Turkiy tilli davlatlar integratsiyasi haqidagi g‘oya xayoliy bir orzu emas. Zero, ushbu mintaqada asrlar osha yashab kelayotgan tub millatlar turli tarixiy davrlarda u yoki bu yagona davlat, yo bo‘lmasa, davlatlar konfederatsiyasi tarkibida yelkama-yelka rivojlanib kelgan. Bu masalaning bir tarafi.
Bunday voqelik turkiy tilli davlatlar o‘rtasidagi hamkorlik, hamjihatlik va uyg‘unlikni rivojlantirish uchun qulay zamin bo‘lib xizmat qiladi. Ushbu omilning kuchi bugungi tobora globallashib, sodda qilib aytganda, yaxlitlashib borayotgan dunyoda alohida ahamiyat kasb etayotgani olimlarga yaxshi ma’lum, albatta.
Aytish joizki, mushtarak tariximizda turkiy tilli davlatlar xalqlarining o‘zaro hamjihatligiga xizmat qilgan omillar ko‘p bo‘lgan. Ularning eng asosiylari qatoriga men nisbatan olis o‘tmishda bugungi beshta qardosh respublikalar – Qirg‘iziston, Qozog‘iston, Tojikiston, Turkmaniston va O‘zbekiston tarkibida bo‘lgan hududda shakllangan diniy-ma’naviy va ilmiy-madaniy markazlar tizimini kiritgan bo‘lar edim.
Jumladan, O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning tashabbusi va sa’y-harakatlari bilan Toshkentda bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi buyurtmasiga muvofiq amalga oshirilayotgan “Islomning Markaziy Osiyoga yoyilishi: Movarounnahrda diniy-ma’naviy va ilmiy-madaniy markazlarning shakllanishi va rivojlanishi” nomli ilmiy loyiha doirasida bugungi O‘zbekistonning turli hududlarida shakllangan diniy-ma’naviy va ilmiy-madaniy maktablarning tarixi hamda ularning islom sivilizatsiyasi va jahon ilm-fani rivojiga qo‘shgan hissasi o‘rganilmoqda.
O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi qo‘shni davlatlar hududidagi diniy-ma’naviy va ilmiy-madaniy markazlar hamda oliy ta’lim muassasalar faoliyatida erishilgan olamshumul yutuqlarni o‘rganish va o‘zaro manfaatli ilmiy hamkorlikni rivojlantirish uchun samarali platforma vazifasini bajarishi mumkin. Shu munosabat bilan qo‘shni mamlakatlardagi hamkorlarimizni ilmiy muloqotlarni yanada faollashtirishga tayyormiz. Zero, bunday faoliyat turkiy tilli davlatlarining mintaqaviy hamkorligining ilmiy-madaniy asoslarini mustahkamlashga xizmat qiladi.