилади
.
Шунингдек
,
айнан
шу
пайтдан
бошлаб
ҳуқуқий
муҳофаза
ҳужжати
талаб
этилаётган
селекция
ютуғи
ҳақида
учинчи
шахслар
хабардор
бўладилар
ва
селекция
ютуғига
нисбатан
ўз
муносабатлари
(
агар
ҳуқуқлари
бўлса
ёки
бошқа
эътирозлар
бўлса
,
тегиш
-
ли
муддат
ичида
Патент
идорасига
мурожаат
қилишлари
мумкин
)
ни
билдира
оладилар
.
Шу
билан
бирга
фикримизча
,
селекция
ютуғи
муваққат
ҳуқуқий
ҳимоясининг
бошланиш
пайти
қонунда
белгиланганидек
,
талабнома
тўғрисидаги
ма
-
ълумот
эълон
қилинган
санадан
эмас
,
балки
бундан
ҳам
олдинроқ
,
аниқроғи
-
талабнома
Патент
идорасига
топширилган
санадан
бошланиши
зарур
.
Зеро
,
айнан
мана
шу
пайтдан
бошлаб
селекция
ютуғининг
муал
-
лифи
ёки
патент
олиш
ҳуқуқига
эга
бўлган
бошқа
шах
-
слар
селекция
ютуғини
ҳуқуқий
муҳофаза
қилишни
сўрайдилар
.
Шунинг
учун
ҳам
ҳуқуқий
муҳофаза
(
му
-
ваққат
ҳуқуқий
муҳофаза
ҳам
)
бу
ҳақда
мурожаат
қилинган
санадан
бошланиши
лозим
.
Чунки
,
шу
сана
-
дан
бошлаб
устиворлик
белгиланади
.
Устуворлик
қўлга
киритилган
пайтдан
бошлаб
эса
,
талабнома
бе
-
рувчининг
ҳуқуқлари
муҳофазаланиши
лозим
.
Ушбу
модданинг
3-
қисмига
кўра
,
агар
патент
бе
-
ришни
рад
этиш
ҳақида
қарор
қабул
қилиниб
,
бу
қарор
устидан
шикоят
қилиш
имкониятлари
тугаган
бўлса
,
муваққат
ҳуқуқий
муҳофаза
бошланмаган
деб
ҳисобланади
.
Фикримизча
,
ушбу
норма
ҳам
қайта
иш
-
ланиши
лозим
.
Чунки
бу
нормада
муваққат
ҳуқуқий
муҳофаза
бошланмаган
деб
ҳисобланиш
шарти
ва
вақти
айнан
муваққат
ҳуқуқий
муҳофазанинг
тугатилиш
вақтига
мосдир
.
Юқорида
баён
этилганидек
,
муваққат
ҳуқуқий
муҳофаза
селекция
ютуғи
Давлат
реестрида
рўйхатга
олинган
санага
қадар
давом
этади
.
Селекция
ютуғи
Давлат
реестрида
рўйхатга
олиниши
учун
эса
,
Патент
идорасининг
патент
бериш
ҳақидаги
қарор
қабул
қилингандан
сўнг
амалга
оширилади
.
Шунинг
учун
ҳам
бу
муддатда
«
муваққат
ҳуқуқий
муҳофаза
бошланмаган
деб
»
ҳисобланиши
мантиқий
асосга
эга
эмас
.
Бу
ўринда
савол
туғилади
.
Белгиланган
муваққат
ҳуқуқий
муҳофазанинг
амал
қилиш
муддати
арафаси
-
да
уни
бошланмаган
деб
ҳисоблаш
қайси
мантиқий
қоидага
тўғри
келади
.
Ушбу
нуқтаи
назардан
келиб
чиқиб
,
қонуннинг
ушбу
нормаси
(21-
модданинг
3-
қисми
)
қуйидагича
баён
этилиши
лозим
: «
талабнома
берувчи
ёки
унинг
розили
-
ги
билан
бошқа
шахслар
томонидан
қонунда
белгилан
-
ган
талабларнинг
бузилиши
муваққат
ҳууқий
муҳофазанинг
бошланмаган
деб
ҳисобланишига
олиб
келади
».
Норманинг
бу
мазмунда
баён
этилиши
му
-
ваққат
ҳуқуқий
муҳофазанинг
бошланиш
ва
тамом
бўлиш
оралиғидаги
исталган
муддатда
селекция
ютуғига
нисбатан
муваққат
ҳуқуқий
муҳофазани
бош
-
ланмаган
деб
ҳисоблаш
учун
асос
бўлади
ҳамда
му
-
ваққат
ҳуқуқий
муҳофазани
бошланмаган
деб
ҳисобланиши
учун
,
унинг
тугаши
муддатини
ва
бу
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2009
№
1-2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
25
тўғрисидаги
анча
мураккаб
қарор
қабул
қилинишини
,
шунингдек
бу
қарор
устидан
шикоят
қилиш
муддати
ўтишини
кутиб
туришни
тақазо
этмайди
.
Бу
ҳолат
эса
,
селекция
ютуғи
тўғрисидаги
қонунларга
қатъий
амал
қилишни
ва
селекция
ютуқларини
ҳуқуқий
муҳофаза
қилишни
аниқ
чораларини
юзага
келтиради
.
Янги
нав
ва
зот
муаллифининг
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
фуқаролик
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
тизимида
ўзига
хос
ўринга
эгалиги
билан
аҳамиятлидир
.
Таъкидлаш
лозимки
,
Ўзбекистон
Республикасининг
2002
йил
29
августдаги
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
Қонун
селекция
ютуғи
муаллифи
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилишга
бағишланган
алоҳида
моддани
назарда
тутмайди
.
Янги
нав
ва
зот
билан
боғлиқ
муносабатларни
тартибга
солишга
қаратилган
бошқа
қонун
ҳужжатлари
ҳам
(“
Уруғчилик
тўғрисида
”
ги
, “
Наслчилик
тўғрисида
”
ги
ва
шу
кабилар
)
янги
нав
ва
зот
муаллифи
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилиш
хусусидаги
нормаларни
ўзида
ифода
этмайди
.
Масалан
, “
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
фақат
5-
моддасигина
муаллиф
ва
унинг
ҳуқуқларига
қисқачагина
изоҳ
беради
холос
.
Мазкур
модданинг
3-
қисмига
кўра
,
муаллифлик
ҳуқуқи
бошқага
ўтказилмайдиган
шахсий
ҳуқуқ
бўлиб
,
муддатсиз
ҳимоя
қилинади
.
Бу
ўринда
қонун
муаллифлик
ҳуқуқи
ҳимоясининг
муддатсизилигини
белгилагани
ҳолда
,
селекция
ютуғи
муаллифига
тегишли
бўлган
бўлган
бошқа
ҳуқуқларнинг
ҳимоясига
оид
қоидаларни
назарда
тутмайди
.
Шу
билан
бирга
мазкур
норма
ўта
умумийлик
касб
этади
ва
муаллифлик
ҳуқуқини
ҳимоя
қилиш
муддатсиз
амалга
оширилишини
назарда
тутади
.
Ушбу
модданинг
4-
қисмида
эса
,
муаллиф
(
ҳаммуаллифлар
)
ўз
номи
(
номлари
)
патент
бериш
ҳақидаги
талабномада
,
патентда
ва
селекция
ютуғи
хусусида
эълон
қилинадиган
барча
материалларда
кўрсатилиши
ҳуқуқига
эга
.
Албатта
талабномада
,
патентда
ва
материалларда
ўз
номини
кўрсатилиши
ҳуқуқи
муаллифнинг
шахсий
номулкий
ҳуқуқларидан
бири
бўлиб
,
ушбу
ҳуқуқни
ҳимоя
қилиш
усуллари
ва
тартиби
қонунчиликдаги
белгиланмаганлиги
амалда
ушбу
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилишда
турли
қийинчиликларни
вужудга
келтиради
.
Муаллифнинг
талабномада
,
патентда
ва
материалларда
ўз
номини
кўрсатилиши
ҳуқуқини
ҳимоя
қилиш
ФКнинг
11
ва
1040-
моддасида
белгиланган
усуллар
орқали
умумий
тартибда
амалга
оширилади
.
Масалан
,
ФКнинг
1040-
моддасига
кўра
,
мутлақ
ҳуқуқларни
ҳимоя
қилиш
шунингдек
:
–
мутлақ
ҳуқуқлар
қайси
моддий
объектлар
ёрдамида
бузилган
бўлса
,
ўша
моддий
объектларни
ҳамда
бундай
бузиш
натижасида
яратилган
моддий
объектларни
олиб
қўйиш
орқали
;
–
йўл
қўйилган
бузиш
ҳақидаги
маълумотни
мажбурий
суратда
эълон
қилиб
,
унга
бузилган
ҳуқуқ
кимга
тегишлилиги
тўғрисидаги
маълумотларни
киритиш
орқали
;
–
қонунда
назарда
тутилган
бошқа
усулларда
амалга
оширилиши
мумкин
.
Мазкур
усулларнинг
ҳаммаси
ҳам
селекция
ютуғи
муаллифининг
ҳуқуқларини
ҳимоя
қилишда
қўлланилиши
мумкин
эмас
.
Бинобарин
,
селекция
ютуғи
муаллифлик
ҳуқуқи
объекти
ҳисобланган
асар
каби
фуқаролик
муомаласида
бўлмайди
.
Масалан
,
чоп
этилган
китобда
муаллифнинг
номи
кўрсатилиши
ва
асарнинг
дахлсизлик
ҳуқуқи
сақланиши
лозимлиги
шарти
бузилса
,
ФКнинг
1040-
моддасида
кўзда
тутилган
биринчи
усулни
қўллаш
мумкин
бўлади
.
Бироқ
,
селекция
ютуғининг
муаллифига
тегишли
мутлақ
ҳуқуқлар
янги
нав
ва
зот
муомалага
киритилгач
(
экилгач
)
уларга
нисбатан
муаллиф
номини
кўрсатиш
ҳуқуқи
ўз
аҳамиятини
йўқотади
.
Янги
нав
ва
зотда
моддий
элтувчи
муаллифлик
ҳуқуқи
объектларидаги
каби
бевоситалик
,
узвийлик
ва
боғлиқликка
эга
бўлмаганлиги
сабабли
,
муаллифнинг
шахсий
номулкий
ҳуқуқлари
:
яратилган
янги
нав
ва
зотнинг
муаллифи
сифатида
эътироф
этилиш
ҳуқуқи
расмий
ҳужжатлар
,
маълумотномалардагина
белгиланади
.
Селекция
ютуғи
муаллифининг
муаллифлик
ҳуқуқи
-
шахсий
номулкий
ҳуқуқ
бўлиб
,
бошқа
шахсга
ўтказилиши
мумкин
эмас
.
Муаллифнинг
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
амалга
оширишдан
воз
кечиш
тўғрисида
бирон
-
бир
шахс
билан
келишув
ва
муаллифнинг
бу
ҳақдаги
аризаси
ўз
-
ўзидан
ҳақиқий
эмас
,
яъни
муаллифнинг
бундай
ҳаракати
ҳеч
қандай
юридик
оқибатлар
вужудга
келтирмайди
1
.
Патент
ҳуқуқидан
фарқли
равишда
муаллифлик
ҳуқуқи
муддатсиз
ҳимоя
қилинади
.
Қонун
шахсни
селекция
ютуғининг
муаллифи
сифатида
тан
олиш
ва
унинг
селекция
ютуғларига
нисбатан
муаллифлик
ҳуқуқларини
тасдиқлайдиган
бирор
бир
ҳужжат
мавжудлиги
ҳақида
сўз
юритмайди
.
Фикримизча
,
"
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
"
ги
қонуннинг
5-
моддасига
"
селекция
ютуғининг
муалли
-
фига
унинг
муаллифлик
ҳуқуқини
тасдиқлайдиган
му
-
аллифлик
гувоҳномаси
берилади
", -
деган
жумлани
киритиш
керак
.
Селекция
ютуғи
муаллифига
бундай
ҳужжатни
берилиши
муаллифнинг
мулкий
ва
шахсий
ҳуқуқларини
мустаҳкамлашга
хизмат
қилади
.
Шу
билан
бирга
муаллифлик
гувоҳномаси
патент
эгасидан
селе
-
кция
ютуғидан
фойдаланганлик
учун
ҳақ
талаб
қилиш
ҳуқуқини
ҳам
беради
.
Фикримизча
,
селекция
ютуғининг
муаллифига
шахсий
ва
мутлоқ
ҳуқуқларни
кафолатло
-
вчи
ҳужжат
«
муаллифлик
гувоҳномаси
»,
берилиши
лозим
.
Чунки
, «
Муаллифлик
гувоҳномаси
»,
жисмоний
шахснинг
бирон
-
бир
интеллектуал
мулк
объектига
ни
-
сбатан
муаллиф
эканлигини
ҳамда
шу
ижод
маҳсули
айнан
унинг
меҳнати
натижасида
яратилганлигини
тасдиқлайди
.
Муаллифлик
ҳуқуқи
объектларидан
фарқли
ўлароқ
,
янги
нав
ва
зотнинг
ўзида
муаллифнинг
номини
кўрсатиш
мумкин
бўлмайди
.
Шу
маънода
янги
ва
зотга
нисбатан
муаллифлик
ҳуқуқини
ҳимоя
қилиш
мақсадида
муаллифга
“
муаллифлик
гувоҳномаси
”
бериш
ва
буни
қонунчиликда
белгилаш
мақсадга
мувофиқ
бўлар
эди
.
Маълумки
,
янги
нав
ва
зотни
яратиш
бугунги
кунда
мамлакатимизда
давлат
маблағлари
ҳисобига
ва
давлатга
тегишли
муассасаларда
амалга
оширилмоқда
.
Шу
сабабли
янги
нав
ва
зотга
нисбатан
мутлақ
мулкий
ҳуқуқлар
эгаси
давлатга
тегишли
илмий
тадқиқот
муассасаси
ёки
тажриба
синов
участкалари
ҳисобланади
.
Бинобарин
,
янги
нав
ва
зотни
яратишнинг
ташкилий
,
иқтиосдий
ва
ҳуқуқий
тизимини
шакллантириш
ва
ривожлантириш
ҳар
доим
Республикамизда
давлат
сиёсатининг
ажралмас
қисми
бўлиб
келган
.
Хусусан
,
Ўзбекистон
Республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг
2008
йил
16
сентябрдаги
“
Қашқадарё
вилоятида
ғаллачилик
ва
пахтачиликнинг
илмий
базасини
янада
мустаҳкамлаш
ва
ривожлантириш
чора
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
№
209-
сонли
Қарори
фикримизнинг
далилидир
.
Мазкур
қарор
1
Раҳмонқулов
Ҳ
.
Р
.
Фуқаролик
ҳуқуқининг
предмети
,
методи
ва
тамойиллари
.
Тошкент
:
ТДЮИ
, 2003. 21-
б
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2009
№
1-2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
26
ҳам
янги
нав
ва
зотни
яратиш
давлат
маблағлари
ҳисобига
ва
давлатга
тегишли
илмий
тадқиқот
муассасаларида
амалга
оширилаётганлигидан
далолат
беради
.
Бунда
яратилган
янги
нав
ва
зотга
нисбатан
мутлақ
ҳуқуқлар
(
янги
нав
ва
зотни
экишга
рухсат
бериш
,
шартнома
орқали
навни
жойлаштириш
ҳуқуқи
,
янги
нав
ва
зот
жойлаштирилганда
ҳақ
олиш
ҳуқуқи
ва
шу
кабилар
).
Бироқ
,
давлат
муассасаларида
хизмат
тартибида
яратилган
янги
нав
ва
зотга
нисбатан
ҳам
муаллифлар
бир
қатор
мулкий
ҳуқуқларга
эга
бўладилар
.
Муаллифнинг
мулкий
ҳуқуқлари
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
7-
моддасида
умумий
тартибда
ва
илмий
тадқиқот
муассасасининг
янги
нав
ва
зотга
нисбатан
ҳуқуқларини
амалга
оширмаслик
ҳолатига
боғлиқ
ҳолда
берилган
бўлиб
,
бу
ҳуқуқларнинг
ҳимоя
қилиниши
хусусида
муайян
қоидалар
белгиланмаган
.
Шу
билан
бирга
,
қонунчиликда
янги
нав
ва
зотга
нисбатан
муаллифнинг
мулкий
ҳуқуқлари
ўта
умумий
белгиланган
.
Масалан
,
селекция
ютуғи
муаллифининг
селекция
ютуғидан
фойдаланиш
билан
боғлиқ
равиш
-
да
вужудга
келадиган
ҳуқуқлари
-
бу
селекция
ютуғидан
фойдаланганлик
учун
ҳақ
ундиришдир
.
Ўсимлик
нави
ёки
ҳайвон
зотининг
муаллифи
бундай
ҳуқуққа
,
унинг
ўзи
селекция
ютуғига
патент
эгаси
ҳисобланмаганда
ҳамда
ўсимлик
нави
ёки
ҳайвон
зотига
доир
лицензия
-
дан
фойдаланилганда
ёхуд
у
сотилганида
эга
бўлади
.
Бу
ҳақнинг
миқдори
ва
уни
тўлаш
тартиби
патент
эгаси
ёки
унинг
ҳуқуқий
вориси
билан
тузилган
шартномада
белгилаб
қўйилади
(
қонуннинг
7-
моддаси
4-
қисми
).
Фикримизча
,
қонуннинг
бу
нормаси
камчиликлардан
холи
эмас
.
Биринчидан
,
ушбу
нормага
селекция
ютуғидан
патент
эгасининг
ўзи
фойдалан
-
ганда
ҳам
(
селекция
ютуғининг
муаллифи
ва
патент
эгаси
ўртасида
тузилган
шартномада
белгиланган
ҳолатдан
қатъий
назар
)
селекция
ютуғининг
муаллифи
ҳақ
олиш
ҳуқуқига
эга
бўлиши
тўғрисидаги
қоидани
киритиш
керак
.
Бу
ҳолат
селекция
ютуғи
муаллифи
-
ларнинг
ўз
меҳнатлари
ва
ижод
маҳсуллари
учун
мод
-
дий
манфаатдорликларини
оширади
ва
селекциявий
ижодкорликни
ривожлантиради
.
Иккинчидан
,
қонуннинг
ушбу
нормаси
селекция
ютуғидан
фойдаланганда
бе
-
рилиши
лозим
бўлган
ҳақнинг
минимал
миқдорини
ҳам
белгилаши
лозим
.
Гарчи
,
селекция
ютуғидан
фойда
-
ланганлик
учун
ҳақнинг
миқдори
патент
эгаси
ёки
унинг
ҳуқуқий
вориси
ва
селекция
ютуғи
муаллифи
ўртасида
белгилансада
,
селекция
ютуғи
муаллифиларнинг
ҳуқуқлари
кафолати
сифатида
олинадиган
ҳақнинг
минимал
миқдорини
кўрсатиш
шарт
.
Юқоридагиларга
биноан
қонуннинг
7-
моддаси
4-
қисми
қуйидагича
баён
этилиши
керак
:
–
патент
эгаси
бўлмаган
селекция
ютуғи
муал
-
лифи
селекция
ютуғидан
фойдаланганлик
ёки
сотган
-
лиги
учун
,
патент
эгасидан
ёки
унинг
ҳуқуқий
вориси
-
дан
ҳақ
олиш
ҳуқуқига
эга
.
Бу
ҳақнинг
миқдори
ва
уни
тўлаш
тартиби
патент
эгаси
ёки
унинг
ҳуқуқий
вориси
билан
тузилган
шартномада
белгилаб
қўйилади
.
Лекин
бу
ҳақнинг
миқдори
селекция
ютуғидан
фойдаланиш
-
дан
ва
лицензия
беришдан
олинган
йиллик
фойдани
2%
дан
кам
бўлмаслиги
лозим
.
Селекция
ютуғи
муаллифига
тўланадиган
ҳақнинг
минимал
миқдорини
йиллик
даромаднинг
2%
миқдорида
белгиланиши
мақсадга
мувофиқдир
.
Агар
минимал
ҳақнинг
миқдори
5–10%
фоиз
қилиб
белги
-
ланса
,
унда
патент
эгасининг
моддий
манфаатларига
путур
етади
.
Бу
ҳолатни
бир
қатор
давлатлар
қонунчилигида
кузатиш
мумкин
.
Масалан
,
Россия
Фе
-
дерацияси
“
Селекция
ютуқлари
тўғрисида
”
ги
қонунининг
23-
моддасида
ҳам
бу
миқдор
2%
қилиб
белгиланган
1
.
Селекция
ютуқлари
тўғрисидаги
қонун
7-
моддасининг
5-
қисми
ҳам
тузатишларга
муҳтаож
.
Унга
кўра
,
муаллифга
(
муаллифларга
)
ҳақни
патент
эгаси
ёки
унинг
ҳуқуқий
вориси
,
башарти
селекция
ютуғидан
фойдаланганлик
учун
ҳақ
тўлаш
тартиби
ва
муддатла
-
ри
тўғрисидаги
шартномада
бошқача
тартиб
назарда
тутилган
бўлмаса
,
патентнинг
амал
қилиш
муддати
давомида
тўлайди
.
Назаримизда
,
ушбу
норманинг
“
башарти
селекция
ютуғидан
фойдаланганлик
учун
ҳақ
тўлаш
тартиби
ва
муддатлари
тўғрисидаги
шартнома
-
да
бошқача
тартиб
назарда
тутилган
бўлмаса
”
деб
баён
қилинган
қисми
ортиқча
.
Фикримизча
,
бу
қоида
ҳам
бир
қатор
низоларни
вужудга
келтиради
.
Яъни
биринчидан
,
патент
эгаси
ушбу
қоидага
кўра
ҳақ
тўлашни
муҳофаза
ҳужжати
амал
қиладиган
барча
давр
учун
ҳам
исталган
пайтда
(
албатта
,
селекция
ютуғи
муаллифи
билан
келишиб
)
тўхтатиш
ҳуқуқига
эга
.
Иккинчидан
,
патент
эгаси
бундай
ҳақни
бир
мар
-
талик
тўлов
шаклида
ҳам
бериши
мумкин
.
Учинчидан
,
селекция
ютуғининг
муаллифи
патент
эгасидан
па
-
тентнинг
амал
қилиш
муддатини
ҳисобга
олмасдан
узоқ
муддатга
(
масалан
, 50-60
йил
)
ҳақ
тўлашни
талаб
қилиши
мумкин
.
Шунинг
учун
ҳам
қонун
селекция
ютуғидан
фойдаланганлик
учун
ҳақ
тўлаш
муддатини
қатъий
белгилаши
лозим
.
Шунда
ҳеч
қандай
низога
ўрин
қолмайди
.
Юқорида
қайд
этилган
қоида
чиқариб
ташланган
ҳолда
,
қонуннинг
7-
моддасининг
5-
қисми
қуйидагича
таҳрирда
баён
этилиши
мақсадга
мувофиқ
бўлар
эди
:
“
селекция
ютуғининг
муаллифи
(
ҳаммуаллифлар
)
га
ҳақни
патент
эгаси
ёки
унинг
вориси
патентнинг
амал
қилиш
муддати
давомида
тўлайди
”.
Хулоса
сифатида
таъкидлаш
мумкинки
,
Ўзбекистонда
селекция
ютуқлари
ва
уларга
доир
му
-
носабатларни
ҳуқуқий
тартибга
солиш
масалаларини
ижобий
хорижий
тажрибадан
кенг
фойдаланган
ҳолда
янада
такомиилаштириш
зарур
.
Резюме
В
вводной
части
статьи
автор
характеризует
по
-
нятия
селекции
и
селекционных
достижений
.
В
основной
части
статьи
рассматриваются
во
-
просы
правового
регулирования
селекционных
дости
-
жений
в
Республике
Узбекистан
.
В
заключении
автор
вносит
свои
предложения
по
совершенствованию
национальных
норм
,
регули
-
рующих
селекционные
достижения
.
Abstract
In the introductory part of the article the author
characterizes concepts of selection and selection
achievements.
In the basic part of the article questions of legal
regulation of selection achievements in the Republic of
Uzbekistan are considered.
In the conclusion the author makes the offers on
perfection of the national norms adjusting selection
achievements.
1
Закон
Российской
Федерации
от
7
августа
1993
г
.
