All articles - Sociology

Толерантлик ҳақидаги замонавий фалсафий гоялар асосан Х-асрнинг 20-йилларида тоқатсизлик ва зўравонлик, диний тўқнашувларга қарши чиққан файласуфлар томонидан янада ривожлантирилди. Толерантлик умумбашарий қадрият ва динлар, халқлар ва ижтимоий гуруҳлар ўртасидаги тинчлик ҳамда тотувликнинг асосий таркибий қисми сифатида тан олинди. Толерантлик нафақат назарий тушунча, балки маълум бир маданият элементи ҳамдир. Шу билан бирга, маданият жамият аъзоларининг ҳаётий фаолиятини белгилайдиган билимлар, қадриятлар ва меъёрлар тўплами сифатида тушунилади. Фуқароларнинг онгида шаклланадиган толерантлик тушунчаси - толерантлик маданияти орқали ривожланади, амалиётда намоён бўлади.

Ижтимоий шериклик тўғрисидаги ёндашувлар замонавий жамиятларнинг эволюцион тараққиёти ва фуқаролик жамиятига оид концепциялар билан узвий боғлиқдир. Ушбу икки назариянинг бир-бири билан ўзаро боғлиқлигига эътибор қаратиш ўзаро алоқадор тамойиллардан келиб чиқиб, ижтимоий жараёнлар тараққиётини мувофиқлаштириш имконини беради. Тарихий манбаларда “ижтимоий шериклик” деганда, ишлаб чиқариш жараёни қатнашчилари: иш берувчилар - тадбиркор, мулкдорлар ва ёлланма ишчилар манфаатларининг уйғунлашувига улар орасида борадиган ҳамкорлик алоқалари орқали эришиш борасидаги институционал муносабатлар тушунилар эди [1:12].

Бугунги кунда фалсафанинг баҳс-мунозарага сабаб бўлаётган масалаларини чуқур тадқиқ этаётган соҳа сифатида биз биоэтикани келтиришимиз мумкин. Мазкур фан соҳаси ўзининг узоқ ўтмишига эта бўлмаса да, унинг муаммолари доираси қадимдан мавжуд бўлган. Врач ва бемор муносабатларининг ахлоқий жиҳатлари, эвтаназия ва ўлим, инсон аъзоларини трансплантация қилиш, ҳомила тушириш (аборт), клонлаш, ирсий инженерия муаммоларини фалсафий талқин қилиш нафақат жахон фалсафаси балки миллий фалсафий тафаккурга хос бўлган хусусиятдир. Чунки мазкур муаммога қизиқиш шуни кўрсатдики, XX асрнинг иккинчи ярмига келиб фалсафа ва фан оралигида биоэтика муаммосини ўрганиш бўйича муайян маънодаги объектив билимлар тизими шаклланди. Шу нуқтаи-назардан ҳозирги кунда мазкур масала ахлоқ фалсафасининг илмий тадқиқотлар соҳасига киритилган бўлиб, у жуда кўп мутахассислар томонидан тадқиқ қилинмоқда. Шунингдек, XX асрнинг охирларида тиббий адабиётларда биоэтика муаммоларига бағишланган кўпгина илмий рисолалар чоп этилди.

Фукаролик жамиятининг умумий тан олинган тамойилларидан бири ижтимоий шсрикчилик ҳисобланади. Дарҳақиқат, тадқиқотимиз объекта сифатида олинган ижтимоий шерикчилик муаммосининг концентуал тахдили шуни курсатадики, хорижий мамлакат олимлари томонидан ижтимоий шсрикчиликнинг шаклланишини назарий-мстодологик тушунишнинг гснсзиси ва детерминацияси жуда чукур ишланган. Бирок ҳанузгача ижтимоий шерикчиликнинг мазмун-моҳиятини ягона тушунчаси мавжуд эмас.

Ҳозирги даврда ўсиб келаётган авлоднинг муаммоларини ўрганиш, тахлил қилиш ва шу асосда уларнинг ечимини топиш эҳтиёжи тобора ортиб бормоқда.Ёшлар жамият ҳаётининг муҳим субъекта эканлиги боне, уларнинг ижтимоий сифатларини жамиятнинг шакл шамойилига қараб тавсифлаш мумкин. Бу ўринда ёшлар таркибида ўқувчи ва талабалар алоҳида кўзга ташланади, уларнинг ижтимоий ҳолати ёки эгаллаётган касблари билан тавсифланади. Ёшларга дойр сиёсат йўналиши бир қанча ривожланган давлатларда XX аернинг 60-70 йилларида мустақил соҳа сифатида шаклланди.

Узбекистон тинчлик ва тараққиёт сари дунёдаги ривожланган мамлакатлар ва халқаро ташкилотлар билан кенг ҳамкорлик алоқаларини олиб бормоқда. Мамлакатимизда 1994 йилдан буён БМТ нинг болалар ЮНИСЕФ халқаро жамгармасининг Узбекистондаги ваколатхонаси фаолият кўрсатмоқда. Ҳозирги даврда дунёда инсон ҳуқуқларини халқаро даражада ҳимоя қилиш масалалари асосан БМТ Устави, Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси, Инсон ҳуқуқлари тўғрисидаги халқаро пактлар каби қарийб 80 та ҳужжатда ўз аксини топтан бўлса, Узбекистан инсон ҳуқуқлари соҳасига доир 60 дан зиёд кўптомонлама халқаро шартномаларга қўшилган [1. 36-бет].

Вступлением человечества в новую стадию развития цивилизации, которое обострило проблемы его выживания. Это связано с рядом глобальных проблем, порожденных современностью или унаследованных от прошлого. По своему характеру глобальные проблемы современности различны: от угрозы ядерной войны, экологической катастрофы и до различных эпидемии. От растущего раскола мира на «богатые» и «бедные» страны до перспективы истощения традиционных и необходимости поиска новых источников энергии.

Казахстан, как полноправный участник Европейского пространства высшего образования взял на себя обязательства по реализации параметров Болонского процесса. Одним из важных обязательных параметров показателей Болонского процесса является академическая мобильность.

Два процесса современности: глобализация и пандемия - оказывают наиболее серьезное и противоречивое влияние на человечество. Глобализация - это основной геополитический фактор, оказывающий решающее влияние на ход мировых процессов в целом и на изменение политических, экономических и культурных сценариев развития отдельных стран. Это процесс, властно влияющий на характер современных моделей жизни обществ и государств мира.

В советское время ценностные идеалы, лишенные национально-конфессиональных и личностных коллизий, выражали коллективистский, наднациональный характер, а потому легко воспринимались обыденным сознанием.

Демократии ислоҳотларни янада чукурлаштириш, давлат ва жамият ўртасида таъсирчан ҳамда самарали мулокотни йўлга қўйиш, давлат органлари фаолияти устидан жамоатчилик назоратини амалга оширишнинг мустаҳкам механизмларини ривожлантириш, улар фаолиятининг очиқлиги ва шаффофлигини, фукаролик жамияти институтлари билан самарали ҳамкорликни таъминлаш мақсадида “Ижтимоий шериклик” ва “Жамоатчилик назорати туғрисида”ги Узбекистон Республикаси қонунлари ҳамда уларни такомиллаштиришга оид кўшимча чора -тадбирлар туғрисида қатор Фармон, қарорлар кабул қилинди.

Янги аср ва мингйиллик. бошланиши билан глобал экологик барқарор тараққиётда бир- бири билан узвий боғлиқ икки глобал тенденция устуворлашмоқда.

Мамлакатимизнинг мустақил тараққиёт йўлига чиқиши ҳаётимизнинг барча яъни ижтимоий-иқтисодий, сиёсий, ҳуқуқий ва маънавий соҳаларида улкан ўзгаришларни амалга оширишга замин бўлди.

O’zbekistonda maktabgacha ta‘lim tashkilotlarida interfaol metodlarini amalga oshirishning metodik ahamiyati shakllantirish vazifalarini o’rganishning muammolarini F.B.Valixo’jayeva 7 , Z.Rahimova, N.Egamberdiyeva, S.K.Annamuratova, S.Bulatov, SH.Munavvarov, H.Nurmatov, A.Sulaymonov va boshqa tadqiqotchilar o’rganganlar.

Innovatsiylami ishlab chiqish va ularni ijtimoiy hayotga tadbiq etish bugungi kunga kelib tarqqiyotning bosh me’zoniga aylanmoqda. Jahonning taraqqiy etgan mamlakatlarida bu jarayon alohida soha sifatida faoliyat yuritmoqda.

Ijtimoiy me'yor tushunchasi, ijtimoiy me'yor turlari va uning ishlash mexanizmlari va ijtimoiy og’ish haqida bilim, ko‘nikma va malakalarga ega bo‘lish.

Ushbu tesizda deviant xulq-atvorni shakllanishdagi ijtimoiy ta‘sirlar, oila dinamikasi, ijtimoiy normalarning o‘rni, ommaviy axborot vositalarining deviant xulq shakllanishiga ta‘siri.

Maqolada ijtimoiy muhit va shaxs talqini Sharof Boshbekovning “Temir xotin” komediyasi misolida tahlilga tortilgan.

Ushbu maqolada bugungi davrda jahonda dunyoni bilishning dastlabki usulini, inson tafakkuri imkoniyatlarini ochib berish shaklini aniqlash, falsafiy dunyoqarash jamiyatdagi ziddiyatlarni bartaraf qilishda ong, tafakkur va tasavvur hamda aqliy bilishning ahamiyati to‘g’risida fikr yuritilgan. 

Халқимизнинг эркин ва фаровон, қудратли Янги Ўзбекистонни барпо этиш бўйича хохцш- иродасини рўёбга чиқариш, ҳар бир фуқарога ўз салоҳиятини ривожлантириш учун барча имкониятларни яратиш, соғлом, билимли ва маънавий баркамол авлодни тарбиялаш, глобал ишлаб чиқаришнинг муҳим бўғинига айланган кучли иқтисодиётни шакллантириш, адолат, қонун кафолатли таъминлаш мақсадида 2023 йил 11 сентябрь куни Ўзбекистон Республикаси устуворлиги, хавфсизлик ва барқарорликни Президентнинг ПФ-158 сон Фармони билан Янги Ўзбекистон тараққиёт стратегиясини амалга ошириш жараёнида орттирилган тажриба ва жамоатчилик мухокамаси натижалари асосида ишлаб чиқилган «Ўзбекистон - 2030» стратегияси тасдиқланди.

Today the youth accounts for the most significant part of the Uzbek society. As our President Shavkat Mirziyoyev said in his speech «Today, the pivotal appeal, namely «Our children must be stronger, more knowledgeable, smarter and certainly happier than us!» took a solid place in the minds and hearts of each of us, the parents and broad public. At present, the youth up to 30 years of age make up 32 percent of our country’s population, or 10 million people. The fact that our youth is turning into a decisive force of our today and tomorrow capable of rightfully assuming the responsibility for the future of our Homeland makes all of us proud and pleased»

Subject of the inquiry is the social structure of society in the territory of Uzbekistan and its transformations in conditions of colonial and Soviet regimes.
Aim of the inquiry: is a complex investigation of transformations of the social stratification of society in the territory of Uzbekistan in close entwinement with political and socioeconomic events during the period from the end of the 19lh century up to the end of the 1930s.
Method of the inquiry: the research has employed the problcm-and-chronological and retrospective-historical methods, the methods of comparative and of system analyses.
The results achieved and their novelty: the dissertation is the first to make an attempt of approaching the studying of the problem of social stratification of society in the territory of Uzbekistan and to do a complex, multifaceted research covering a long historical period. The research was pursued from the new conceptual - methodological positions of the theory of stratification of society, what has not been used in domestic historiography until now.
Practical value: the materials systematized in the dissertation can help and contribute to more profound knowledge of the historical past of Uzbekistan thereby assisting to the formation of the worldview and ideology of the youth.
Degree of embed and economic efficiency: the material of the disscrtational work is reflected in 38 publications including the monograph, 21 journal articles(including three articles in foreign journals), and three educational books. Currently these publications are used by university students and researchers.
Sphere of usage: material of the research might be useful to scholars of social and political sciences, to historians in their writing works on the history of Uzbekistan and in writing scientific-methodical study guides for students of higher education establishments and secondary-special educational institutions, as well as for professional training of high-skilled specialists.