S H A R Q M A S H ’ A L I
3
АДАБИЎТШУНОСЛИК
МУҲАММАД ЮСУФ АСАРЛАРИДА ВАТАН МАВЗУСИ
ШАБАНОВ ЖУМАЛИ
филология фанлари номзоди, доцент, ТДШУ
Аннотация. Ушбу мақолада Ўзбекистон халқ шоири Муҳаммад Юсуфнинг шеърияти ҳақида унинг
услуби, баён этилиш тарзи ҳақида сўз боради ва уларни исботловчи мисоллар келтирилади. Ўз Ватанини
жонидан ортиқ севиши, содда сўзлардан фойдаланиб, инсон қалбининг тубигача етиб боради, Ватанимиз
тарихини, урф-одатларини қадрлаган ҳолда уларни севишга ундайди, ўтмишда из қолдирган Боболаримизни
унутмасликка чорлайди, эътиқодли инсон сифатида Ислом дини ҳақида фикр юритиб уни қадрлашга
чорлайди. Муҳаммад Юсуф яшаган давр Совет тузуми даври эди. Албатта ўз юртининг мустақил бўлишини
хоҳлабгина қолмай, мустақилликка эришиш йўлида ўз ҳиссасини қўшишга интилади, Ватан учун жон
тикмоққа тайёр эканлигини таъкидлайди, шовинизмга қарши исён қилади. Эски Совет тузумидаги Марказ
томонидан ўша даврда юртимизга бўлган тазйиқлар, ноҳақликлар, туҳматлар ҳаддан зиёд ошгани
оқибатида шоир Ватанининг жонкуяри сифатида бунга чидай олмай, исён қилади, Халқни уйғонишга даъват
қилади. Халқимиз орасида Ватанини сотган, ватанфурушларга, лаганбардорларга атаб шеърлар битади,
бошқа миллатлар, жумладан Қрим-татар хақлининг тақдирига бефарқ эмаслиги мавзулари кўтарилади.
Турғунлик даврида Афғонистонда бўлган урушга озъ муносабатини билдириб уни қоралайди, афғон ва ўзбек
халқи қадимдан дўст-қадрдон халқ эканлигинини, уларни бир- бирига душман қилиб қўйишларига шоир чидаб
туролмайди. Мустақиллик уни кўра олмаган ёвлар ҳақида шеърлар битади. Бир кун келиб “Истиқлол
куйчиси” ўз халқи томонидан тақдирланишига ҳамда қалбларимизда мангу қолишига ишонади.
Таянч сўз ва иборалар: Муҳаммад Юсуф, Ватан, Совет тузуми, “Истиқлол куйчиси”, мустақиллик,
ғазал, тарих.
Аннотация. В статье рассматриваются стихи народного поэта Узбекистана Мухаммада
Юсуфа, его стиль, способ выражения и приводятся примеры, подтверждающие их. Его любовь к
своей родине простыми словами достигает глубины человеческого сердца, побуждает любить
историю и традиции нашей Родины, призывает не забывать наших предков, оставивших свой след
в прошлом, думать об исламе как об исламе. верующий и ценю это. Период, в котором жил Мухаммад
Юсуф, был периодом советской власти. Конечно, он не только хочет, чтобы его страна была
независимой, но и стремится внести свой вклад в путь к независимости, подчеркивает свою
готовность пожертвовать своей жизнью за Родину и восстает против шовинизма. В результате
чрезмерного давления, несправедливости и клеветы на нашу страну со стороны Центра бывшего
советского режима в то время поэт, как стойкий сторонник Родины, восстал и призвал народ
проснуться. Среди нашего народа пишутся стихи, посвященные тем, кто продал свою Родину
предателям и предателям, поднимается тема безразличия к судьбам других народов, в том числе
крымскотатарского народа. Он осудил войну в Афганистане во время экономического спада, заявив,
что афганский и узбекский народы всегда были друзьями и врагами и не могли сделать из них врагов.
Майдан заканчивает стихи о врагах, которые его не видели. Он верит, что однажды «Истиклол
куйчиси» будет награжден его народом и навсегда останется в наших сердцах.
Опорные слова и выражения: Мухаммад Юсуф, Ватан, советский режим, «Истиклол куйчиси»,
независимость, газель, история.
Abstract. This article discusses the poetry of the People's Poet of Uzbekistan Muhammad Yusuf, his style,
the way of expression, and gives examples to prove them. His love for his homeland, using simple words,
S H A R Q M A S H ’ A L I
4
reaches the depths of the human heart, encourages them to love the history and traditions of our country,
urges them not to forget our ancestors who left their mark on the past, to think about Islam as a believer. The
period in which Muhammad Yusuf lived was the period of the Soviet regime. Of course, he not only wants his
country to be independent, but also strives to contribute to the path to independence, emphasizes his readiness
to sacrifice his life for the Motherland, and rebels against chauvinism. As a result of the excessive pressure,
injustice and slander against our country by the Center of the former Soviet regime at that time, the poet, as
a staunch supporter of the Motherland, rebelled and called on the people to wake up. Poems dedicated to the
traitors and traitors who sold their homeland are written among our people, and the theme of indifference to
the fate of other nations, including the Crimean Tatar people, is raised. He denounced the war in Afghanistan
during the stagnation, saying that the Afghan and Uzbek peoples have always been friends and enemies, and
could not bear to make them enemies. Independence ends poems about enemies who could not see him. He
believes that one day "Istiqlol kuychisi" will be awarded by his people and will remain in our hearts forever.
Keywords and expressions: Muhammad Yusuf, Vatan, Soviet regime, "Istiqlol kuychisi", independence,
ghazal, history.
Муҳаммад Юсуф Ватанини – Ўзбекистонни жонидан ортиқроқ севар эди. Оддий сўзлар
билан инсон қалбини ларзага солувчи, Ватанга меҳр-у муҳаббатни орттирувчи, уни севишга
ундовчи, ардоқловчи ифодаларни халқнинг ўзидан олиб, ўзига бера оларди.
Мен дунёни нима қилдим,
Ўзинг ёруғ жаҳоним,
Ўзинг хоқон,
Ўзинг султон,
Сен тахти Сулаймоним,
Ёлғизим,
Ягонам дейми,
Топинган кошонам дейми,
Ўзинг менинг улуғлардан
Улуғимсан Ватаним...
1
У Ватанимиз тарихини, ўтмишини, урф-одатларини, улуғ фарзандларини жуда яхши
билар, уларни қадрларди, улар билан ғурурланарди. Ҳар бир учрашувда хоҳ талабалар
бўлсин, хоҳ оддий колхозчи бўлсин, хоҳ зиёли бўлсин мана шу қадрли тупроқларни, улуғ
инсонларни севишга ундарди.
Ким Қашқарни қилди макон,
Ким Энасой томонда,
Жалолиддин – Курдистонда,
Бобуринг – Ҳиндистонда,
Бу қандай юз қаролик деб,
Ётарлар зимистонда,
Тарқаб кетган тўқсон олти
Уруғимсан, Ватаним...
2
Бобокалонларимиз тақдир тақозоси билан бир қанча давлатларга тарқалиб кетишган.
Уларнинг қабрлари Афғонистонда, Ҳиндистонда, Энасой томонларда қолиб кетган. Уларни
ҳеч қачон унутмасликка чақирарди. Миллат, Халқ бўлиши учун бирлашмоғи, Ватанида
жипслашмоғи, Ватанининг ҳар қарич тупроғини ўзига қўрғон билмоғи керак дерди.
1
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Vatanimsan”. Toshkent – 2014. 18-bet
2
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Vatanimsan”. Toshkent – 2014. 19-bet
S H A R Q M A S H ’ A L I
5
Бўлар элнинг болалари бир-бирбирин дер,
Бўлмас элнинг болалари бир-бирин ер.
Бир бўл энди. Қадри баланд қаддингни кер,
Халқ бўл, элим, халқ бўл, элим, халқ бўл, элим!
1
Муҳаммад Юсуф ниҳоятда довюрак, қўрқмас ва эътиқодли инсон эди. Дини бутун,
иймонли, пок инсон эди. Гарчи рус тили ва адабиёт институтида ўқиётган бўлса ҳам шарқ
мумтоз адабиётини ва тасаввуфни жуда яхши билар эди. Шоир яшаган даврдаги тизим
даҳрийлик тизими бўлсада, у Ислом динини қадрлар ва уни тарғиб қилишга интилар эди.
Менинг кўшким кўкда – унга етмайди қўл,
Менинг кўрким кўнгил, унга элтай бир ёʼл,
Тирикман мен, кел истасанг муридим бўл –
Сен Исломдан иймон дарсин ўрган, дунё!..
2
Муҳаммад Юсуф бошқа шоирлардан фарқли ўлароқ, дунё кезгани йўқ. У фақатгина Ўзбе-
кистонни кезди. Ўзбекистоннинг сўлим гўшалари-ю дашт-у воҳаларини қаричма-қарич юрган
шоир. (Фақатгина бир ярим йил (1978-79) Россияда армия сафида бўлиб қайтди.)
Муҳаммад Юсуфни қушларнинг сайраши, сойларнинг шилдираб оқиши, ям-яшил
далаларнинг узаниб ётиши, табиатнинг ўзгариши, кўкламнинг келиши ҳайратга солар эди.
Ям-яшил бедапояда узала ётиб, табиатни кузатишни севар эди. Бўлиб ўтаётган ҳар қандай
жараён унга илҳом берар эди.
Сайроқи беданаларга Ватан бўлган бедапояларни ҳам ўзгалардан қизғонар эди.
О, ота маконим,
Онажон ўлкам,
Ўзбекистон, жоним тўшай соянгга,
Сендай меҳрибон ёʼқ,
Сенингдек кўркам,
Римни алишмасман бедапоянгга.
3
Шоир бу мисраларда Римни унинг шон-шуҳратини ерга урмоқчи эмас. Рим барибир Рим.
Лекин Муҳаммад Юсуф учун уни ардоқлаган, уни аллалаган, уни ёʼргаклаган бедапояни Римдан
ҳам кўпроқ севади, кўпроқ қадрлайди. Ўзбекнинг лойшувоқ уйларини, чанг-тупроқ кўчаларини,
ҳаттоки лойдан ясалган кичкина тандирчани ҳам Парижга алмаштиришни хоҳламайди.
Кўрдим сулувларнинг энг фарангларин,
Ё худбинман, ё бир содда касман мен:
Парижнинг энг гўзал ресторанларин,
Битта тандирингга алишмасман мен.
4
Шоир униб ўсган қишлоғини, шарқираб оқаётган ариқ ва сойларни, бағри кенг Марҳамат
боғларини, бирга ўсиб улғайган дўстларини, ҳамқишлоқларини унутмайди. Доим ёдда
тутади, улар билан дардлашади.
Унган жойимга-ку, қуллуғим бисёр,
Соғинч тўла дилим айлар минг фахр.
Аммо бошим силар битта Ватан бор,
Мен ҳам унинг битта ўғлиман, ахир.
5
1
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Xalq bo’l elim”. Toshkent – 2014. 19-bet
2
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Dunyo”. Toshkent – 2014. 57-bet
3
Muhammad Yusuf. Saylanma. “O’zbekiston”. Toshkent – 2014. 373-bet
4
Muhammad Yusuf. Saylanma. “O’zbekiston”. Toshkent – 2014. 373-bet
5
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Mish-mish”. Toshkent – 2014. 351-bet
S H A R Q M A S H ’ A L I
6
Муҳаммад Юсуф оддий бир қишлоқнинг оддий оиласидан эканлигидан, Марҳаматнинг
мард ўғлони эканлигидан фахрланади.
Муҳаммад Юсуф турғунлик даврининг шоиридир. Лекин, у бу тизимни, бу даврни ҳазм
қила олмас эди. Ватанининг мустақилликка эришишини, ҳур бўлишини хоҳлабгина
қолмасдан, унга интиларди, ўз ҳиссасини қўшишга ҳаракат қиларди. “Мустақиллик дарди”
унга устози Шавкат Раҳмондан юққан эди.
Танҳо билмаса ҳам, билса ҳам Ватан,
Йиғласа ҳам Ватан, кулса ҳам Ватан,
Унга жонни тикмоқ тилагинг бўлса,
Сен одам экансан, одам экансан.
1
Шоир бу мисраларда Ватан учун ёниб яшамоқ кераклигини уқтиради. Керак бўлса Ватан
учун жон тикмоққа тайёр эканлигини айтади. Ўша пайтдаги ноҳақликларга, Марказдан
(Москва) тазйиқларга, менсимаслик ва шовинизмга қарши исён қилади.
Чўчқа босиб кетди менинг боғимни...
Қандай олишайин чўчқалар билан,
Уларнинг аждарлар билан эти бир.
Уларнинг туси бир бочкалар билан,
Уларнинг калласи билан кети бир!..
2
Муҳаммад Юсуф 1984-йилги Коммунистик партия Пленумидан кейин Ўзбекистонга
Марказдан минглаб “ноёб кадр”лар келтирилиши, уларнинг ўзбек халқини таҳқирлаши,
Гдлян ва Иванов каби қонхўрларнинг “Ўзбек иши” дея туҳматнома асосида, айбсиз, гуноҳсиз
ўзбекларни мол-мулкини мусодара қилиб, бойликларини Марказга жўнатиб, ўзларини
қамоққа тиқишига чидай олмайди, исён қилади.
Уйинг куйди ўзбек,
Шўринг қуриди.
Пойгагинг қуриди,
Тўринг қуриди.
3
Эли деб ким куйса –
Бари қамалди.
4
Марказдан 1970-80-йиллар Ўзбекистонга “пахта етиштириб беринг” деган топшириқлар
келар эди. Қисқа вақт ичида 4 миллион тонналик режа 6 миллионга кўтарилди. Ўзбек халқи
ўз томорқасига, ҳатто томигача пахта эка бошлади. Ҳосилни кўпайтириш учун эрта тонгдан
то ярим тунгача пахта далаларига заҳарли ўғитлар бериларди. Етмаганидек, самолётдан
одамлар устига заҳар сочиларди, бу эса қанча-қанча одамларнинг умрбод касал бўлишига,
ҳатто оламдан ўтишига олиб келар эди. Бу зуғум нафақат ёши катта одамларнинг, балким ёш
болалар, норасида гўдакларнинг ҳам ўлимига сабаб бўлар эди. Бу воқеалар ҳақида шоир
ўзининг “Илёс” шеʼрида шундай ёзади:
Устингдан оғулар сепишди қанча,
Мурғак юрагингга нишларин санча.
Эндигина тили чиққан одамча –
Илёс, кўзларингдан айланай сенинг.
5
1
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Inson”. Toshkent – 2014. 261-bet
2
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Hindu qo’shig’i”. Toshkent – 2014. 333-bet
3
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Gdlyan”. Toshkent – 2014. 347-bet
4
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Gdlyan”. Toshkent – 2014. 347-bet
5
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Ilyos”. Toshkent – 2014. 199-bet
S H A R Q M A S H ’ A L I
7
Эрта тонгдан то тунгача пахта даласида умри ўтган ўзбек, Марказдагиларни бой қилгани
ҳолда ўзининг ейишига бир бурда қора нон топа олмас, топганини ҳам Гдлян-Ивановчилар ва
уларнинг ҳамтовоқлари Марказга олиб кетар эди. Қама-қамашлар бошланган, зулм чўққисига
чиққан дамлар, ўша пайтдаги Ўзбекистон ҳукумат раҳбарлари чурқ этмас, Москвага қарши
бирон оғиз сўз айта олмас эди. Мана шундай оғир дамларда Муҳаммад Юсуф қўрқмасдан,
баралла, овозининг борича халққа мурожаат қилди, халқни уйғонишга даʼват этди:
Наҳорингда пахта, шомингда пахта,
Айвонингда пахта, томингда пахта.
Оқар оғу бўлиб қонингда пахта,
Нега йиғламайсан, аҳли Андижон?
1
Ўзбекистон ва ўзбек халқи учун ўта оғир бўлган дамларда минг афсуским Муҳаммад Юсуф
ва у каби Ватан учун жон фидо қилмоқчи бўлган инсонлар билан бир қаторда, Марказнинг
ноғорасига ўйнайдиган, уларнинг ҳар бир топшириғини “лаббай, бажарамиз” деб бел боғлаб
турганлар, ватанфурушлар ва лаганбардорлар ҳам оз эмас эди. Ана шундай инсофсизлар,
субутсизлар шоирнинг нафратини уйғотар, қалбини титратар, бутун вужудини жумбушга
келтирар эди. Уларнинг қилаётган ишлари ҳатто ёвникидан ҳам баттар эканлиги уни азобга
солар эди. Ана шулар ҳақида шоир ўзининг “Лаганбардорлар шеʼрида шундай ёзади:
Ёв надир? Зўр келса ўлдиради ёв,
Булар қон сўргувчи искабтопарлар.
Қаххорни қандкасал
Ойбекни соқов
Қилиб қўйганлар ҳам – лаганбардорлар.
2
Инқилоб куйчиси, Муҳаммад Юсуф Ўзбекистонда яшовчи, бошқа миллат вакилларининг
ҳам аянчли тақдирларига тинч қараб тура олмас эди. 1944-йилда Ватанлари Қримдан Сталин-
Берия томонидан Ўзбекистонга сургун қилинган, қримтатар халқининг ўз озодлиги, мустақил-
лиги ва она ватанларига қайтиб бориш учун олиб бораётган жанг-у жадаллари шоирни улар
томонида туриб, улар билан ёнма-ён шу жабҳада жанг олиб боришга ундарди. Шоир бу мавзуда
кечинмаларини ўзининг “Нега йиғлар қримтатар дунёда” шеʼрида қуйидагича баён қилади.
Қўнғизнинг ҳам Ватани бор дунёда,
Нега йиғлар қримтатар дунёда?..
Ҳар йил баҳор уч кун яшар бойчечак,
Ариқларин бўйидаги мойчечак,
Ялпизнинг ҳам Ватани бор дунёда,
Нега йиғлар қримтатар дунёда?..
3
Ўзбек халқининг буюк шоири Муҳаммад Юсуф турғунлик даврида ҳар бир ҳодисага ўз
муносабатини билдирар, уларни шеʼрга солар эди. Жумладан, 1979-йил декабридан то 1990-
йил бошларигача ўша даврдаги Совет аскарларининг Афғонистонга киритилишига ҳам
қарши чиққан ва бу ҳолатни қоралаган эди. Баҳодир ўзбек фарзандларининг дўст-қадрдон
афғон тупроғида нима иши бор. Наҳотки афғонлар бизга ғаним бўлса? Наҳотки мусулмон
мусулмонга қурол кўтарса? Чириб бораётган эски тизимнинг тушуниб бўлмайдиган бу
сиёсати туфайли, қанча-қанча ўзбек ўғлонлари Афғонистонда ҳалок бўлдилар.
1
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Andijon”. Toshkent – 2014. 51-bet
2
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Laganbardorlar”. Toshkent – 2014. 56-bet
3
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Nega yig’lar qrimtatar dunyoda”. Toshkent – 2014. 109-bet
S H A R Q M A S H ’ A L I
8
Наҳот ғаним билса одам одамни,
Куйдириб кул қилса ёруғ оламни?
Мен кимга ишондим азиз боламни
Нима бўлса бўлсин уруш бўлмасин
1
Истиқлол куйчиси Муҳаммад Юсуф вақти соати келиб, бундай тушунарсиз урушларнинг
тугашига ишонади. Жанг-у жадалда қўл келган қурол-аслаҳаларнинг тинчликка хизмат
қилишига ишонади. Инсонлар, бир-бирига яқин қўшни давлатлар тинч-тотувликда яшашини
истайди. Жумладан ўзининг “Бир куни” шеʼрида ўз ишончларини шундай ифода этади.
Ўн йилми,
Юз йилми ўтиб орадан,
Урушлар,
Низолар кетиб орадан,
Тўплар
Адирларда буғдой ўради,
Танклар
Далаларда пахта теради.
2
Шоир орзу қилган, интилган ва курашган ҳурлик, озодлик, инқилобга оз қолган эди. Шоир
бунга юракдан ишонар, Яратганга илтижо қилар эди:
Ҳурлик қандай тансиқ сўз,
Қуллик қалбга санчиқ сўз.
Ҳурриятнинг бошида
Тутганга бер, Худойим.
3
1991-йил 1-сентябрда Ўзбекистон Мустақилликка эришди. Шоир ўз асарларида халқни,
миллатни бирлашишга, жипслашишга, мустақил Ватанни севишга чорлайди. Мустақиллик
билан бирга эʼтиқодимиз, иймонимиз , урф-одатларимиз, қадим ва буюк тарихимиз ўзимизга
қайтди. Бизларни қул қилиб олмоқчи бўлганлар, бойлигимизни Марказга олиб кетиб, тери-
мизни шилмоқчи бўлганларга қарата шоир шундай дейди.
Ёритди-ку ислом нури уйимни,
Инʼом айлаб қайта тилим, куйимни.
Енг шимариб, юрак ютиб сиз кимни
Талайсиз энди?...
4
Озодлигимизнинг дастлабки йилларида мустақиллигимизни кўра олмаганлар, уни ҳазм қила
олмаганлар, уни ёʼқ қилишга интилганлар нафақат юртимиз ташқарисида ҳатто юртимиз ичида
ҳам бор эди. “Марказсиз яшай олмаймиз” деб Марказни қўмсаганлар ҳам топилар эди. Ана
шундай бир даврда шоир халқ орасига ўзининг янги шеʼри-шиорини ўртага ташлади.
Тузинг тотиб, унутганлар хор бўлади,
Кўзларига икки дунё тор бўлади.
Шодон даминг кўролмаган юртфурушлар.
Бир куни бир кафт қумлоғингга зор бўлади.
Ёнингда тургаймиз сени, ўзбекистон,
Ҳеч кимга бермаймиз сени, Ўзбекистон!..
5
1
Muhammad Yusuf. Biz baxtli bo’lamiz. “Urush bo’lmasin”. Toshkent – 2016. 14-bet
2
Muhammad Yusuf. Biz baxtli bo’lamiz. “Bir kuni”. Toshkent – 2016. 9-bet
3
Muhammad Yusuf. Biz baxtli bo’lamiz. “Tavallo”. Toshkent – 2016. 7-bet
4
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Sumalak”. Toshkent – 2014. 116-bet
5
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Tavallo”. Toshkent – 2014. 268-bet
S H A R Q M A S H ’ A L I
9
Мустақиллик бизга Она Ватанимизни қайтариб берди. Ҳурлигимизни, озодлигимизни,
ғуруримизни қайтариб берди. Зулм ва зулмат тарихда қолди. Аллоҳ инʼом этган ҳур ва озод
Ватанимизни ўзимиз қўримоғимиз, авайлаб асрамоғимиз керак ва бу бизнинг ҳар
биримизнинг инсоний бурчимиздир. Шоир ёзади:
Ватанида ватани ёʼқ эдик бизлар...
Ўша зулмат ўтмиш, сенинг уйинг куйсин.
Шундай юртни худойимнинг ўзи қўллаб,
Шундай юртни худо ўзи асраб юрсин!..
1
Муҳаммад Юсуф Мустақил Ўзбекистоннинг ҳақиқий Истиқлол куйчисига айланди.
Унинг шеʼрларига куйлар басталаниб, бутун эл баралла куйлайдиган қўшиқлар яратилди.
Радио-телевидение, оммавий-ахборот воситаларида унинг шеʼрлари янграмаган, унинг
қўшиқлари куйланмаган кун ёʼқ энди. У бошида дўппи, қўли кўксида, Ватаннинг суюкли
фарзанди, ҳақиқий ўзбек ўғлони, юрт шаʼнини куйлагувчи шоирларнинг шоири,
шоирларнинг дарғаси бўлди. У ғурур билан:
Э
л қўлласин энди бу юрт эгасин,
Истагим – у ҳеч кимга бош эгмасин.
Адл бўйи-бастига кўз тегмасин,
Шу юрт учун кўкси қалқон ўзбекман
– дея ҳайқирди.
2
Эли, Ватани уни ардоқлади. Шоирлар орасида 1998-йилда энг ёш “Ўзбекистон Халқ
шоири” унвонини Мустақилликнинг асосчиси Ўзбекистон республикасининг биринчи
президенти Ислом Каримовнинг шаҳсан ўз қўлидан олишга муяссар бўлди.
Йиллар ўтади, асрлар ўтади, тизимлар ўзгаради. Бобокалони Бобурдек, устози Шавкат
Раҳмондек Муҳаммад Юсуф ўзбек халқининг қалбида абадий қолади. Унинг шеʼрлари узоқ-
узоқ йиллар халқнинг тилидан тушмайди. Қўшиқлари куйланмаган кунлар ўтмайди.
Шоирнинг жисми фоний дунёдан кетган бўлсада, руҳи ҳамон халқига, миллатига хизмат
қилаверади. Чунки, у ўзи айтганидек, Ватанининг содиқ ўғли эди.
Бешигимни тебратган ўзинг,
Алла айтиб ухлатган ўзинг.
Уйдан чиқсам остона хатлаб,
Ҳар лаҳзада сўратган ўзинг.
Юрагимда бир орзу, ҳавас –
Сенга содиқ ўғил бўлсам бас!..
3
1
Muhammad Yusuf. Saylanma. “Tilak”. Toshkent – 2014. 378-bet
2
Muhammad Yusuf. Biz baxtli bo’lamiz. “O’zbekman”. Toshkent – 2016. 20-bet
3
Muhammad Yusuf. Biz baxtli bo’lamiz. “Chamanistonim”. Toshkent – 2016. 16-bet
