Фестницврача, Самарканд
2014, № 1
<Dofyor axborotnomasi, Samarqand
11
OIV aniqlangan bemorlar shaxar va tuman qesimida
ko’rilganda Samarqand shaxrida 5 ta, Kattaqo’rgon
shaxrida 1 ta, Kattaqo’rgon tumani- da 6 ta, Oqdaryo
tumanida 4 ta, Payariq tumanida 1 ta, Pastdargom
tumanida 2 ta, Paxtachi tumanida 2 ta, Samarqand
tumanida 2 ta va Urgut tumanida 11 ta shaxsda OIV
infekstiyasi aniqlandi. Asosan ushbu shaxslar migratsion
jarayonda faol qatnashgan.
Xulosa:Yurtimizda yosh kelin kuyovlami to’ydan
oldin to’liq tekshiruvdan o’tqazish na- tijasida ko’pgina
ishlarda OITS infekstiyasi boshlang’ich davrida aniqlanib
kelmoqda. Ayni vaqtda bu kursatkichlar Urgut tumani,
Kattaqo’rgon, Oqdaryo tumanlarida va Samarqand
shaxrida son jixatdan ko’proqni tashkil qiladi. Shu bilan
birga
OIV
infekstiyasiga
tekshiruvning
skrining
metodlarining
boshqa
kontingentlar
orasida
faol
qo’llanilishi ham muhim ahamiyatga egadir.
2.
Венди Хомич. Борьба с ВИЧ-инфекцией в рамках сообщества
И
М. -1997.-179 .
3.
ВИЧ-инфекция. Информационный бюллетень. Российский научно-методический центр по профилактике и борьбе со
СПИДом, М., 1994.-№4.-15с.
4.
ВИЧ-инфекция. Информационный бюллетень. Российский научно-методический центр по профилактике и борьбе со
СПИДом, М.„ 1995.-№6.-20с.
5.
Давыдова А.А., Мебел М.Д., Богоявленский Г.В. и др. Внутривенные наркоманы в струтуре. Лист анонимно обследуемых
на ВИЧ-инфекцию
И
Русский журнал «ВИЧ/СПИД и родственные проблемы».-!998.- т.2.- №2.- с.27.
6.
Dementeva L.A. realizastiya konstepstii « Snijeniya vreda» v Rossii// Jum. Mikrobiologii, epidemiologii i immunologii. - 2000.-
№4. -S. 58-61.
7.
Демьяненко E.P., Султанов C.B. и др. Эпидситуация по ВИЧ/СПИДу на территории Алтайского Края. Динамика развития
// ВИЧ/СПИД в Сибирском регионе, 1999.- 66 с.
8.
Динеева Н.Р., Овсянников В.А. Большой абстинентный синдром при героиновой наркомании // Учебное пособие для
психиатров / М., 2001 - 20с.
9.
Должанская Н.А., Зыков О.В., Лозовская И.С. и др. Опыт реализации программы «Снижение вреда» в Москве // Журнал
микробиологии, эпидемиологии и иммунологии - 2000- №4,- с. 69-71.
SAMARQAND VILOYATIDA OIV INFEKSIYASI EPIDEMIOLOGIK
ASPEKTLARI
Samarqand Davlat tibbiyot instituti Yuqumli kasalliklar va epidemiologiya kafedrasi
Mavzuning
dolzarbligi:
OITS-infeksiyasi
hozirgi
vaqtda
o'zining
keng
tarqalganligi, turli turdagi yuqish yo’llari borligi, uzoq
vaqt mobaynida surunkali kechishi, oxir oqibat letal holat
va jamiyatga juda ham katta iqtisodiy zararlarga olib
kelishi bilan e’tiborga loyiqdir.
Bu kasallikda immunitet tanqisligi tug’ma bo’lmaydi,
balki OIV infeksiyasi kuzgatuvchisi xususiyatlariga ham
bog’liq (ortirilgan immun tanqislik sindromi).
OIV - RNK-saqlovchi virus bo’lib, retrovi- ruslar
oilasiga mansub. OIV infekstiyasi or- ganizmga tushib,
CD4+ T-hujayralaming kama- yishiga olib keladi va
CD8+T-limfostitlaming
stitotoksik
faoliyatining
pasayishiga sabab bo'ladi. Bu xujayralar me’yorda virus
bilan zararlangan xujayralami halok qiladi.
Natijada organizmga tushayotgan zambu- rug’lar,
soddalilar va boshqa infeksiyalar, shuningdek, onko
hujayralar ustidan nazorat barbod bo'ladi. Shu bilan birga,
B-limfcsitlar faoli- yati buziladi, ular tomonidan maxsus
antitanalar ishlab chiqarilishi pasayadi. Oxir oqibat
autoim- mun jarayonlar rivojlanadi.
OITS infeksiyasining o’chog'i OITS kasallig- ining
har qanday davridagi zararlangan odam sa- naladi, ammo
eng zararli davri bu inkubatsion davr oxiri, birlamchi
infekstiya belgilari virus in- feksiyaning oxirgi davrlari
sanaladi. Bu davrlarda virusning konsentratsiyasi juda
yuqori bo’lib, antitanalar tomonidan neytrallanish
kuzatilmaydi. (Pokrovskiy V.V., 1996).
Tadqiqot
maqsadi:
OITS
infekstiyasining
chuqurlashtirilgan klinik epidemiologik aspektlarini
aniqlashdan iborat.
Tadqiqot inateriallari va usullari:
OIV infeksiyasi
yuqish yo’llarini, ya’ni epidemiologik holatini o'rganish
uchun kuzatuv ostiga 1754 be- mor olindi. Kuzatuvdagi
barcha bemorlarda chuqurlashtirilgan epidemiologik
izlanishlar olib borish bilan birga bernorlarda OIV
infeksiyasining asosiy yuqish yo’llari va sabablari
o'rganildi. Ku
Adabiyotlar
1. Бузина Г.С., Должанская Л.А., Лозовская И.С.. Употребление подростками наркотиков и риск ВИЧ- инфицирования
(Результаты опроса учащихся Московского профтехучилища)// Ж.Вопр.наркологии. - 1996- №2,- S.64-66.
Ruzieva M.,
Shukurov F.,
Shodieva D.A.
(Вестницврача, Самарканд
2014, '№ 1
<Dofyor axSorotnomasi, Samarqand
12
zatuvlar kasallik tarixini o'rganish bilan birga be- morlar
bilan muloqot qilish orqali olib borildi. Bundan tashqari,
tadqiqot jarayonida Samarqand viloyat OITS markazining
ma’Iumotlari ham keng qo’llanildi. Barcha bemorlarga
OITS markazida OITS tashxisi IFA diagnostika usulida
qo’yilgan bo'lib, tashxis keyinchalik immunblot usulida
aniqlashtirilgan va bemorlar dispanser nazoratiga
qo'yilgan.
Adabiyotlardan ma’lumki, OIV infeksiyasi asosan
uchta yo’l bilan yuqadi: jinsiy, parenteral va vertikal,
ya’ni kasallangan onadan bolaga yuqishi mumkin. OIV
infeksiya manbai kasal odam hisoblanadi. OIV viruslari
insondan sperma suyuqligi, bachadon shilliq qavati
sekreti, qon plazmasi, orqa miya suyuqligi, so’lak, siydik,
ona suti orqali ajralishi mumkin. Biroq bu suyuqli- klarda
viruslar miqdori turlicha bo'ladi. Asosan sperma, qon va
bachadon shilliq qavati suyuqligi yuqumli hisoblanadi.
Kuzatuvdagi
bemorlaming
yoshi
quyidagicha
taqsimlandi: 14 yoshgacha bo'lgan bolalar - 237 ta va
kattalar - 1517 tani tashkil qildi.
Kuzatilgan
bemorlaming
manziigoxlari
taxlil
qilinganda quyidagi ina’lumotlar aniqlandi: Samarqand
shaxridan - 33,2%, Kattaqo’rg'on shaxridan - 3,8%,
Bulung'ur tumanidan - 1,03%, Jomboy tumanidan -
2,17%, Ishtixon tumani - 4,6%, Kattaqo’rg'on tumani -
2,05%, Qo’shrabod tumani - 0,74%, Narpay tumani -
1,37%, Nu- robod tumani - 1,14%, Oqdaryo tumani -
2,05%, Payariq tumani - 3,08%, Pastdarg'om tumani -
5,24%, Paxtachi tumani - 0,23%, Samarqand tumani -
12,26%, Tayloq tumani - 3,13%, Urgut tumani -23,8 %.
Bemorlaming yashash joylari taxlil qilinganda, bemorlar
asosan, Samarqand shaxri, Samarqand va Urgut
tumanlaridan kelib chiqqanligi ma’lum bo'ldi.
Kasallikning yuqish yoTlari to'liq o’rganilganda shu
narsa ma’lum bo'ldiki, OIV infeksiyasi asosan turli
xildagi tibbiy muolajalar (abort) -506 (28,8%), qon va qon
komponentlarini quyish orqali - 8 (0,4%), jinsiy yo’Ilar -
1618 (92,2%), giyohvandlik natijasi - 1182 (67,3%),
vertikal yo’l - 134 (7,6%) ta bemorda kuzatildi. 60 (3,4%)
ta bemorda kasallikning yo’qish yo’llarini aniqlash
imkoni bo’lmadi.
Jadval
Kasallikning yuqish yo’llari
№ Shaxar va tumanlar nomi
1 Samarqand shaxar
297/145
218/25
41/13
21/8
6/3
2 Kattaquo’rg'on shaxar
34/16
12
13/3
6/2
2/2
3 Bulung'ur tumani
11/6
1
4/2
2/2
4 Jomboy tumani
29/14
2
5/1
2/1
5 Ishtixon tumani
21/19
9
1
39/21
9/6
2/1
6 Kattaqo’rg'on tumani
25/11
2
1/1
7/3
1
7 Qushrabot tumani
9/7
1/1
3
8 Narpay tumani
16/6
2
1
4/1
1/1
9 Nurobod tumani
11/5
3
5/2
1
10 Oqdaryo tumani
22/16
3
6/2
4/1
1/1
11 Payariq tumani
22/15
17/1
1/1
9/1
3/1
2/2
12 Pastdarg'om tumani
67/37
3
16/5
4/2
2/1
13 Paxtachi tumani
2/1
1
1/1
14 Samarqand tumani
109/64
64
29/9
7/2
6/3
15 Tayloq tumani
36/17
4
11/3
2
2/2
16 Urgut tumani
98/76
250/3
62/7
6/2
2/2
Jami
809/455
591/9
4/2 253/75
67/25 30/20
Hozirgi paytda homilador ayollarda OITS ning
aniqlanish ko’rsatkichlari ham ko’payib bormoqda, bu
ayniqsa tug'ma OITS kasalligining kelib chiqishining
oldini olishga asosiy sabab bo’ladi. Yurtimizda yosh
kelin-kuyovlami to’ydan oldin sog'liqlarini tekshirtirish
ko’pgina
<Вестни\врача, Самарканд
2014, № 1
(Doctor ajtforotnoinasi, Samarqanu
13
yoshlarda OITS kasailigining boshlang'ich davrida
kasallik tashxisi aniqlanib kehnoqda. Ayni damda bu
ko'rsatkichlar Urgut, Kattaqurg'on va Samarqand
tumanlarida son jihatdan ko’proqni tashkil qiladi.
01V ning inson organizmiga yuqish yo’llarini
o’rganish natijasida shunday xulosa qilindi: ya’ni OITS
kasailigining asosiy yo’qish yo’llari jinsiy yo’l, in’eksion
narkotiklami ko’p marta ishlatilgan shpristlar orqali
qo’llash yosh jixatdan bemorlaming taqsimlanishiga mos
keladi. Demak, asosiy xavf guruhiga giyoxvandlar va
betartib jinsiy aloqa olib boruvchilar kiradi.
Xulosa:
yuqoridagi kuzatuvlardan shu narsa ma’lum
bo’ldiki, OITS bilan kasallangan bemorlar asosan
Samarqand shaxri, Samarqand va Urgut tumanidan
ekanligi aniqlandi. Buning asosiy sabablari shaxar
aholisining ko’pgina qismi migratsion jarayonda faol
qatnashsa, Urgut tumanida esa asosan giyohvandlik, bir
martalik qo'llaniladigan shpristlami ko'p qo'llanilishi
natijasida kasallanish ko’rsatkichlari baland bo'lib
kelmoqda.
OIV ning inson organizmiga yuqish yo'llarini
o’rganish natijasida shunday xulosa qilindi: OITS
kasailigining asosiy yuqish yo'llari jinsiy yo’l, in’ektsion
narkotiklami ko'p marta ishlatilgan shpristlar orqali
bo'lishi yosh jixatdan bemorlaming taqsimlanishiga mos
keladi. Demak, asosiy xavf guruxiga giyoxvandlar va
betartib jinsiy aloqa olib boruvchilar kiradi.
Bundan tashqari, aholi orasida migrastiya va
globallashuv jarayoni ham OITS kasailigining keng
tarqalishiga qulay sharoit yaratadi. Xorij safaridan
qaytganlami skrining qilish natijasida shu narsa ma’lum
bo’ldiki, juda ko’pgina insonlar o'zlari bilmagan holda,
chet elda betartib jinsiy aloqa orqali OITS kasalligini
yuqtirib olishgan.
Tibbiy xodimlami tekshirish natijasida ham OITS ni
aniqlash muhim kasb etadi, chunki ushbu kontingent
bemorlami OITS dan davo qilish ja- rayonida o'zlari
bilmagan holda OIV infeksiyasini yuqtirganlar. Buning
asosiy
sabablari
o’zlarini-
o’zlari
himoya
qilishmaganliklaridandir.
Adabiyodar
1.
Ахтырская H.A., Сизова H.B., Рахманова А.Г., и др. Эпидемиология ВИЧ-инфекции в Санкт-Петербурге // Журнал
эпидемиологии и инфекционных болезней. - 1998 - №5 - S. 17-19.
2.
Богоявленский Ж.В., Мебел М.Д., Давыдова А.А. и др. ВИЧ-инфекция в Санкт-Петербурге: меняющееся лицо эпидемии
И
Журнал микробиологии, эпидемиологии и ммунологии - 2000 - №4 - с. 27-28
3.
Венди Хомич. Борьба с ВИЧ-инфекцией в рамках сообществ
И
М. - 1997 - 179 с.
4.
VICh-infekstiya. Informatsionniy byulleten. Rossiyskiy nauchno- metodicheskiy stentr po profilaktike i borbe so SPIDom, Moskva,
1994.-№4.-15s.
5.
ВИЧ-инфекция. Информационный бюллетень. Российский научно-методический центр по профилактике и борьбе со
СПИДом, Москва, 1995 - №6 - 20с.
