Мақола “Ромео ва Жульетта” асари таржимасида такрор воситасининг берилиш усулларига бағишланган. Ушбу асар аслияти ва таржимасидаги такрор воситанинг иштироки, аҳамияти хусусида мулоҳаза юритилади. Такрорнинг ҳиссий таъсирчанликни оширувчи хусусияти тадқиқ этилади. Тилшуносликда нутқнинг таъсирчанлигини таъминлаш мақсадида бир неча ифода воситалари қўлланилади. Улардан бири такрор бўлиб, у сўзловчи нутқини таъсирчан қилиб ифодалаш ва тингловчида маълум воқеа ёхуд ҳодисага нисбатан ҳиссий қўзғалишни уйғотиш ҳамда нутқдаги маълум баёнларни алоҳида таъкидлаш учун хизмат қилади. Ундан гапирувчи шахс кучли ҳис-ҳаяжон таъсири остида бўлганида фойдаланилади. Такрор кенг тарқалган стилистик услублардан бири сифатида ҳар хил жанрлар, ранг-баранг асарлар ҳамда турли матнларда учрайди. Стилистик усул сифатида такрорнинг хоссалари китобхон ҳис-туйғулари ва кайфиятига ҳавола этилиб, унинг онгидаги мулоҳазаларни кучайтиради, мустаҳкамлайди. Шунинг учун ҳам, фикримизча такрорнинг асосий стилистик функцияси ўқувчи ёхуд тингловчига кучли ҳис-ҳаяжон ва нафосатни сингдирувчи функциясидир. Бундай таъсирнинг кучи нафақат товушли ва лексик мазмунга эга такрорланувчи бирликларда намоён бўлади, балки бир неча бор қўлланувчи у ёки бу тил бирликларининг мазкур контекстдаги алоқавий ва масофавий такрорланиши билан ҳам изоҳланади. Шундай қилиб, алоқавий такрорларнинг асосий функцияси ўқувчи ёки тингловчининг бутун диққатини ифоданинг эмоционаллиги ва экспрессивлигига тортиш, шунингдек, мат оҳангини яратиш ҳисобланади. Ёнма-ён (биринчи гапнинг охири ва иккинчи гапнинг бошида) келган такрор сўзлар матн мазмунининг ривожи билан ҳамоҳанг ҳолда доимо янги ёки қўшимча маълумот беради. Ўзига хос кўпфункциялилик ичида алоҳида ажралиб турадигани – масофавий такрордир. Улар вертикал қофияни юзага келтириб, шеърий образдаги ифодавийликни кучайтириш учун ёрдам беради. Масофавий такрорлар ҳам ёнма-ён (биринчи гапнинг охири ва иккинчи гапнинг бошида) келадиган такрорлар каби вертикал ёки горизонтал такрорларни вужудга келтириб, ахборот узатишда, шеърий асарларда тузилмавий-семантик алоқа ўрнатишда иштирок этади.
Maqolada mutaxassislik bo'yicha matn asosida tuzilgan mashqlar tizimi va matnni takrorlash va yaratish ko'nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan mashqlar berilgan. Muallif mutaxassislik bo'yicha matnlar bilan ishlash va nafaqat o'qishni tushunish, balki o'z fikrini ifodalovchi yuqori sifatli nutqni rivojlantirish uchun mo'ljallangan bir qator tayyorgarlik va nutq mashqlarini taklif qildi va ko'rib chiqdi.
Bir oz fikrlash jarayoni ifodali va mantiqiy jihatlarga ega bo'lib, bu yasalishlar nutqni quloq orqali idrok etish bilan uzviy bog'liqdir.
fanda yaxshi o‘rganiladi. Psixologlar tilni anglash deb ataydigan birinchi vosita. Ishonchli his-tuyg'ular uyg'otish uchun mo'ljallangan.
Сўз маъно англатишга хизмат қилади. Бир сўз асл маъносидан ташқари турли маъноларни англатиши мумкин. Бу маъноларнинг биринчиси асл луғавий маъно бўлса, қолганлари кўчма ёки қўшимча маънолардир. Бу ҳолат барча тилларда учрайди. Сўзнинг кўчма маъноси нутқнинг жозибадорлигини, таъсирчанлигини ошириш, воқеа-ҳодисалар моҳиятини ёритиш, унга бадиий уйғунлик бағишлаш учун хизмат қилади ва кўпроқ адабий матнлар, бадиий асарларда реаллашади. Предметнинг белги-хусусиятини билдирувчи лексемалар нутқда, айниқса, бадиий матнда кенг қўлланади ва халқнинг бой меросини, ижтимоий-маиший ҳаёти тўғрисидаги маълумотларни авлодларга етказиб беришга хизмат қилади. Ранглар оламнинг бадиий манзарасини яратишда фаол иштирок этади. Пашту тилидаги ранг билдирувчи сифатлар ҳам семантик сермаънолик хусусиятига эга. Ранг-тусни ифодаловчи сифатлар орасида энг кўп маъно кўчиши ёки маъно йўқолиши каби ҳодисалар نیپس (оқ) ва روت (қора) сифатларида кузатилади ва булар кўпроқ адабий матнлар, бадиий асарларда ўз аксини топади. Мақолада ранг-тусни билдирувчи оқ ва қора сифатларининг мажозий маъно хусусиятлари келтирилиши билан бир қаторда мазкур сифатларнинг сўз бирикмалари, қўшма сўзлар ва турғун бирикмалар таркибида келиши манбалардан тўпланган мисоллар орқали лексик-семантик жиҳатдан таҳлилга тортилди. Оқ ва қора сифатлари жой, денгиз, тоғ, йўл каби атоқли отларни ясашда фаол иштирок этиши, шунингдек, мазкур сифатлар отлашиши ва булардан феъллар ясалиши мақолада ёритиб берилди. Хулоса қисмида оқ ва қора сифатларининг кўчма маъноларда келиши ва қўшма сўз ва фразеологик бирикмаларда иштирок этиши рақамларда кўрсатилди.
This article presents several facts about jargonism in modern English, which show how language affects society, speech and culture.
Maqolada o‘zbek maktabida rus tilini o‘qitish muammosi ko‘rib chiqiladi. Muallif o‘zbek o‘quvchilariga rus tilini o‘rgatishning o‘ziga xos qiyinchiliklariga, ayniqsa, predlog va old qo‘shimchalarning vazifalarini tushunish jarayonida to‘xtalib o‘tadi.
Мақолада феъл синонимларидан фойдаланиш усуллари билан боғлиқ масалалар муҳокама қилинади. Хусусан, синонимикани ўрганиш билан боғлиқ масалалар доираси кенг эканлиги таъкидланган. Феъл синонимларидан фойдаланиш усулларини ўрганиш ҳам амалий, ҳам назарий жиҳатдан қизиқиш уйғотади. У чуқур ижтимоий илдизларга эга ва нутқ маданияти масалалари билан чамбарчас боғлиқ бўлиб, улар нафақат тил меъёрларини, балки лисоний воситаларни моҳирона онгли равишда танлашни, шунингдек улардан мақсадга мувофиқ фойдаланишни қамраб олади. Форс тилининг услубий фарқланиши, феълларнинг таркибий хилма-хиллиги феъл синонимларидан фойдаланишнинг турли усулларини ишлаб чиқиш учун кенг имкониятлар очиб беради. Феъл синонимларидан фойдаланишнинг турли усулларини ишлаб чиқишда нафақат мураккаб феълларнинг феъл қисми, балки номинал қисми ҳам иштирок этади. Бундан ташқари, баёнотга турли хил услубий соялар бериш учун турли хил идиоматик феъл фразеологик бирликлари ишлатилади. Тилда ривожланган синонимиянинг мавжудлиги бу тил бойлигининг кўрсаткичидир. Синонимларнинг функционал қиймати нутқда амалга оширилади. Шунинг учун синонимлардан фойдаланганда синонимларнинг индивидуал белгиларини очиб беришга, уларнинг характерли хусусиятларини таъкидлашга, ифода этилган ифода кучини оширишга ёки аксинча, камайтиришга ёрдам берадиган маълум техникалар ишлаб чиқилади. Бошқа томондан, синонимларнинг характерли хусусиятлари хилма-хилдир. Бунинг сабаби стилистик ва эмоционал ранг бериш, образлилик, уюшқоқлик. Шунинг учун синонимлардан фойдаланиш усуллари ва уларнинг услубий функциялари алоҳида қизиқиш уйғотади.