<Dot$or a%6orotnomasi, Samarqancf
2012, № 3
4
qilinadi (erkaklarda - 9,6% va ayollarda- 15,0%, p<0,05).
Eslatib o’tish kerak bo’ladi. ushbu populyatsiyada ham
QBYuD tashxisoti eski mezonlari (>160/91 mm sim.ust)
qo’llanilgan.
Ayollar
populyatsiyasida
liam
QBYuD
epidemiologiyasi 2 ta tadqiqot tashkil etilib o’rganildi.
Birinchisi, 1996 yili Andijonda shakllantirildi va unda 15- 49
yoshli (reproduktiv yosh) 10870 ta ayoldan 1087 ta 10% li
tanlov qilindi. Undan 912 tasi (82,1%) to’liq epidtekshiruvda
o’rganildi. Ikkinchisi, vodiyning Namangan shahrida 2004
yili 15-49 yoshli ayollarda 23600 aholi jalb qilinib tashkil
etildi va 10% li tanlov yo’li bilan 2360 ta ayolda QBYuD ga
oid epidemiologik tadqiqot bajarildi.
Aniqlandiki. Andijon ayollari populyatsiyasini liar
to’rtinchisida yumshoq AG va har beshinchisida turg’un AG
qayd qilinadi. Og’ir AG 3,5% darajada kuzatiladi.
Namangan 15-49 yoshli ayollari orasida AG 36,7% ga
yetib uchraydi, og’ir AG 12,7% va stabil AG - 28,2%
chastotalar bilan ifodalanadi.
Navbatdagi. epidemiologik tekshiruv Andijon sharoitida
QBYuDga bag’ishlanib 2009 yilda amalga oshirildi. Unda >
15-70 yoshli jami 603 ta aholi (280 ta erkaklar va 323 ta
ayollar) tekshirildi va tekshiruv ham 10%> li tanlov yo’li
bilan ajratib olindi. Bunda quyidagilar aniqlandi: 1)
Predgipertenziya 26,5% ga yetib qayd etiladi (23,2% > 15-
70 yoshli ayollarda va 30,0% erkaklarda); 2) Yoshga bog’liq
holda predgipertenziyani aniqianish chastotasi erkaklarda 3,4
martaga.va ayollarda 20 martaga yetib oitadi; 3) > 15-70
yoshli aholi orasida AG 16,9% ni tashkil etib uchraydi va
ayollarda 6,9% ga yetib erkaklarga qaraganda ko’p uchraydi;
4) AG tarkibida eng ko’p chastota bilan SAG (72.9%), AG II
(56,9%) va AG III (24,3%) darajalari kuzatiladi; 5) AG I
darajasi 17.6% dan ortmasdan qayd etiladi.
Ushbu populyatsiya bugungi AGni epidemiologik
(Вестниқврача,
Самарканд
tavsifini 33 yil o’tib qiyoslash imkoniyatini vodiy sharoitida
beradi. Xususan, 33 yillik QBYuD epidmonitoringi
ko’rsatadiki, 40-59 yoshli erkaklar populyatsiyasida AG ni
aniqianish darajasi vodiy sharoitida 12,3% dan 46,2% ga
yetib, yani 33,9% yoki 3,9 barobariga ko’paygan. Ikkinchi
tekshiruvda AGni yangi taslixisiy mezonalari qo’llanilgan
bo’lsada, bari bir bu fakt - AG ga nisbatan epidvaziyatni
nomaqbul tarzda muddatlanib avjlanayotganligini ko’rsatadi.
Vodiy sharoitida QBYuD chastotasi ko’payib borishi
sabablarini o’rganish maqsadida farmako-epidemiologik
tekshiruvlar ham birinchilardan bo’lib amalga oshirildi va
muhim natijalar olindi.
Ma’lum bo’ldiki > 15-70 yoshli uyushmagan aholi
orasida 37,2% ga yetib QBYuD gipertoniya krizi bilan
asoratlanib uchraydi (erkaklarda - 27,9% va ayollarda 43,0%,
p<0,05). Buning asosiy sababi 84,9% ga yetib QBYuDni
davolashdagi
farmako-epidemiologik
nomuvofiqlar
(antigipeitenziv
terapiyani
nomuqobil
o’tkazilishi,
nomuntazam gipotenziv terapiya, nomuvofiq antigipeitenziv
faoliyat) bo’lib hisoblanadi.
Xulosalar
1.
QBYuD ni barvaqt aniqlash, profilaktika qilish va
davolashni takomillashtirishda epidemiologik va farmako-
epidemiologik tadqiqotlarni muntazam o’tkazib turish
muhim ahamiyat kasb etadi. Bunday amaliyot QBYuD
terapevtik inuammosini deyaiii 100,6% ga yetib ijobiy hal eta
oladi.
2.
Mamlakatning muayan mintaqalaridagi QBYuD ga
oid epidemiologik vaziyatdan kelib chiqib unga oid
birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi profilaktik chora-
tadbirlari keng ko’lamda hamda uzluksiz olib borilsa
maqsadga muvofiq bo’ladi. Buning uchun AG ga qarshi
ittifoq shaklidagi maxsus markaz yoki jamiyatlar har bir
viloyatda tashkil qilinsa mantiqan to’g’ri bo’ladi.
HOMILANING INFEKSIYAGA CHALINISHINITASHXISLASH VA XUSU- SIYATLARINI
BAHOLASH
SamMl (rektori - prof. Shamsiyev A.M.) vrachlar malakasini oshirish fakulteti, akusherlik va
ginekologiya kafedrasi (mudiri - dots. Safarov A.T.)
So’nggi yillarda olib borilgan tadqiqotlar shuni
ko'rsatmoqdaki. klinikyo’l bilan diagnostika qilingan bar-
cha homiladorlikJaming 15-20% o‘z-o’zidan bola tushishi
bilan yakunlanmoqda, shulardan 75-80% 12 hattalikkacha
bo'lgan muddatga to‘g‘ri keladi [3]. Bu holat homilador-
likni erta muddatlarda yo’qotish deb ataladi va tabiiy tan-
lanishning o’ziga xos mexanizmlaridan biri deb hisoblanadi,
chunki jami tushgan homilalarning:
•
60-65% ida homtlada rivojlanish nuqsoni;
•
20-25% ida trofoblast nuqsonlari;
•
10-20% ida boshqa sabablar (bachadon rivojlanish
nuqsonlari, zaharlanishlar, surunkali kasalliklar, travmalar
va hokazo) kuzatiladi [18].
Hozirgi davrda zamonaviy akusherlik va peri-
nalologiyaning muhim tibbiy-ijtimoiy muammolaridan biri
homila ichi infeksiyasidir. Homila ichi infeksiyasi - bu
embrion, homila va chaqaloqning infeksion kasalligi bo’lib,
bunda infeksiya bilan zararlanish ona qornida va tug’ruq
jarayonida tug’ruq yollarida yuzaga keladi. Infeksiya bilan
homilani zararlanislii natijasida homilani o‘z- o'zidan
tushishi, tug’ma rivojlanish nuqsonlari yoki cliaqa- loklarda
o‘tkir inteksion jarayonlar rivojlanadi [2,3,5,16].
Bu infeksiyalami haqiqiy uchrab turishi hozirgacha to'la
aniqlanmagan, ammo bir necha muallitlar bu patolo- giyani
odam populyatsiyasida 10% gacha tarqalgan deb
aytibo’tishgan [18].
Homilani ona qornida zararlanishiga olib keladigan
ko’pgina kasalliklar homilador ayolda subklinik formada
kechadi. bu esa mazkur patologiyani antenatal davrda
tashxislashga qiyinchilikJar tug’diradi. Statistik
Adabiyotlar
1.
Национальные клинические рекомендации. Москва - 2009. - стр. 292.
2.
Шалыюва С.А. и др. Артериальная гипертензия - распространенность, осведомленность, прием
антигипертензивных препаратов и и эффективность лечения среди населения Российской Федерации
И
РМЖ.-
2006-4: 48-49.
Odilova А. А.,
Safarov А. Т.,
Pansatova D. U.
Vofaor axfjorotnomasi, Samarqancf
2012, № 3
5
ma'Iumotlaiga ko'ra homila ichi infeksiyasi bilan zarar-
langan 27 dan 36% gacha bolalar tirik tug'ilgan, ularning 2/3
qismi esa muddatidan oldin tug‘ilgan.
Homila infeksiyasi strukturasida asosiy o‘rinni go'daklar
o'limi tashkil etadi. Go‘daklar o‘limi 11-45% gacha yetgan,
homilani antenatal o‘limi esa 16% ga yetgan [520,2224].
Homilador ayol jinsiy yo'llarida infcksion patologiya
natijasida homilani o‘z-o‘zidan tushishi 13 martagacha,
muddatidan oldin tug'ruk 6 marta, xorioamnionit 3 marta,
endometrit
4-5
martagacha
ortgan.
Organizmdagi
qo'zg'atuvchini eliminatsiya qilishga qaratilgan maxsus davo
muolajalari ko‘p holatlarda effektsiz bo’lgan yoki vaqtincha
effekt bergan. 30-50% holatlarda kasallik resi- divlanishiga
olib kelgan [526].
Homila infeksiyasi polietiologik patologiya bo'lib,
spesifik va nospesifik infeksion agentlami homilaga ta'siri
natijasida rivojlanadi. Antenatal diagnostikasi qiyinchilik
tug'diradi.
Homilada infeksion protsessni turli xil qo’zgatuvchilar
chaqirishi mumkin [4,11,1720]. Ular bir necha guruhga
bolinadi:
•
Viruslar chaqirgan homila infeksiyasi (qizamiq,
SMV, gerpesviruslar, gepatit В va C viruslari, adenovirus-
lar, enteroviruslar, suvchechak virusi va boshqalar).
•
Bakteriyalar
chaqirgan
kasalliklar
(oq
tre-
poncmalar, listeriyalar, sil tayoqchalari, esherixiyalar, kleb-
siyellalar, protey va boshqa poliform bakteriyalar. В gu-
ruhdagi streptokokklar, spora hosil qilmaydigan anaerob- lar,
a-gemolitik streptokokklar, Haemofrlus influenza va jinsiy
yo’l bilan o’tuvchi infeksiyalar)
•
Parazitar
infeksiyalar
(toksoplazmalar.
tri-
xomonadalar, plazmodiyalar)
•
Zamburug'li infeksiyalar (kandidalar)
•
Mikst-infeksiyalar
Bundan tashqari homila ichi infeksiyasini cha-
qiruvchilar mikoplazmalar xlamidiyalar ham bo'lishi
mumkin.
Homilada infeksion kasallikning rivojlanishi zararla-
nish
og'irligi,
patologik
jarayon
lokalizatsiyasi,
qo'zg'atuvchini turi, lining virulentligi, mikroorganizmn- ing
onadan homilaga kirish yo’li, onaning hirnoya rezer- v lariga
bog ‘ 1 iq [5,12,14,17,31 ].
Postneonatal davrda bu infeksiyalar bilan zararlanish
ko'pchilik holatlarda simptomsiz yoki yengil infeksion
jarayon ko'rinishida kechadi. Homila uchun asosan onani
homiladorlik davrida bu infeksiyalar bilan birinchi maita
zararlanganligi xavflidir, chunki bu davrda birlamchi im-
munitet susaygan bo’ladi [1,16,22,24,33].
Infeksiya manbai. Oxirgi yillarda chop etilgan maqo-
lalami tahlil etilganda quyidagilar aniqlandi: infeksiya
manbai o'ziga infeksiyani yuqtirib olgan ona organizmidir
[5,9,14,15,16,17,33]. Tibbiy muolajalar vaqtida ham infek-
siyani yatrogen yuqtirib olish uchraydi va homilaga infek-
siyani kirishini quyidagi yo'llai’i farqlanadi:
•
Ko'tariluvchi yo'l orqali 89% hollarda infeksiya
qo'zg'atuvchilari homilaga o'tadi. Mazkur yo'l orqali har
qanday turdagi infeksiyalar (bakteriyalar- va viruslar) homi-
laga o‘tadi va homilani ona qomida infeksiyaga chalinishi- ga
olib keladi. Ko'tariluvchi yo'l orqali infeksiyani kirib homila
ichi infeksiyasiga aylanishiga homiladorlik mud- dati,
qog'onoq pufagi baryer funksiyasining buzilishi, ba- chadon
bo'ynining anatomo-fiziologik xususiyatining buzilishi,
qog'onoq pufagining qisman yirtilishi, uzoq suvsiz- lik davri,
diagnostika uchun instrumental tekshiruv
Фестникврача,
Самарканд
o'tkazishlar olib kelishi mumkin.
•
Platsenta orkali (gematogen yo'l) onadan bolaga
ko‘proq homila infeksiyasini chaqiruvchi viruslar o'tadi,
chunki viruslar gematoplatsentar baryer orqali osonlik bilan
o'tadi.
•
fushuvchi yo‘1 orqali homilaga infeksiyani o'tishi
homilador ayolni tuxumdoni va bachadon naylarida
yallig'lanish protsesslari bo'lganda kuzatiladi.
•
Homilani kontakt yo'l orqali zararlanishi homilador
ayolni tug'ruk yo'llarida yallig'lanish jarayonlari bo'lganda
kuzatiladi. Transdesidual yo'l orqali zararlanish bachadonda
infeksion patologiya bo'lganda kuzatiladi.
•
Aralash yo'l.
Antenatal davrda homilani infeksiya bilan za-
rarlanishini xavf omillari:
•
Og'irlashgan akusherlik anamnezi (OAA) - ho-
milador ayol anamnezida homilasini o'z-o'zidan tushgan- ligi,
homilani antenatal o'limi, muddatdan oldin tug'ruq, mazkur
homiladorlikdan awalgi bolasini neonatal davrida o'limi.
abortlar, rivojlanmagan homiladorliklami bo'lishi;
•
Homiladorlikni
patologik
kechishi-muddatdan
oldin tug’ruk xavfi, ko'psuvlilik, istmikotservikal yetish-
movchilik va uni xirurgik yo'l bilan korreksiyalash, homi-
ladorlik anemiyasi, homilador ayolda surunkali infeksion
(nafas olish, ovqat hazm qilish tizimining surunkali kasal-
liklari, kariyes, tonzillit) va somatik kasalliklarini qo'zishi,
ichak disbakteriozi, homiladorlikning 2-yarmida gripp bilan
kasallanish;
•
Urogenital tizimning yallig'lanish jarayonlarida
(piyelonefrit, simptomsiz bakteriuriya, endotservitsit, kol-
pit, jinsiy yol orqali o'tuvchi infeksiyalar, bakterial vagi-
noz);
•
Platsenta patologiyalari;
•
Homiladorlik paytida o'tkazgan infeksion kasal-
liklar.
Xavf guruhidagi homilador ayollarda homiladorlikning
1-trimestrda 90% ida II-trimestrda 64,1% ida
lll-trimestrida 48.6% ida bakterial vaginoz aniqlangan [5,7].
Intianatal davrda homila infeksiyasi rivojlanishi xavf
omillari [1,15,17,27]:
•
Tug'ruqni asoratli kechishi-tug'ruqda infeksion
kasalliklar’ (urogenital infeksiyalar, simptomsiz bakteriuriya
sistit, surunkali infeksiya uchoqlarining qo'zishi, O'RVI,
piyelonefrit, isitma qog'onoq suvlarini tug'ruqqacha ketishi
(suvsizlik davri 18 soatdan ko'p), qin orqali ko'p marta
tekshirish, cho'zilgan tug'ruqda;
•
Tug'ruqdan keyin onada infeksion jarayonlami
rivojlanishi;
•
Chaqaloqni asfiksiya, aspiratsiya bilan tug'ilishi,
reanimatsion chora-tadbirlami o'tkazish;
•
Chaqaloqni sovqotishi;
•
Sanitar-epidemik rejimni va parvarishni buzilishi.
“Ona-platsenta-homila” bir biologik tizim bo'lganligi
uchun homila infeksiyasining rivojlanish patogenezini “ona”,
“yo'ldosh” va “homilaga oid” rivojlanish davrlariga ajratib
o'rganishga asos bo'ladi [5,17,30,31 ].
Homila ichi infeksiyalarini rivojlanishining muhiin
falitori bu homiladorlik davridir, bunda homilador ayoln- ing
infeksiyani yuqtirishi natijasida kuzatiladi. Homiladorlikni I
trimestrida infeksiyaga chalinish xavfi 15% ni, II- trimestrida
45% ni, lll-trimestrida 70% ni tashkil etadi. Homiladorlikni
rivojlanishini embrional. fetal va antenatal davriari tafovut
qilinadi [2,10,12.13].
Homiladorlikning embrional etapi (1-n’imestri) da ona
(
Dok}or arforotnomasi, Samarqancf.
2012, № 3
Юестниқ.врача, Самарканд
6
organizmidagi har qanday infeksion jarayonlarni yuzaga
kelishi jiddiy xavftug'diradi. Bachadon platsentar baryem-
ing notc'liq shakllanganligiga bog
4
liq holda homila pufa-
gining ko'tarikivchi yoki gematogen yo'l bilan infeksiyaga
chalinishi natijasida og'ir yallig’lanishlarga va homilaning
erta tushishiga olib keladi yoki homiladoiiik davom etgan
hollarda turli embriopatiya(fetopatiyalarga) va homilaning
rivojlanish nuqsonlariga olib keladi. Bunday holatlarda
birinchi navbatda etiologik faktor sifatida turli bakterial
infeksiyalar. 2-urinda virusli agentlar turadi. Homilador-
likning erta muddatlarida shakllanayotgan platsentaning
sitotrofoblast qobig'i homilaga ba‘zi ko'zgatuvchilami
kirishiga to'sqinlik qiladi [4,6,10.11,12,37].
Homiladorlikning II (fetal) trimestrida yo'ldosh tomo-
nidan homila ichi infeksiyasining asosiy ko'rinishi qog‘onoq
pardalari va platsenta to'qimasida turli yal- lig‘lanishga xos
patologiyalari shaklida ko'rinadi, homila tomonidan esa
aspiratsion bronxopnevmoniya yoki tarqal- gan infeksion
protsessiar, turli ko'rinishdagi fetopatiyalar, bundan tashqari
homilaning rivojlanishdan orqada qolishi ko'rinishida
bo‘ladi. Mazkur patologiya homilani kechki o'z-o'zidan
tushishi bilan yakunlanishi yoki istmikotser- vikal, platsentar
yetishmovchiliklarga sabab bo'lishi mum- kin [4,5,15,25].
Homiladorlikning III trimestrida turli bakterial va aso-
san virusli agentlami platsenta orqali tarqalish xavfi yuqo-
riligi saqlanadi, bu fetoplatsentar baryerda involyutsion
o'zgarishlar va uning o‘tkazuvchanligining ortishi bilan
bog’liq. Agar platsentadagi infeksion patologiya homila-
dorlikning erta muddatlarida yuzaga kelsa yuqorida keltirib
o'tilgan xavflar ko‘p marotaba oshadi [1,3,5,9,19].
Homila infeksiyasining diagnostikasi
murakkab
va
ko'p qirrali bo'lib, oxirgi chop etilgan maqolalar bo'yicha 5
bosqichda o'rganiladi va tavsiya etiladi [4.6.14.15,16,17,20,2
1,22,23,36].
I-
bosqich
Anamnestik ma'lumotlarga ko‘ra o‘rganiladi
va HI1 rivojlanish xavfi bo'lgan ayollar tahlil etiladi.
Homilador ayollarda:
•
Og‘ir)ashgan akusherlik anamnezi (OAA)-
homilador ayol anamnezida homilasini o'z-o'zidan tush-
ganligi, homilani antenatal o'limi, muddatdan oldin tug'ruq,
mazkur homiladorlikdan avvalgi boiasini neonatal davrida
o'limi, abortlar, rivqjlanmagan homiladorliklami bo'lishi;
•
Homiladorlikni
patologik
kechishi-tnuddatdan
oldin tug'ruq xavfi, ko'psuvlilik, istmikotservikal yetish-
movchilik va uni xirurgik yo‘l bilan korreksiyalash, homi-
ladorlik anemiyasi, homilador ayolda surunkali infeksion
(nafas olish, ovqat hazm qilish tizimining surunkali kasal-
liklari, kariyes, tonzillit) va somatik kasalliklarini qo'zishi,
ichak disbakteriozi, homiladorlikning 2-yarmida gripp bilan
kasallanish;
•
Urogenital tizimning yallig'lanish jarayonlarida
(piyelonefrit, simptomsiz bakteriuriya, endotservitsit, kol-
pit, jinsiy yo‘l bilan o'tuvchi infeksiyalar. bakterial vagi-
noz);
•
Platsenta patologiyalari;
•
Homiladoiiik paytida o‘tkazgan infeksion kasal-
liklar.
•
Qog'onoq pufagining muddatdan oldin yorilishi
(suvsizlik davri 18 soatdan ko‘p) kuzatilsa xavf guruhiga
kiritamiz.
II-
bosqich.
Klinik tashxislash. FPT tomonidan va ona
tomonidan infeksion jarayonning rivojlanganligini baho-
lash maqsadida o'tkaziladi.
1 .Ona organizmidagi infeksion jarayonning belgilari:
•
Ona organizmida infeksion jarayon mahalliy yoki
tarqalgan xarakterda bo'lishi mumkin. Bu infeksion jarayon
Hllga sabab bo’ladi. Ko'p hollarda homilador ayol urogenital
tizimining kasalliklari (kolpit, servitsit, uretral dizurik
sindrom), limfadenit. gipertermiya, umumiy in- toksikatsiya,
birlamchi sifiloma, teridagi o'zgarishlarga inobatga olinadi.
•
Homiladorlikning asoratlari (homila tushish xavfi)
H1I natijasida 50% hollarda homila tushish xavfi uch- raydi.
Klinik belgilari va homiladorlikning trimestrlariga mos
ravishda davolash o'tkaziladi.
2. FPT tomonidan klinik belgilar-homilani ri-
vojlanishdan orqada qolishi, homila gipoksiyasi, homilaning
harakat aktivligining o'zgarishi, poli- yoki oligogi-
droamnion rivojlanadi.
III-
bosqich.
Instrumental tekshirish. FPT tomonidan
exografik belgilar aniqlanadi. UTTda embrion/homilaning
anatomiyasi. homila ichki a'zolarining exogenligi aniqlanadi.
organometriya. fetometriya, platsentografiya, qog'onoq
suvlari
(sifatiy
va
miqdoriy),
FPT
tomirlaridagi
gemodinamik ko'rsatkichlar, homilaning harakat va nafas
aktivliklari bahoianadi. Xllda UTT belgilari nospesifik
[15,16,18]. Yuqori xavf guruhidagi homilador ayollarda
tekshirish o'tkazilganda FPTning infeksion zararlanishidan
dalolat beruvchi bir qator o'zgarishlar aniqlanadi:
•
Amnion, xorion/platsentaning o'zgarishi: xorion
yoki platsenta parenximasining qalinlashishi, exogenligin-
ing o'zgarishi; xorial/bazal plastinka konturining o'zgarishi,
vorsinkalararo va subxorial bo'shliqning ken- gayishi,
platsentaning muddatidan oldin yetilishi. Ko'p yoki kam
suvlilik, qog'onoq suvlarida giperexogen cho'kmalar,
amniotik iplaming bo'lishi Xllga xos belgilar- dan biridir.
•
Homilada sliish sindrom (teri osti shishi, plevral va
perikardial suyuqlik, astsit)
•
Homila a'zolari exogenligining o'zgarishi (peri-
ventrikulyar soxa exogenligining ortishi, o'pka, jigar, buy-
rak. ichaklar exogenligining ortishi);
•
Homilaning UTTda anatomiyasining o'zgarishi
(ventrikulomegaliya, gidrotsefaliya, piyeloektaziya);
•
Gepatosplenomegaliyaning bo'lishi;
•
FPT holatinihg buzilishi (homilani rivojlanishdan
orqada qolishi, gemodinamikasining buzilishi, homilaning
nafas va harakat aktivligining buzilishi).
Homilador ayol urogenital tizimining infeksiyasi nati-
jasida bemorlarda quyidagi exografik belgilar: platsenta
tomir bo'shlig'ining kengayishi, uning parenximasi ex-
ogenligining buzilishi (80-87% hollarda), ko'p suvlilik (53%
hollarda), homila rivojlanishdan orqada qolishi (46,7%
hollarda.) aniqlanadi. HII tashxisi barcha holatlarda postnatal
aniqlanadi. Yuqoridagi UTT bclgilariga qara- masdan HII
rivojlanishi xavfi bo'lgan homilador ayollarda maxsus
(laborator)
tekshirish
usullari
o'tkaziladi
[20,22.23,26,2,30,34].
IV-
boskich. Hllni aniqlashda laborator tekshirish
usullaridan foydalaniladi. Antenatal davrda Hllni tashxislash
uchun invaziv tekshirish usullaridan (bakterioskopik,
bakteriologik) foydalaniladi. Postnatal davrda bevosita
tashxislash
usullaridan
chaqaloqda
infeksiya
qo'zg'atuvchisini aniqlash uchun chov bunnalaridan, kin- dik
yarasidan surtma, oshqozon, hiqildoq suyukliklaridan olib
biologik muhitlarda ekib kultural va virusologik tek-
shiriladi.
Homiladorlarda etiotrop terapiyani o'tkazish uchun se-
(Dofyor ax6orotnomasi, Samarkand
2)12, % 3
'DeciriHuty врача, Самарканд
rologik tekshirish usullari o'tkaziladi. Chaqaloqlarda Hilling
asoratlari nefatal (ten, shilliq pardalaming zararianisii) va
fatal xarakterda bo'ladi [8,29,32,33].
V-
bosqich.
Neonatal davrda Hllni aniqiash. Brning
uchun qog‘onoq suvlari, kindik va platsentadan qoi; olib
bakteriologik va virusologik teksltirishlardan o'tkaziladi.
Yo‘ldosh gistologik tekshiriladi. Chaqaloqlaming ham
biologik suyuqliklarini bakteriologik va virusologik tekshi-
rishlardan o'tkaziladi. (Hllni tashxislashning oltin standar- ti)
Bundan tashqari altemativ tekshirish usullardan qon
zardobida antitelalar titrini aniqiash (IFA metodi), chaqa-
loqning qon zardobi, siydigi va likvor suyuqligidan virus
genomi deteksiyasi o'tkaziladi.
Hllni davolash va profilaktikasining umumiy
prinsiplari:
l.HIIga kiruvchi xavf guruhlami aniqiash va homila-
dorlikdan oldin ayolni sog'lomlashtirish;
2.Sanitar-epidemik rejimga rioya qilish va ratsional
antibiotikoterapiya o'tkazish;
3.
Homilador ayollarda infcksiya o'chog'ini aktiv aniq-
iash va sanatsiya qilish. Umumiy va mahalliy belgilariga.
kasallikning bosqichiga. infeksion yallig'lanishning ke- chish
davomliligiga,
mikst
infeksiyalar
qo'shilishiga,
ho-
miladorlik muddatiga, HI1 rung klinik laborator belgilariga
ko'ra etiotrop inikrobga qarshi davo muolajalarini o'tkazish;
4.
Homiladorlikning 10-12, 20-22, va 28-30 haftasida
FPT funksiyasi buzilishining oldini olish va kritik davrlari-
dav kompleks davo muolajalarini o'tkazish (metabolik
terapiya, vazoaktiv preparation antiagregantlar);
5.
Homilador ayol organizmi mikrobiotsenozi buzili-
shini korreksiya qilish;
6.
Jinsiy a’zolar surunkali kasalliklarini individual
sxema bo'yicha davolash;
7.
Fertil yoshidagi ayollami homiladolikka tayyorlash.
Ayolning gormonal. immun statusini, mikrobiologik statu-
sini aniqiash, qo'shilib kelgan ekstragenital kasalligini
aniqiash. mutaxassislar ko'rigidan o'tkazish;
8.
Menstrual sikl buzilishini korreksiyalash.
Shunday qilib, jinsiy yo'llardagi infeksion jarayon o'z
vaqtida aniqlanib, o'z vaqtida davolansa hoinila infeksiya- si
natijasida noxush perinatal oqibatlaming kamayishiga sabab
bo'lar edi. Homilada infeksion jarayon og'irligi va xarakteri
homilani
ona
qornida
rivojlanish
davriga
bog'liq
(predimplantatsion, embrional, eita va kechki fetal, intra va
neonatal). Organogenez va platsentatsiya davrida infeksion
jarayon yuzaga kelsa infeksion embriopatiya rivojlanadi.
Bunda cmbrionda rivojlanish nuqsonlari va hatto embrion-
ning o'limigaolib keladi. Hoinila rivojlanishining 4 oyidan 7
oyi boshigacha infeksion jarayon rivojlansa qo'zg'atuvchiga
nisbatan spesifik sezgirlik rivojlanadi. Septik etiologiyali
fetopatiyalarda rivojlanish nuqsonlari rivojlanadi. Ular
proliferativ va altemativ protsesslar oqiba- ti bo'lib, kanallar
va teshiklaming torayishiga olib keladi. Agar infeksion
jarayon gestatsion davming 27-haftasidan keyin rivojlansa
homila leykotsitar infiltratsiya, gumoral o'zgarishlar,
leykotsitar infiltratsiya ko'rinishida maxsus reaksiya bilan
javob beradi. HII natijasida homilani o'sishdan orqada
qolishi, muddatdan oldingi tug'ruq va hatto homilaning
o'limigaolib keladi. Homiladorlikning I-
trimestrida
infeksiyaga chalingan ayollarni antibakterial davolash
kelgusida nuqsonli bola yoki antenatal o'limga sabab bo'lishi
ma'lum. Chunki ba'zi bir antibiotiklar plat- sentar to'siqdan
o'tib homilaga salbiy ta’sir qilishi mum- kin. Shuning uchun
keltirilgan adabiyotlardagi ma'lumotlar bo'yicha HII bilan
kasallangan ayollarda pro- filaktik chora tadbirlami ishlab
chiqish katta ahamiyatga ega va kelgusida sog'lom bolaning
tug'ilishi. perinatal ulimning oldini olishda katta rol o'ynaydi.
Adabiyotlar
1.
Актуальные проблемы неонатологии/Под pe.i. H.H. Володина - М., 2004.
2.
Акушерство: Национальное руководство/Под рсд. Э.К. Айламазяна и др.-М.. 200?.
3.
Бабаджанова I .С. Роль качества кровоснабжения маточно-плацентарного комплекса у женщин с привычным невынашиванием беременности,
обусловленным хроническими TORCH-инфекииями// Проблемы беременности.-2001.-№4.- С.20-23.
4.
Баранов В.С., Кузнецова Г.В. Цитогенетика эмбрионального развития человека.-СПб., 2007.
5.
Боровкова Е.И. Взаимодействие возбудителей инфекции с организмом беременной как фактор риска внутриутробного инфицирования
плода//Российский Вестник Акушера Гинеколога. Том 4..№56 2005. С. 50-54.
6.
Врождённые и перинатальные инфекции: предупреждение, диагностика и лечение / Под ред. М.Л. Ныоэлл, Д.Мак- Интейра: 11ер. с англ. В.
А.Михайлова.-СПб., 2004.
7.
Дербитова О.В. Клинико-биохимические параметры риска постнатальной реализации внутриутробного инфицирования: Дис. Канд. Мед. Наук.-М..
2003.
8.
Диагностика и лечение внутриутробных инфекций: Метод. Рекомендации для врачей неонатологов/ Под ред. И.Н.Володина, Д.Н.Дегтярсва.-
М.,1998.
9.
Кривчик Г.В. Диагностика и прогнозирование внутриутробной инфскции:современные возможности и пер- спективы.//Акушерство и гинекология.
2008.-№2. С.-10-12
10.
Кулаков В.И.. Орджоникидзе Н.Ф.. Тютюник В.Л. Плацентарная недостаточность и инфекция,- М.-2004.
11.
Линева О.И., Федорина Т.А., Прохорова Л.В., Цуркан С.В. Морфологические критерии прогнозирования реализации внутриутробной инфекции у
новорожденного.//Акушерство и гинекология, 2004.-№-3.-С.-23-26.
12.
Макаров О.В.. Бахарева И.В., Банковская Л.В. и др.// Акуш. и гин.-2008.-№2.-С.-22-28.
13.
Новикова С.В., Туманова В.А., Логутова Л.С., Петрухин В.А. Компенсаторные механизмы плода в условиях плацентарной недостаточности / Под
ред. В. И. Краснопольского.-М.,2007.
14.
Орджоникидзе Н.В. Диагностика внутриутробной инфекции//Акушерство и гинекология.-2008.-№5.-С. 12-14.
15.
Перинатальные инфекции: Практ Пособие / Под ред. А.Я. Сенчука, З.М. Дубоссарской.-М..2005
16.
Подзолкова Н.М., Скворцова М.Ю., Мельникова Н.И.. Острейков И.Ф. Внутриутробная инфскция:современное состояние проблемы.//Акушерство
и гинекология 2009. №-3.-С.-27-32.
17.
Попова О.В. Клиника, диагностика и лечение внутриутробных (ТОКСН-инфекций)инфекций новорожденных идетей первого года жизни: Учебно-
методическое пособие/Минск: БелМАПО, 2006.-41с.
18.
Савичева М. А., Башмакова М.А., Аржанова О.Н., Кошелева Н.Г. //Журн. Акуш. и жен. Бол.-2002.-Вып.2.-С.-71-77.
19.
Савичева М. А., Соколовский Е.В., Смирнова Т.С. Методические материалы по диагностике, лечению и профилактике наиболее распространенных
инфекций, передаваемые половым путём: Метод. Пособие/.-СПб., 2002.
20.
Савичева М. А., Шипицына Е.В. Перинатальные инфекции: проблемы и пути решения ГУ НИИ акушерства и гинекологии им Д.О. Отта РАМН,
Санкт-Петербург. 2009
Doctor a^6orotnomasi, Samarqand
2012, №
3'
(Вестницврача, Самарканд
21.
Соколовский Е.В., Савичева М.А., Айламазяи Э.К. и др. Инфекции, передаваемые половым путём. Руководство для врачей-М., 2006.
22.
Сорокина С.Э. Ценность клинических методов обследования в прогнозировании внутриутробного инфицирования плода// Акуш. и гинек.-2003.
№-2.-С.-50-53.
23.
Ультразвуковые методы исслевования в неонатологии: Учеб. 11особие / Под ре;ц Л. И. Ильенко идр. М., 2003.
24.
Цизерлинг В.А., Мельникова В.Ф. Перинатальные инфекции. Вопросы патогенеза, морфологической диагностики и клинико-морфологических
сопоставлений: Прак. Руководство.-СПб.,2002.
25.
Щитинин В.В., Колпинский Г.И., Камаева Т.А. Антенатальная патология плода. Руководство для врачей.-М., 2008.
26.
Экстраэмбриональныс и околоплодные структуры при нормальной и осложненной беременности/Под ред. В.Е.Радзинского, А.И. Милован ова.-
М., 2004.
27.
Эхография в акушерстве и гинекологии. Теория и практика / Под ред. А. Флейшера и др.-6-е изд.-М.,2004.-4.-1-2.
28.
Adams-Chapman 1., Stoll В..1.
И
Curr. Opin. Infect. Dis.-2006/-Vol. 19, N 3.- P. 309-316/
29.
Eucher E., Davis J., Holzman I.. Nuovo GJ.// Obstetr. And Gynecol.-2006,-Vol.98.-P. 1019-1026/
30.
Gardner F., Johnson A., Yudkin P et al.// Pediatrics.-2004/-Vol.l 14, N 3.-P.676-682
31.
Maymon E. Evidence from the participation of interstitial collagenase in preterm premature rupture of membranes/E. Maymon. R. Romero, P. Pacora, et al//
Ann.J. Obstet. Gynecol.-2000.-Vol.l 83.-P.914-920.
32.
McIntyre J.// Br. J. Obstetr. Ginaecol.-2005.-Vol. 112. N9.-P. 441-448
33.
New aspects of perinatal infections/B. Stray-Pedersen // Ann. Med.2001 .-Vol.
34.
Pacora P. Lactofferin in intrauterine infection, human parturition, and rupture of fetal membranec/P. Pacora, E. Maymon, M.T. Gervasi, et al// Am. J.
Obstet. Gynecol. - 2000. - Vol. 183. - P. 904-910.
35.
Schmidt B. Chorioamnionitis and inflammation of the fetal iung/B. Schmind, 1.. Cao, S. Mackensen -I laes, et al// Am. J. Obstet. Gynecol.-2001 .-Vol. 185.-
P. 173- Г 7.
36.
Yoon B.H. Fetal exposure to an intra-amniotic inflammation and the development of cerebral palsy at the age of three years/B.H. Yoon. R. Romero. J.S.
Park // Am.J.Obstet.Gynecol.-2000.-Vol. 182.-P.675-681. 25.-P.295-300
Xodjaev N.I.
SAMARQAND VILOYAT VRACHLAR ASSOTSIATSIYASI MLSTAQILLIK YILLARIDA
Samarqand davlat tibbiyot instituti (rektori - prof. Shamsiev A.M.)
Joriy yilda O’zbekiston vrachlar assotsiatsiyasi (O’VA)
tashkil topganiga 20 yilga to’ladi.Shu munosabat bilan
respublika assotsiatsiyasi va uning joylardagi viloyat va shaliar
uyushmalarida qizg’in tayyorgarlik ishlari olib borilmoqda.
O’VA 2011-yil 15-oktabrdan boshlab Jahon Sog’liqni
Saqlash tashkiloti(VOZ)ga a’zo bo’lganligi mamlakatimiz
vrachlar uyushmasining nufuzi naqadar yuqoriligini yana birbor
isbotladi.
Ayni kunlarda Samarqand viloyatida ham yubileyga qizg’in
tayyorgarlik
boshlangan.O’VAning
2012-yil
noyabrda
o’tkaziladigan konferensiya ilmiy maqolalar to’lami uchun 2 ta
maqola
yuborildi.Samarqand
viloyat
vrachlar
assotsiatsiyasining tarixi yoritilgan I ta broshyura chaqirildi.
Tahlil maqsadi - Samarqand viloyat vrachlar assot-
siatsiyasining mustaqiIIik yillaridagi faoliyatini o’rganish.
Materiallaii va usullari-O’VA,Samarqand viloyat vrachlar
assotsiatsiyasi, viloyat, shahar va tuman davolash- profilaktika
muassalari ma’lumotlari olib tahlil qilindi.
Mamlakatimizda, shu jumladan Samarqand viloyatida
sog’liqni saqlash sohasining rivojlanishi va keng qamrovli
islohotlarni amalgam oshirish mustaqillikning birinchi
kunlaridan boshlandi.Istiqlol yillaiida Yurtboshimiz rah-
barligida Respublika sog’liqni saqlash tizimini isloh qilish va
rivojlantirishning huquqiy asoslari yaratil- di.Jumladan.l992-yil
8-dekabrda
qabul qilingan O’zbekiston Respublikasi
Konstitutsiyasining 40- moddasida “liar bir inson malakali
tibbiy xizmatdan foyda- lanish huquqiga ega’ligi bayon
etilgan.Fuqarolarning mazkur konstitutsiyaviy huquqlarini
amalda ta’minlash uchun O’zbekiston Oliy Majlisi tomonidan
1996-yil 29- avgustda “Fuqarolar sog’lig’ini saqlash
to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Qonuni qabul qilindi.
Islohotlarni bosqichma-bosqich olib boorish maqsadi- da
Respublika
hukumati
1996-yil
21-may
“O’zbekiston
Respublikasi Qonuni qabul qilindi.
Islohotlarini bosqichma-bosqich olib borish maqsadi- da
Respublika hukumati 1996-yil 21-mayda “O’zbekiston
Rcspublikasida qishloq infrasrukturasini 2000-yilgacha bo’lgan
davrda rivojlantirish dasturi haqida’gi qarorini qabul
qildi.Mazkur qarorda Prezidentimiz Islom Kari- movning
tashabbusi bilan qishloq joylarda yashovchi aho- lining malakali
tibbiy xizmatga bo’lgan talabini to’la qon- dirish uchun mutlaqo
yangi tipdagi davolash-profilaktika muassalari tannoqlarini
yaratish
masalasi
qo’yilib.maqsadli
dastur
qabul
qilindi.Samarqand viloyatida 1996-yildayoq qishloq vrachlik
punktlari qurilishi boshlab yuborildi. Hozirgi kunda ulaming
soni 401 tagayetdi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 1998-yil 10-
noyabrdagi PF-2107 sonli "O’zbekiston Respublikasida
sog’liqni saqlash tizimini isloh qilish Davlat dasturi
to’g’risida”gi farmoni inavjud sog’liqni saqlash tizimini isloh
qilishni yangi bosqichga olib chiqdi.
Respublika Vazirlar Mahkamasining 2005-yil 27-
yanvardagi “Sog’liqni saqlashning birlamchi tizimini qayta
tashkil etishni yanada chuqurlashtirish haqida “Salomatlik-
2”dasturini xalqaro taraqqiyot
Assotsiatsiyasi bilan hamkorlikda amalga oshirish
choralari to’g’risida’’gi qarori asosida viloyatdagi qishloq
vrachlik punktlarini zamonaviy asbob-uskunalar bilan ji-
hozlash.ularda ishlash uchun umumiy amaliyot vrachlarini
tayyorlash bo’yicha katta ishlar amalgam oshirildi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007-yil 19-
sentabrdagi PF-3923 sonli “Sog’liqni saqlash tizimini isloh
qilishni yanada chuqurlashtirish va uni rivojlantish Davlat
dasturini amalga oshirishning asosiy yo’nalishlari togrisi- da"gi
fannoni, 2007 yil 2 oktyabrgi PQ-700 sonli “Respublika tibbiyot
muassasalari faoliyatini tashkil etishni takoinillashtirish chora-
tadbirlari to‘g’risida”gi hamda
Vazirlar Mahkamasining “Hududiy sog’liqni saqlash
muassasalarining tuzilmasini va faoliyatini takomillashti- rish
chora tadbirlari to’g’risida”gi 2008-yil 18-martdagi 48-sonli
qarorining bajarilishi yuzasidan muayyan ishlar amalgam
oshirildi va oshirilib kelinmoqda.Olib borilayot- gan keng
qamrovli islohotlar,qilingan o’zgarishlar va yan- giliklarda
Samarqand viloyat vrachlar assotsiatsiyasining ham nufuzli
o’mi bor.
WAning qo’llab-quwatlashi tufayli 2007-2009- yillarda
vrachlar malaka oshirishi o’quvi rejalashtirilgan 20% o’rniga
liar yili 20-30%ni tashkil etadi. Ulaming malaka toifasi 2006-
yildagi 29,7%dan 2008-yilda 62,3%ga yetdi.Unig asosiy
sabablari vrachlarga moddiy yordam,imtiyoz va hujjatlami
rasmiylashtirishda yengilliklar berilgani bo’ldi.Samarqand
