Оценка показателей нейтрофильного звена фагоцитоза у больных хроническими формами риносинусита после эндоскопических операций

ВАК
inLibrary
Google Scholar
Выпуск:
Отрасль знаний
CC BY f
120-123
33
14
Поделиться
Хушвакова, Н., & Бурханов, У. (2022). Оценка показателей нейтрофильного звена фагоцитоза у больных хроническими формами риносинусита после эндоскопических операций. Журнал вестник врача, 1(4), 120–123. https://doi.org/10.38095/2181-466X-2020974-119-122
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В последние годы отмечается существенный рост хронических риносинуситов (ХРС) в структуре заболеваний ЛОР - органов. Хронические формы риносмнусита являются одним из наиболее распространенных и часто рецидивирующих заболеваний носа и околоносовых пазух, природа и механизм которых окончательно не выяснены. Целью работы является изучение основных показателей нейтрофильного звена фагоцитоза у больных хроническими формами риносинусита. Всем пациентам после оперативного периода была применена эндоназальная низкоинтенсивная лазеротерапия и у всех наблюдалась восстановление. В заключение следует отметить, что использование эндоназальной низкоинтенсивную лазерное терапию после хирургического лечения показало некоторые эффективные результаты по сравнению с традиционным лечением.

Похожие статьи


background image

Доктор ахборотномаси № 4 (97)—2020

119

Долзарблиги:

Кейинги йилларда ЛОР – аъзолари касалликлари таркибида сурункали

риносинуситлар (СР) кўрсаткичининг сезиларли даражада ўсиши кузатилмоқда.

Риносинуситнинг сурункали шаклллари, бурун ва бурун ѐндош бўшлиқларининг бир-

мунча кенг тарқалган ва тез-тез қайталанувчи касалликларидан саналиб, уларнинг табиати
ва ривожланиш механизми ҳанузгача тўлиқ ўрганилмаган. Бурун ѐндош бўшлиқларида су-
рункали яллиғланиш жараѐни ривожланишига олиб келувчи сабаблар, энг кўп ҳолларда
қуйидагилар саналади: инфекция, аллергия, шиллиқ қаватни маҳаллий шикастланишлари,
шунингдек локал анатомик сабаблар.

Сурункали риносинуситларни ривожланиш патогенезида бурун ѐндош бўшлиқлари

таббий тешикларининг ўлчами ва функционал ҳолати, арахидон кислота метаболизмининг

DOI: 10.38095/2181-466X-2020974-119-122 УДК 616.216-089.85

СУРУНКАЛИ РИНОСИНУСИТ БИЛАН ОҒРИГАН БЕМОРЛАРДА ЭНДОСКОПИК

ЖАРРОҲЛИК АМАЛИЁТИДАН СЎНГ ФАГОЦИТОЗНИ НЕЙТРОФИЛ БЎҒИНИ

КЎРСАТГИЧЛАРИНИ БАҲОЛАШ

Н. Ж. Хушвакова, У. М. Бурханов

Самарқанд Давлат тиббиѐт институти, Самарқанд, Ўзбекистон

Таянч сўзлар:

эндоскопия, риносинусит, пастинтенсивли лазертерапия, нейтрофил кўрсатгич.

Ключевые слова:

эндоскопия, риносинусит, низкоинтенсивная лезеротерапия, нейтрофильный показатель.

Key words:

endoscopy, rhinosinusitis, low-intensity laser therapy, neutrophil indicator.

Кейинги йилларда ЛОР – аъзолари касалликлари таркибида сурункали риносинуситлар кўрсаткичининг

сезиларли даражада ўсиши кузатилмоқда. Риносинуситнинг сурункали шаклллари, бурун ва бурун ѐндош
бўшлиқларининг бирмунча кенг тарқалган ва тез-тез қайталанувчи касалликларидан саналиб, уларнинг
табиати ва ривожланиш механизми ҳанузгача тўлиқ ўрганилмаган. Ишнинг мақсади риносинуситнинг
сурункали шакллари билан оғриган беморларда фагоцитознинг нейтрофил бўғини асосий кўрсаткичларини
ўрганишдан иборат бўлди. Барча беморларда жарроҳлик амалиѐти ўтказилиб оператив даводан сўнг эндоназал
пастинтенсивли лазертерапия қўлланганида қайта тикланиш кузатилди. Хулоса қилиб шуни айтиш мумкинки,
оператив даводан сўнг эндоназал пастинтенсивли лазертерапияни қуллаш анъанавий даводан бир мунча
самарали натижаларни кўрсатди.

ОЦЕНКА ПОКАЗАТЕЛЕЙ НЕЙТРОФИЛЬНОГО ЗВЕНА ФАГОЦИТОЗА У БОЛЬНЫХ

ХРОНИЧЕСКИМИ ФОРМАМИ РИНОСИНУСИТА ПОСЛЕ ЭНДОСКОПИЧЕСКИХ ОПЕРАЦИЙ

Н. Ж. Хушвакова, У. М. Бурханов

Самаркандский Государственный медицинский институт, Самарканд, Узбекистан

В последние годы отмечается существенный рост хронических риносинуситов (ХРС) в структуре

заболеваний ЛОР - органов. Хронические формы риносинусита являются одним из наиболее
распространенных и часто рецидивирующих заболеваний носа и околоносовых пазух, природа и механизм
которых окончательно не выяснены. Целью работы является изучение основных показателей нейтрофильного
звена фагоцитоза у больных хроническими формами риносинусита. Всем пациентам после оперативного
периода была применена эндоназальная низкоинтенсивная лазеротерапия и у всех наблюдалась
восстановление. В заключение следует отметить, что использование эндоназальной низкоинтенсивную
лазерное терапию после хирургического лечения показало некоторые эффективные результаты по сравнению
с традиционным лечением.

EVALUATION OF PHAGOCYTOSIS NEUTROPHILIC LINK INDICATORS IN PATIENTS WITH

CHRONIC FORMS OF RHINOSINUSITIS AFTER ENDOSCOPIC OPERATIONS

N. J. Khushvakova, U. M. Burkhanov

Samarkand state medical institute, Samarkand, Uzbekistan

In recent years, there has been a significant increase in chronic rhinosinusitis (CRS) in the structure of diseases

of the ENT organs. Chronic forms of rhinosinusitis are one of the most common and often recurrent diseases of the
nose and paranasal sinuses, the nature and mechanism of which have not been fully understood. The aim of this work
is to study the main indicators of the neutrophilic link in phagocytosis in patients with chronic forms of rhinosinusitis.
After the operative period, all patients underwent endonasal low-intensity laser therapy and recovery was observed in
all patients. In conclusion, it should be noted that the use of endonasal low-intensity laser therapy after surgical treat-
ment has shown some effective results compared with traditional treatment.

Н. Ж. Хушвакова, У. М. Бурханов


background image

Доктор ахборотномаси № 4 (97)—2020

120

бузилишлари ва ностероид яллиғланишга қарши воситаларни кўтара олмаслик, шунингдек
иммунологик механизм бузилишлари муҳим ўрин тутади.

Сурункали риносинуситлар беморлар ҳаѐт сифатини сезиларли даражада пасайишига

олиб келади. Кейинги йилларда, сурункали риносинуситларни жарроҳлик усули билан да-
волашда, функционал эндоскопик ва микроскопик жарроҳлик тамойилларини қўлловчи
жарроҳликнинг авайловчи ѐндошуви шаклланган бўлиб, унинг мақсади бўшлиқларнинг
нормал вентиляцияси ва дренажини тиклаш саналади.

Сурункали риносинуситларнинг тарқалганлиги, тез-тез авж олиб туришга мойиллиги,

жарроҳлик даволашдан сўнг рецидивланиши, шунингдек беморларнинг ҳаѐт сифатига сези-
ларли даражада таъсир кўрсатишини ҳисобга олган ҳолда айтиш мумкинки, функционал
эндоскопик риносинусохирургиянинг самарадор усулларини ишлаб чиқиш отоларингологи-
янинг энг долзарб муаммоларидан бири ҳисобланади.

Беморларда жарроҳлик ва терапевтик ѐрдам кўрсатишда лазердан фойдаланиш отори-

ноларингология соҳасида ижобий натижаларга эришилмоқда. Лазер тиббиѐтини хусусан,
оториноларингологияда янада ривожлантиришда замонавий лазер асбоблари ѐрдамида да-
волашнинг янги усулларини излаш зарурлигини тақозо этди. Шу сабабли пастинтенсивли
лазертерапия бошқа усулларга нисбатан тўқималар ва шиллиқ қаватларда авайловчи ѐнда-
шув усулларидан бири бўлиб ҳисобланиб келинмоқда.

Сурункали риносинуситларни ривожланишига мойиллик яратувчи омиллар ичида, но-

мутаносиб иммун жавоб келтириб чиқарувчи микроблар, вируслар ва замбуруғ агентлари-
дан иборат ташқи факторлар, ва организм индивидуал реактивлиги ва генетик мойилликни
назарда тутувчи ички омиллар фарқланади. Иммун тизимнинг ҳолати нафақат ўткир
яллиғланиш патогенезида, балки рецидивлар ва жараѐн сурункалашувида ҳам муҳим ўрин
тутади. Шу нарса исботланганки, периферик мослашувчи тизимлар функционал ҳолати па-
сайгандагина, эпителиал ҳужайраларга патоген инвазиясининг биринчи босқичи амалга
ошади. Бундай тизимлардан бири организм иммун ҳимоясининг нейтрофилли бўғини ҳисо-
бланади ва шундан кейингина, цитотоксик Т-лимфоцитлар ва специфик антителолар, шу-
нингдек секретор IgA иштироки билан амалга ошувчи, тизимли мослашувчи иммунитет-
нинг фаоллашуви юзага келади ва бу жараѐннинг кейинги босқичи саналади. Шунинг учун
нейтрофиллар иштироки билан амалга ошувчи ҳимоянинг биринчи чизиғи, антиген элими-
нациясининг ривожланиши ва тугалланишида энг асосий ўрин тутади.

Илмий изланиш мақсади

риносинуситнинг сурункали шакллари билан оғриган бе-

морларда фагоцитознинг нейтрофил бўғини асосий кўрсаткичларини ўрганиш саналади.

Текширув усуллари ва манбалари.

Сурункали риносинусит билан оғриган 20-55

ѐшдаги 52 нафар бемор текширилди. Беморлар, 2018 йилдан 2020 йилгача бўлган муддатда,
СамМИ клиникаси ЛОР бўлимида ва «Saodat medical» тиббиѐт марказида даволанишган.
Беморларнинг ўртача ѐши 31,5±15,4 ни ташкил этди. Назорат гуруҳи сифатида 30 нафар
соғлом кишилар олинди. 10 нафар бемор (23,8%) - Сурункали гайморит, кистоз шакли; 12
нафар бемор (28,6%) – полипоз гемисинусит; 1 нафар бемор (2,3%) – сурункали фронтит,
кистоз шакли; 1 нафар бемор (2,3%) - сурункали фронтит, йирингли шакли диагнози билан
даволанган. Беморларнинг 18 нафарида (42,8%) - бўшлиқларнинг икки томонлама зарарла-
ниши аниқланди. Барча беморларда жарроҳлик амалиѐти ўтказилиб операциядан сўнгги
даврда эндоназал пастинтенсивли лазертерапия қўлланилди. Беморлар операциядан кейин-
ги даврда қуйидаги даво муолажаларини қабул қилишди: антибактериал терапия
(цефтриаксон), топик глюкокортикостероидлар (мометазона фуроат), бурун бўшлиғини изо-
тоник тузли эритмалар билан чайиш. Даво муолажалар бошлангунга қадар периферик
қондаги лейкоцитлар ва нейтрофилларнинг абсолют кўрсаткичлари баҳоланди. Даво муола-
жалар бошлангунга қадар ва беморларга стационардан жавоб бериш вақтида, кислородга
боғлиқ метаболизмни баҳолаш учун, мақсадли гепаринизация қилинган қонни спонтан хе-
милюминесценцияли (ХЛ) баҳолаш усули қўлланилди.

5,0 мл ҳажмдаги веноз қон пластик пробиркага гепарин билан бирга олинади (100 ЕД/

Оригинальная статья


background image

Доктор ахборотномаси № 4 (97)—2020

121

мл ҳисобида). Люминол эритмаси диметилсульфоксидда тайѐрланади (ДМСО) – бунда 10
мл диметилсульфоксидга 17,7 мг люминол тўғри келади. Текширувдан аввал 10 мл стерил
физиологик эритма ва 0,01 мл люминолдан иборат бўлган люминолнинг ишчи эритмаси
тайѐрлаб олинади; эритма қўллашдан аввал термостатда 37°С ҳароратда иситилади. Кейин 2
мл ишчи эритмага 100 мкл гепаринизацияланган қон қўшилади. Спонтан ХЛланган қоннинг
нурли йиғмаси ўлчаш, қонни ХЛМ-003 хемилюминометрига олгандан сўнг қуйидаги тар-
тибда амалга оширилади: текшириш вақти 10 минут, термостатлаш кюветаси- 37°С. Қонни
кейинги сақлаш ҳарорати 18-25°С ни ташкил қилиши керак. Орадан 4 соат ўтгач, қайта сус-
пензиялаш орқали аралаштирилади, шундан сўнг спонтан ХЛ нурли йиғмаси ўлчаш амалга
оширилади.

Адабиѐт маълумотларига кўра, гуморал эндоген биологик фаол моддаларнинг ўзаро

таъсири, нейтрофилларнинг захира пули, пара- аутокрин ҳужайраларни ўзаро таъсирлари,
қон ивиш тизимининг активацияси ҳисобига, спонтан ХЛ кинетикаси ўзгаришлари юзага
келади.

Маълумотларни статистик қайта ишлаш персонал компьютерда Statistica 6,0 дастури

ѐрдамида амалга оширилди. Олинган текширув натижаларини қайта ишлашда статистика-
нинг параметрик ва нопараметрик усуллари қўлланилди. Статистик қайта ишлаш усули
таҳлил қилинаѐтган танланма турига кўра белгилаб олинди. Бир-бирига боғлиқ бўлмаган
иккита танланмани солиштириш учун Манна-Уитни ва Колмогоров-Смирнов мезонлари
қўлланилди. Иккита бир-бирига боғлиқ танланмани солиштириш учун (давогача ва кейин)
эса Вилкоксон мезонидан фойдаланилди. Корреляцион таҳлил ѐрдамида кўрсаткичлар ўрта-
сидаги алоқа Спирман усули ѐрдамида баҳоланди.

Натижалар ва уларнинг таҳлили.

Даволашнинг клиник натижаларига кўра бемор-

лар 2-гуруҳга ажратилди: 45 кишида тўлиқ клиник соғайиш; 7 кишида эса - даволашнинг 12
ҳафтаси мобайнида касаллик белгиларининг тўлиқ йўқолмаслиги, яъни жараѐнни сурунка-
лашуви кузатилди. Текширув натижалари 1-жадвалда келтирилган.

1-гуруҳдаги беморларда стационарга келиб тушган вақтдаги лейкоцитлар миқдорини

баҳолаш, назорат гуруҳига нисбатан лейкоцитлар ва нейтрофилларнинг бирмунча юқори
статистик кўрсаткичларини (р иккала ҳолатда ҳам 0,00001 ни ташкил этди), шунингдек қон-
нинг спонтан ХЛ кўрсаткичи натижаларини (р=0,007) тасдиқлаб берди (1 жадвал). Бемор-
ларда даволанишдан сўнг спонтан ХЛ кўрсаткичлари статистик ишончли пасайиши куза-
тилди (р=0,037). Лейкоцитлар ва нейтрофиллар миқдори тўғрисидаги маълумотлар, орга-
низмда пиоген инфекция ривожланишига нисбатан фагоцитознинг нейтрофил бўғини томо-
нидан адекват реакцияни, шунингдек ўтказилаѐтган терапиянинг адекватлигини ҳам намоѐн
этиб беради (спонтан ХЛ кўрсаткичларининг пасайиши).

Риносинуситнинг сурункалашуви билан бўлган беморлар гуруҳида (n=7) стационарга

келиб тушган вақтдаги лейкоцитлар ва нейтрофилларнинг миқдорий, ҳамда функционал
(ХЛ) таркиби кўрсаткичлари назорат гуруҳидаги кўрсаткичлардан фарқ қилмади. Айтиб
ўтилган кўрсаткичлар биринчи гуруҳ билан таққосланганда, қондаги умумий лейкоцитлар

Кўрсаткич

Назорат

гуруҳи (n=30)

(Me[LQ-UQ])

I гуруҳ (Me[LQ-UQ]) (n=45)

II гуруҳ

(Me[LQ-UQ]) (n=7)

давогача

даводан сўнг

давогача

даводан сўнг

Спонтан хемилю-

минесценция, ш.б.

2,185

(1,43-3,59)

4,27

(1,86-11,17)

2,51

(1,53-7,8)

1,55

(0,73-3,82)

3,8

(1,86-5,04)

Лейкоцитлар

5,5

(4,7-6,8)

7,9

(6,95-10,0)

5,95

(4,5-9,15)

Нейтрофиллар

3,05

(2,8-3,95)

5,3

(4,46-7,22)

3,73

(2,5-5,49)

1 жадвал.

Риносинуситнинг сурункали шакллари билан оғриган беморларда фагоцитознинг нейтрофил

бўғини функционал кўрсатгичлари.

Н. Ж. Хушвакова, У. М. Бурханов


background image

Доктор ахборотномаси № 4 (97)—2020

122

ва нейтрофилларнинг (кўрсаткичлар Вальд-Вольфовиц мезони бўйича таққосланганда
р=0,01) ва спонтан ХЛ (Манна-Уитни мезони бўйича таққосланганда р=0,034) нинг бирмун-
ча паст статистик белгиларга эга эканлигини кўрсатиб берди. Олинган маълумотлар шундан
далолат берадики, ушбу тоифа беморларда сурункали риносинуситнинг авж олиши
аниқланган бўлсада, фагоцитознинг нейтрофил бўғини нофаоллигича қолаверади. Айни ҳо-
латни фагоцитар ҳужайраларнинг ўзида юзага келган функционал бузилишлар, шунингдек
қон зардобида гуморал фаоллик етишмовчилиги ѐки супрессор омилларнинг ортиқча экан-
лиги оқибатида юзага келган нейтрофиллар деактивацияси дея баҳолаш мумкин.

Иккинчи гуруҳдаги беморларда даволашдан кейинги фагоцитоз мезонларини аввалги

кўрсаткичлар билан солиштирилганда, ҳеч қанақа статистик аҳамиятга эга бўлган.

Хулоса.

Шундай қилиб, касалликни яхши сифатли ва сурункали кечадиган бўлган бе-

морларда фагоцитознинг нейтрофилли бўғинини тавсифловчи кўрсаткичлар таққосланган-
да, йирингли инфекцияга нисбатан нейтрофилларнинг турлича реакцияси аниқланди. Бу эса
касалликни яхши сифатли оқибати кузатилган беморлар гуруҳида, фагоцитар ҳужайралар-
нинг адекват реакцияси билан характерланади. Стационарга мурожаат қилиб келганда, би-
ринчи гуруҳдаги беморларнинг деярли ярмида қайд этилган ушбу ҳолат, бирор бир иммуно-
корректив терапиясиз ҳам, оператив даводан сўнг эндоназал пастинтенсивли лазертерапия-
ни қўллаганимизда қайта тикланиш кузатилди.

Анъанавий даво ўтказилган иккинчи гуруҳ беморларда эса, касалликни салбий оқиба-

ти ва адекват фагоцитар реакцияси юзага келмади.

Фойдаланилган адабиѐтлар:

1. Ворожцов А. А., Русанова Е. В., Зенгер В. Г., Мусатенко Л. Ю., Пыхтеева Е.Н., Голубовский Г.А. Microbio-

logical features of the mucous membrane of the upper respiratory tract in patients with polyposis rhinosinusitis //
Журн. Российская ринология. - 2005. - № 2.

2. Гурьева, И. А., Кучерова Л. Р., Тараканова Е. Н., Лавренова Г. В., Симбирцев А. С. Comparative comparison

of phagocytic activity of neutrophils in patients with acute sinusitis, tubootitis and other forms of sinusitis // Тези-
сы XVII съезда оториноларингологов России. - Нижний Новгород. - 2006.

3. Лопатин, А. С., Нефедов В. С. Possibilities of endonasal surgery in the treatment of maxillary cysts // Россий-

ская ринология. - 2001. - № 2.

4. Пальчун, В. Т., Лапченко А. С., Лапченко А. А., Гуров А. В., Кучеров А. Г. A modern view of antimicrobial

photodynamic therapy // Журн. Вестник оториноларингологии. - 2007. - №3.

5. Пискунов, Г. 3. Etiology and pathogenesis of inflammation of the nasal mucosa and nasal side cavities // Совре-

меннаяринология. — Астана, 2002.

6. Пискунов, Г. 3., Чучуева Н. Г. Ways to increase the effectiveness of functional endoscopic rhinosinus surgery //

Российская ринология. - 2001. - № 2.

7. Плужников, М. С. Interstitial laser distortion in polyposis of the nasal cavity (LITT)// Журн. Новости оторино-

ларингологии и логопатологии. - 2000. - № 1 (21).

8. Рябова, М. А. Оториноларингология учун лазерли жарроҳлик усулларини ишлаб чиқишда лазер нурлани-

шининг биологик тўқималарга таъсирини ўрганиш аҳамияти // Вестник оториноларингологии - 2008.- № 4.

9. Садовский, В. И., Сухарев А. А., Черныш А. В. The importance of studying the effects of laser radiation on

biological tissues in the development of laser surgical methods for otorhinolaryngology // Российскаяринология.
- 2005. - № 2.

10. Тарасов А. А., Каманин Е. И., Крюков А. И., Страчунский Л. С. Acute bacterial rhinosinusitis: modern ap-

proaches to diagnosis and treatment with antibiotics in an outpatient setting // Журн. Вестник оториноларинго-
логии. - 2003. - № 2.

11. Тимчук, Л. Э., ЯновЮ. К., СимбирцевА. С. Gene polymorphism of IL-1J3 (+3953) and IL-lRA-regulating in-

flammatory molecules in the pathogenesis of chronic purulent rhinosinusitis // Российская оториноларинголо-
гия. Приложение. - 2007.

12. Хушвакова Н.Ж. Болаларда бурун ѐн бўшлиқларининг яллиғланиш касалликларида магнит лазер терапи-

ясидан фойдаланиш. // Назарий ва Амалий тиббиет муаммолари Бишкек 1998.

13. Moungthong G., Suwas A., Jaruchida S., Chantaratchada S., Phonphok Y., Rangsin R. Prevalence of etiologic

bacteria and beta-lactamaseproducing bacteria in acute and chronic maxillary sinusitis at Phramong kutklao // J.
Med. Assoc. Thai. - 2005. - № 88 (4).

14. Orendorz-Fraczkowska K., Bochnia M., Dziewiszek W., Stankiewicz M., Smutnicka D. Cefprozil in the treatment

of chronic maxillary sinusitis. Clinical and microbiological effectiveness and penetration into sinuses examina-
tion // Otolaryngol. Pol. - 2005. - № 59 (4).

Оригинальная статья

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов