<Do^}or axborotnomasi, Samarqand
2013, № 4
Ъестни^врача, Самарканд
14
Najmutdinova D. Q.,
QANDLI DIABET 2 TIPLI BEMORL ARD A DIABETIK NEFROPATIY A
Sodiqova N.G’.,
VA KARDIAL BUZILISHLARNING O’ZARO BOG’LIQLIGI
Urunboyeva D.A,
Artikova D.M..
Mirhaydarova F.S.
Qandli diabet 2 tipii bemorlaming 30-6)% buyrak-
laming zararlanishi bilan kechadi [1]. Diabetik nefropati-
yaning 5-10% buyrak yetishmovchiligining terminal bos-
qichi bilan yakunlanib [5], qandli diabetdan o’lim
ko’rsatkichini 1,5-3% ini tashkil qiladi [3]. Diabetik ne-
fropatiya o’lim ko’rsatkichini qandli diabet va diabetik
nefropatiyaga ega bo’lmaganlarga nisbatan 5-8 martagacha
oshiradi [1]. Qandli diabetda buyraklar zararlanishining eng
hirinchi ko’rsatkichi bu mikroalbuminuriya hisobla- nadi.
Mikroalbuminuriya nafaqat buyraklar, balki yurak qon-tomir
tizimida ham patologiyalar kelib chiqish havfi yuqoriligidan
darak beradi [6]. Mikroalbuminuriya va o’lim ko’rsatkichi
orasidagi
bog’liqlik
Nogi
niderland
populyatsion
tekshiruvlarida o’z tasdig’ini topgan. Unga miivofiq,
normoalbuminuriyali
odamlarga
nisbatan
mikroalbuminuriyali odamlar orasida yurak qon-tomir tizimi
kasalliklaridan o’lish 3 martagacha ko’p uchragan. 4912 ta
qandli diabet 2 tipii. mikroalbuminuriya yoki pro- teinuriyasi
mavjud bemorlami o’z ichiga olgan - DIABH- YCAR
tadqiqotida albuminuriya - dimlanishli yurak yet-
ishmovchiligining yosh, chekish, YUIK bo’lishi, glikirlan-
gan gemoglobin kabi omillar bilan bir qatordagi mustaqi!
prediktori deb topilgan. Diabetik nefropatiyada yurak
zararlanishining rivojlanish mexanizmi juda murakkab va
oxirigacha o’rganilmagan. Aksariyat hollarda diabetik
nefropatiyaning barcha bosqichlari yurak qon-tomir
patologiyalari bilan assotsirlanadi. Ma'lumki, aksariyat
qandli diabetli bemorlar diabetik nefropatiyaning uremiya
Siydik yo’llarining infeksiyasi bor bo’lgan bemorlar
tekshiruvga olinmagan. Barcha guruhdagi bemorlar yoshi,
tana massasi indeksi, uglevod almashinuvi holati bo’yicha
qiyoslandi. Tekshiruv mobaynida bemorlar yurak urib
ketishi, yurakdagi og’riqqa shikoyat qilishmagan. Bemor-
iaming klinik laboratcr ko’rsatkichlarining xarakteristikasi 1-
va 2-jadvallarda ko’rsatilgan. Qondagi qand miqdori
glyukooksidaz
usuli,
glikirlangan
gemoglobin
esa
bosqichigacha yetib bormay, infarkt miokard, insult va
hayotiy liavfli aritmiyalardan vafot etishadi [1,2,4].
Ushbu tadqiqotimizdan maqsad. qandli diabet 2 tipii be-
moriar orasida diabetik nefropatiyaning turli bosqichlarida
yurakdagi yuz beradigan o’zgarishlami o’rganishdan ibo- rat.
Tekshiruv material'ari va usullari: Tekshiruv mobaynida
TTA
3-klinikasi
Endokrinologiya bo’limida yotib
davolangan va ambulator murojaat qilgan 56 ta (16 erkak va
40 ayol) qandli diabet 2 tipii o’rtacha yoshi 56,85±2,93
bo’lgan bemorlar o’rganildi. 10 ta qandli dia- beti bo’lmagan
o’rtacha yoshi 42,01±2,21 bo’lgan amaliy sog’lomlar taniab
olinib, ular nazorat guruhini tashkil qild- ilar. Bemorlar 3
guruhga bo’lindi. 1-guruhga o’rtacha yoshi 52,9*2,25, qandli
diabetning davomiyligi 7,86±0,87 bo’lgan 16 ta bemor
olindi. Ularda nonnoalbuminuriya (NAU) kuzatildi. Ulardan
4 ta bemorga YUIK. Stabil zo’riqish stenokardiyasi FS I, Il
bosqichi kuzatildi (1- jadval). 2-gunihga 20 ta bemor tanlab
olindi, ulaming o’rtacha yoshi 56,67±2,82, qandli diabetning
davomiyligi 10,18±0,91 yil va ularda mikroalbuminuriya
(MAU) aniqlandi. Ulardan 14 ta bemorga YUIK. Stabil
zo’riqish stenokardiyasi FS И, 1П bosqichi kuzatildi (1-
jadval). 3- guruhga 20 ta bemor tanlab olinib, ulaming
o’rtacha yoshi 59.9±2,0, qandli diabetning davomiyligi
10,40^1,3yil bo’lib, ularda proteinuriya (PU) aniqlandi.
Ulardan 19 ta bemorga YUIK. Stabil zo’riqish stenokardiyasi
FS Ш, IV bosqichi kuzatildi (1-jadval).
FAbraham modifikatsiyasiga asoslangan R.Fluchiger,
K.H.Winterholter usuli bilan aniqlandi. Barcha bemoriaming
qon bosimi Korotkov usuli bilan o’lchandi. Mikroal-
buminuriya darajasi "Urobel" test tayoqchalari yordamida
aniqlandi. Diabetik nefropatiya bosqichi C.E. Mogenson
tasnifiga ko’ra qo’yildi. Koptokchalar fil'tratsiyasi tez'igi
Kokroft-Gol'f formulas! orqali aniqlandi: Erkaklar uchun (
me'yor 100-150 ml/min)
l,23x{(140-yoshi) x og’irligi}
KFT= ------------------------------------------
qondagi kreatinin miqdori
Ayollar uchun (me'yor 85-130ml/min)
l,05x{(140-yoshi) x ogirligi}
KFT= --------------------------------------------------
qondagi kreatinin miqdori
Ko’rsatkichlar
Nazorat (n=10)
NAU(n=16)
MAU(n=20)
PU(n=20)
Jinsi, e:a
4:6
7:9
6:14
7:13
Yoshi, yil
42,0I±2,21
52,9±2,25
56,67±2,82
59,9±2,01
QDning davomiyligi
-
7,86±0.87
10,18^0,91
10,40^1,30
IMT
4,81 ±0,55
28,96±0,97
32,67±1,63
26.39±0,67
YUIK uchrashi, %
-
25%
70%
95%
1-jadval
'Dofyor axSorotnomasi, Samarqetuf
2013, № 4
<Вестии^арача, Самарканд
2-
jadval
Ko’rsatkichiar
Nazorat (n=10)
NAU(n=16)
MAU(c=20)
PU(p=20)
Glikemiya nahorgi, mmol\l
4,1l±0,21
8,46±0,63
9,60±0,60
!0,7±0,64
Glikemiya postprandial, mmol\l
6,09±0.30
12,14+0,99
13,21 ±0,78
13,64±0,96
Giikirlangan gemoglobin,%
5,34±0,62
8,20±0,55
9,50±0,78
9,59±0,51
Albuminuriya
-
18,40±0,15
78,83±5,48
840± 197,9
КҒТ, ml\min
103,56±3.67
107,79±7,46
102,65±l,48
67,70±4,61
Barcha bemorlarga ko’p kanaili exokaidiograf
yordarnida exokardiografik tekshiruv o’tkazildi. Variation
statistic usullari jamlangan EXCEL dastun yordamida
tekshiruv natijalari statistik taxlil qilindi.
Natijalar va ulaming tahlili: Ushbu tekshiruvimizga jaJb
qilingan barcha bemorlarda umumklinik ko’rsaikichlar,
uglevod almashinuvi, buyrak va yurak iunksiyasini
ifodalovchi ko’rsaikichlar qiyosiy o’rganildi. 1-guruhda
YUIK - 25%, 2-guruhda - 75%, 3-guruhda - 95% kuzatildi.
Diabetik nefropatiyada у итак zararlanishin- ing rivojlanish
mexanizmi juda murakkab va oxirigacha o’rganilmagan.
Aksariyat hollarda diabetik nefropati- yaning barcha
bosqichlari
yurak
qon-tomir
patologiyalari
bilan
assotsirlanadi. Ma'lumki, aksariyat qandli diabetli bemorlar
diabctik nefropatiyaning uremiya bosqichigacha yetib
bormay, infarkt miokard, insul't va hayotiy havfli
aritmiyalardan vafot etishadi [1,2,4]. Normoalbuminuriyali
bemorlarda (1-guruh) qorinchalararo to’siqning qalinligi
(QTQ) 10,8±0,62mm, chap qorinchaning orqa devorining
qalinligi (ChQODQ) 10,l±0,30mm ni tashkil qildi.
MikroalbiJininuriyali bemorlarda (2-guruh) qorinchalararo
to’siqning o’rtacha qalinligi (QTQ) 10,73±0,93mm; chap
qorinclia orqa devorining qalinligi (ChQODQ) 10,53±l
,63mm ni tashlcil qildi. Proteinuriyali bemorlarda (3-guruh)
qorinchalaraio to’siq qalinligi (QTQ) 10,77 ± 0,50mm, chap
qorinclia
orqa
devorining
qalinligi
(ChQODQ)
1
l,38±0,97mm tashkil qildi. Diabetik nefropatiyaning
og'irlashib
borishi
chap
qorincha
devorlarining
qalinlashuviga olib keldi. Oxirgi diastolik o’lcliam (ODO’)
1-guruhda (46,4±3,2), ikkinchi (55,78±0,85) gwulida,
uchinchi
guruhda
(59,77±4,33)
nazorat
guruhiga
(42,07±2,86) nisbatan yuqori chiqdi. Oxirgi sistolik o’lcham
(OSO’) quyidagicha chiqdi: 1-guruhda (30,6±2,3), 2-
guruhda (41,57±8,48) va 3-guruhda (32,73±1,92), nazorat
guruhida
(28,91±1,89).
Diabetik
nefropatiyaning
progresslanishi chap qorinchaning giper- trofiyasiga olib
keldi. Diabetik nefiopatiyasi bor bemorlarda yurak cliap
qorinchasi devorining qalinligi diabetik nefropatiyasi mavjud
bo’lmagan bemorlarga nisbatan qalin bo’lishi ko’piab
adabiyotlarda keltirilgan [2,3,6].
Zarbalik hajra (ZH) diabetik nefropatiya og’irlashib
borgani sari kamayib bordi. Faol to’lishning maksimal
tezligi (A) tez to’lishning maksimal tezligidan (E) yuqori
bo’lishi 1,2,3- guruhlarda kuzatildi (3-jadval). Bu esa chap
qorincha diastolik funksiyasining buzilganligidan dalolat
beradi.
Xulosa
Barcha ma’lumotlami chuqur talilil qilinib, qandli dia-
betda buyrak va yurak zararlanishi orasida patogenetik
bog’liqlik borligi kuzatildi.
Diabetik nefropatiya progresslanishi va makroangi-
opatiya, xususan YUIK rivojlanishi orasida o’zaro
bo’g’liqlik borligi aniqlandi. YUIK uchrash chastotasi
normoalbuminuriyali bemorlarda - 25%, mikroalbu-
minuriyali bemorlarda -70% va proteinuriyali bemorlarda -
95% tashkil qildi.
Alburainuriya va yurak chap qorinchasi gipertrofiyasi
orasida o’zaro bog’liqlik borligi aniqlandi. Chap qorincha
gipertrofiyasi nazorat guruhiga nisbatan normoalbuminuri-
yali bemorlarda - 8,91%, mikroalbuminuriyali bemorlarda -
12,82%, proteinuriyali bemorlarda -19,33% kuzatildi.
QTQ,mm
9,20±0,81
10,8±0,62
10,73±0,93
10,77±0,50
ChQODQ, mmol/1
9,18±0,76
10,1 ±0,30
10,53±l,63
11,38±0,97
ODO’,mm
42,07±2,86
46,4±3,2
59,77±4,33
55,78±0,85
OSO’,mm
28,91±1,89
30,6±2,3
41,57±8,48
32,73±1,92
ZH,%
62,58±3,58
64,67±3,92
63,33±4,10
57,47±3,80
E, m/s
0,94±0,06
0,73± 0,03
0,72 ± 0,06
0,67±0,06
A, m/s
0,43±0,01
0,79 ±0,03
0,89 ±0,08
0,68 ± 0,05
Ko’rsatkichiar Nazorat (n=10) NAU(p=16) MAU(n=20) PU(p=20)
3-jadval
Adabiyotlar
1. Dedov I.I., Shestakova M.V., "Эндокринология", 2000. 2.Balabolkin M.I., "Диабетология", 2000; 3. Shestakova M.V i
soavt., "Сахарный диабег", 2001 4. Mogenson C.E. et al, "Диабетическая нефропатия", 1992. 5. D. Gardner, D. Shobek,
"Базисная и клиническая эндокринология", 2010
