Шаҳарлар йирик савдо марказлари сифатида ҳам муҳим аҳамият касб этган. XVIII асрнинг иккинчи ярми – ХХ аср бошларида шаҳар аҳолиси асосий қисмининг асосий машғулоти савдо-сотиқ эди. Воҳадаги энг йирик савдо шаҳри бўлган Қарши бутун Бухоро амирлигининг савдо алоқаларида катта ўрин тутган. Қарши шаҳри катта карвон йўлининг чорраҳасида жойлашганлиги туфайли бу йўл орқали шаҳар шарқ ва ғарб, жануб ва шимолий ўлкалар ва мамлакатлар билан доимий алоқада бўлган. Қарши шаҳри Бухоро воҳасини Шаҳрисабз ва Ҳисор билан боғлаб турувчи Бухоро амирлигидаги муҳим аҳамиятга эга шаҳар ҳисобланади.
Мақолада интернет орқали оммавий ахборотни тарқатиш маданияти назарияси ва амалиёти ўрганилган. Интернетдан фойдаланувчиларнинг халқаро кодекси яратилиши зарурлиги ҳақида таклиф киритилган.
Инсон туғилганидан бошлаб изланади. Изланаверади, изланаверади. Қадамлар секинлашади, сочларга оқ оралайди, тўкилади...Аммо умр сўнггида топгани бир ҳовуч ҳам чиқмайди. Сабаби? Сабаби минг битта. Чунки бу ҳаёт.Ҳаёт йўлида топганларимизнинг барчасида ҳикмат бор. Яхшиликлар бор. Яхши инсонлар бор.Ана шундай яхши инсонлардан бири Профессор Ўктам Маҳмасобирович Мавлонов
Тадқиқотнинг мақсади: реваскуларизациядан кейин юрак ишемик касаллиги билан оғриган беморларда валсартанни сакубитрил билан комбинациясини миокадни ремоделлаштиришига таъсирини ўрганиш. Материал ва тадқиқот усуллари. Тадқиқотда ЮИК билан оғриган ва реэндоваскуляр муолажаларни (РЭМ) ўтказилган 320 нафар бемор жалб этилган. Ўртача креатинин концентрацияси 90.08 ± 1.72 ммол/лни ташкил етди. Барча беморлар 2 гуруҳга бўлинган: валсартан қабул килган беморлар (В гуруҳи, 160 нафар киши), ARNI валсартан ва сакубитрил комбинациясини қабул килган беморлар (C гуруҳи, 160 нафаркиши). Шуниндек, барча беморлар кузатувнинг 3-ойига қадар сКФТ пасайиш даражасига қадар иккита гуруҳга бўлинган: кузутвнинг 3-ойига сКФТ 20% дан ортиқ пасайган беморлар (гуруҳ 1 - 59 бемор) ва сКФТ 20% дан кам пасайган беморлар (гуруҳ 2 – 261 бемор). Динамикада, реваскуларизациядан кейин уч ой сўнг, биринчи ва иккинчи йиллик кузатувнинг охирида барча беморт эхокардиографик текширишдан (ЭхоКГ) ўтдилар. Тадқиқот натижалари. Кузатув жараёнида ҳар иккита терапия вариантининг фонида миокадни ремоделлаштиришни тавсифловчи курсаткишларнинг ижобий динамикаси борлинги аниқланди. Барча босқичларда даволаш гуруҳларидаги кўрсаткичларни нисбий динамикаси таққосланганда бир хил еди. Барча кузатув даврида стандарт терапия фонида ревакуларизациядан кейиги биринчи 3 ойда сКФТ 20% дан юқори бўлган беморларда юракнинг геометрик параметрларнинг сезарли динамикаси кузатилмади. 1 чи гуруҳда ҳам, 2- гуруҳда ҳам сакубитрил қушилши билан стандар терапия олган беморларда янада ижобий геометрик параметрларга эришилди, бу патологик ремоделлаштириш жараёнларининг оғрлиги ва СЮЭ ҳосил бўлишининг псайшининг кўрсатди. Хулоса. Юрак ишемик касаллиги билан оғриган беморларни сакубитрилдан фойдаланиш юрак камераларни янада ижобий ремоделлаштиришга ёрдам беради – бу камералар ҳажми ва чап қоринча сфериклиги индекси пасайши. Сакубитрилнинг таъсири СБКни тез ривожланиш тенденциясига эга беморларда кўпроқ сезилади
Тадқиқотнинг мақсади. Ерта реабилитация даврида COVID-19нинг клиник ва патогенетик хусусиятларини ретроспектив таҳлил маълумотларига кўра аниқлаш. Тадқиқот материали ва усуллари. COVID-19 касаллигини бошидан ўтқизган ва касалликнинг доимий аломатларига ега бўлган 128 нафар беморларнинг касаллик тарихини ретроспектив таҳлил қилиш амалга оширилди. Фон касалликлари ва турли патологик синдромларнинг клиник кўринишлари сони ва частотаси аниқланди.Тадқиқот натижалари. Касаллик тарихларини таҳлил қилиш натижалари шуни кўрсатдики, 44 бемор COVID-19 касалликнинг ўртача оғир, 45 бемор-оғир ва 39 бемор -ўта оғир даражасини ўтказишган. 40 нафар бемор ўпка ҳажмининг 25% ёки ундан кам (КТ-1), 43 бемор – 25 дан 50% гача (КТ-2), 32 бемор -50 дан 75% гача (КТ-3) ва 13 бемор –75% дан ортиқ (Кт-4) зарарлагани билан касалланган еди. Фон патологиялари ўртача сони 4.53±2.20 ни ташкил етди.Фон касалликларининг ўртача сони катта ёшдаги беморларда анча юқори бўлди (р<0.001).Оғир ва ўта оғир инфексия билан оғриган беморлар орасида диабет ва семизлик кўпроқ тарқалган эди (иккала таққослаш учун р<0,05). Инфексиянинг ўртача оғирликдаги беморлар гуруҳида эса сурункали вирусли гепатит кўпроқ тарқалган эди (р<0,05). Аутоиммун яллиғланиш реаксияси билан патогенетик боғлиқ клиник синдромлар 99 та беморда (77.34%), ҳужайра дистрофияси – 123 та беморда (96.09%), коагулопатия– 73 та беморда (57.03%), фиброз – 44 та беморда (34.38%) кузатилган.
Хулоса. Ретроспектив таҳлилларга кўра, катта ёшдаги беморларда фон касалликларининг ўртача сони анча юқори бўлган. Қандли диабет ва семизлик COVID-19 касалликнинг оғир ва ўта оғир даражаси билан оғриган беморларда кўпроқ тарқалган-19. Инфексиянинг ўртача оғирликги билан оғриган беморларда сурункали вирусли гепатит кўпроқ тарқалган.Аутоиммун яллиғланиш реаксиясининг патогенетик синдроми 77,34% беморларда, ҳужайра дистрофияси синдромлари - 96,09%, коагулопатик синдроми - 57,03%, ва фиброз 34,38% беморларда кузатилди.
Мақолада иқтисодиётнинг алоҳида соҳаларида уни ҳуфёналаштириш таҳлили келтирилган. Тадқиқот объекти бўлиб савдо ва хизматлар соҳаси хизмат қилади. Тадбиркорликни ривожланиши учун қулай муҳит яратиш мақсадида савдо ва хизмат кўрсатиш соҳаларининг ҳисоб-китоб тизимига замонавий ахборот технологияларини жорий этилиши таклиф этилмоқда.
Минтақанинг инвестицион стратегиясини ишлаб чиқиш минтақа жозибадорлигининг чуқур таҳлилий тадқиқотларини ва минтақанинг инвестицион жозибадорлигини солиштирма таҳлилини назарда тутади.
Тадқиқотнинг мақсади: реваскуларизациядан кейинги 2 йил ичида юрак ишемик касаллиги билан оғриган беморларда валсартанн ва сакубитрил комбинациясининг марказий гемодинамика кўрсаткичларига таъсирини ўрганиш. Материал ва тадқиқот усуллари. Тадқиқотда ЮИК билан оғриган ва реэндоваскуляр муолажаларни (РЭМ) ўтказилган 320 нафар бемор жалб этилган. Барча беморлар 2 гуруҳга бўлинган: валсартан қабул килган беморлар (В гуруҳи, 160 нафар киши), ARNI валсартан ва сакубитрил комбинациясини қабул килган беморлар (C гуруҳи, 160 нафар киши). ЮИК билан оғриган беморларда дастлаб ва динамикада реваскуляризациядан кейинги уч ойдан сўнг, биринчи ва иккинчи йилларнинг охирида систолик қон босими (СҚБ, мм симон устуни), диастолик қон босими (ДҚБ, мм симон устуни), юрак уриш сони, қондаги мия натриуретик пептид (МНУП) аниқланди. Шуниндек, ЭхоКГ усили ёрдамида юракнинг зарб ҳажмини тана юзаси майдонига индексация қилинган кўрсаткич, (ЗИ, мл/м2), дақиқали индеси (ДИ, мл/м2), ўпка артериясини ўртача босими (PA, mm Hg) аниқланди. Тадқиқот натижалари. Валсартан қабул қилган беморлар гуруҳида (В гуруҳи) МНУП концентрацияси нисбий динамикаси қуйидагича эди: кузатувнинг 3 ойида -10,69 ± 0,55%, 1- йил охирида -21,24 ± 1,03% ва va иккинчи йил охирида -34,39±1,64%. Сакубитрилнинг терапия схемасига киритилши МНУП концентрациясини камайтиришга янада ижобий таъсир кўрсатди: НУП концетрациясини нисбий динамикаси кузатувнинг 3-oйида -10.30 ± 0.52%, биринчи йилининг охирида -21.91 ± 1.00% ва иккинчи йилнинг охирига келиб -39,28 ± 1,67% (p <0,05, B гуруҳи билан сезиларли фарқ) ташкил этди. Валсартан ва сакубитрил комбинацияси кузатувнинг 1 ва 2- йиллари охирига келиб қон босимни сезиларли даражада пасайишига (p <0,01), ДI кўрсанкичини динамикасига (p <0,05) ва ўпка артериясини ўртача босими пашайшига ҳисса қўшди (p <0.05, дастлаб кўрсаткичлар нисбатан ва p <0.01, B гуруҳига нисбатан). Хулоса. Ушбу тадқиқотда реваскуляризация ва сакубитрил қўшилган юрак ишемик касаллиги терапиясининг НУП концентрациясига, қон босими ва ўпка артериясини ўртача босимига ижобий таъсири аниқланди.
Тадқиқотнинг мақсади. Ретроспектив таҳлил асосида постковид синдроми бўлган беморларда ўпка паренхимаси фиброзини ва салбий сўнгги нуқталарни (endpoints) ривожланишини прогностик белгиларини аниқлаш.
Тадқиқот материали ва усуллари. Тадқиқот материаллари COVID-19 ўтказган ва эрта тиббий реабилитацияда бўлган 128 нафар беморларни касаллик тарихи еди. Касаллик тарихи маълумотлари ретроспектив анализ ва статистик таҳлил қилинган. Прогрессив ўпка фиброзига чалинган беморлар кўпроқ коморбидлик билак ажралиб турганидилар (р<0.001). Ушбу беморларда БА (p <0.05), ЎСИК (p <0.05), семизлик ва стеатогепатит (p <0.001) va касалхонадан чиққандан кейин бир ой ичида тромбоэмболик ҳодисалар сезиларли даражада (p <0.001). юқори бўлган. Шуниндек, тромбоэмболия ва ўлим бўлган беморлар гуруҳи ўпкани кучлироқ шикастланиши (p <0,05), инфекцияни оғир ва ўта оғир кечиш даражаси (хи квадрат= 6,98, p <0,01) билан ажлариб турадиi.
Хулоса. Ретроспектив таҳлил шуни кўрсатдики, COVID-19 билан оғриган беморларда ўпка паренхимаси фиброзини ривожланиш хавфи БА бўлганда 1.83 marta (р<0,05), ЎСИК – 2.46 marta (р<0,05), семизлик ва стеатогепатит – 7.22 marta (р<0,001), биринчи ой давомида тромбоемболик ҳодисаларнинг ривожланиши – 9.39 marta (р<0,001) ортади. COVID-19 да комбинацияланган салбий сўнгги нуқталар (ўлим ва тромбоемболик воқеалар) ривожланиши хавфи оғир ва жуда оғир касалликда 1.63 марта,ЎСОК (р<0.001) - 2.33 marta, 2-турдаги диабет (р<0.05) - 1.63 marta, ва семизлик ва стеатогепатит (р<0.001) - 3.64 marta ортади.
Ўзбекистонда янги Уйғониш даври, яъни Учинчи Ренессанс пойдеворини яратиш асосий мақсад этиб белгиланди. Ренессансларга давлат йўл очиб беради, кашфиётларни эса эл орасидан етишиб чиққан истеъдодлар содир қилишади. Яъни уйғонишлар ва тараққиётни юксак маънавият эгалари яратишади. Бугунги кунда Ўзбекистон учинчи Уйғониш даври остонасида турибди. Учинчи ренессансни амалга ошириш учун унинг мустаҳкам пойдевори ҳисобланмиш аждодларимизнинг илмий маърифий меросларини ўрганиш, таҳлил этиш ва амалиётда фойдаланиш имкониятларини излаб топиш муҳим вазифалардан бири ҳисобланади. Мусулмон олимлар астрономик жадваллар – қуёш, ой ва сайёра, ҳамда юлдуз каталогларини тузишга катта эътибор ажратишар эди. Ушбу жадвал ва маълумотномалар ёрдамида сайёралар, юлдузлар ҳаракатини белгилаб олиш ва қуёш ва ой тутилишлари вақтини аниқлаш мумкин эди. Аббосийлар халифалиги пойтахти ҳисобланмиш Боғдод IX асрдан бошлаб бир неча юз йилликлар давомида йирик илмий марказ ҳисобланган. Бу ерда Аббосидлар сулоласи вакили боғдодлик халиф Ал Маъмун «Байт ул-ҳикма» - «Донишмандлар уйи» шарқона Фанлар Академиясини ташкил этди, у яна Маъмун Академияси номини ҳам олган эди. 832-833 йилларда Ал Фарғоний ер меридианини узунлигини ўлчаш бўйича экспедицияда қатнашган. Ал Фарғоний ғарбда лотинлаштирилган Alfraganus, шарқда эса Хасиб исмлари билан машҳур бўлган. Ал Фарғонийни илмий ишлари унга оламшумул машҳурликни олиб келди. IX асрнинг ўртасида Ал Фарғоний Қоҳирага кўчиб ўтди ва у ерда умрининг охиригача яшади. Ал Фарғонийнинг «Самовий ҳаракатлар ва умумий илми нужум китоби», «Астрономия асослари ҳақида китоб» ва бошқа трактатлари астрономия бўйича араб тилида ёзилган илк асарлардан эди. Ал Фарғоний қуёшда доғлар мавжудлигини аниқлаган ва 832 йилда бўлиб ўтган қуёш тутилиши башорат қилган эди. Олимнинг Қоҳирадаги фаол олиб борган фаолиятининг яна бир натижаси Нил дарёси суви сатхини ўлчайдиган янги асбоб “миқёс ан-Нил” нилометрни яратилди. У Ал Фарғоний томонидан 861 йилда қўрилган эди.
Барчамизга маълумки, ҳозирги вақтда дунёнинг турли минтақаларида миллатлараро ва динлараро кескинлик кучайиб бормоқда, миллатчилик, диний муросасизлик бош кўтармоқда. Бу иллатлар давлатларни емириб, жамиятни парчалаб, радикал гуруҳ ва оқимлар тегирмонига сув қўймоқда.