Jadid ziyolilarining “Oyna”, “Sadoyi Turkiston”, “Sadoyi Farg‘ona” kabi nufuzli nashrlaridan “Al-Isloh”(1915-1918) jurnalidagi ilm-ma’rifatga, ta’lim islohiga doir she’riy asarlar va publitsistik maqolalar tadqiq qilingan. Jurnaldagi yosh avlod ta’lim-tarbiyasi, maktab va madrasalarda gi o‘qitish tizimi borasida jadid ziyolilarining bahs munozaralari tahlil qilinib, xolis mulohazalar yuritilgan. Jadidlarning Turkiston xalqi hayotidagi qoloqliklarni, ma’rifatsizlikni isloh qilish g‘oyasi bilin yo‘g‘rilgan publitsistik maqolalari ilk bor birlamchi manba asosida yoritilgan. Ma’rifat targ‘ibi, maktablar islohi masalasi Saidahmad Vasliy, Ziyovuddin qori, Abdulg‘afforxo‘ja, Xolmuhammad, To‘raquli, Mubashshirxon singari ziyolilar asarlari misolida tahlil qilinib, ilmiy-nazariy xulosalar chiqarilgan.
Qat’iy qolipga solingan bu jarangdor qo‘shiqlar mavjud kamchilik, qusurlaridan qat’i nazar, albatta, ko‘ngillarda aks sado beradi. So‘ngso‘z o‘rnidagi mazkur maqolada sonet tarixi, ushbu janrga xos xususiyatlar to‘g‘risida muxtasar mulohoza yuritilib, sonetnavis shoirlarning ayni janrga mansublangan she’rlariga xolisona munosabat bildirilgan.
In the late 19th and early 20th centuries, Khorezm's Muhammad Rahimkhan Feruz created a unique literary atmosphere around his palace. Poets and writers who are Tabibi, Mutrib, Bayani, Avaz Otar, and Chokar worked during this period. The works of the poets are in Persian-Tajik and Turkish languages and have their own traditions. The interest in science significantly grew in Khiva. According to the khan's decree, qualified secretaries set up devons, mukhammases, bayozs, tazkirs, and complexes. At present, such works are kept in the manuscript fund of the Institute of Oriental Studies of the Academy of Sciences of the Republic of Uzbekistan and in the Ichankala Museum in Khiva. The collection "Majmuai mukhammasoti ash-shuaroi Feruzshahiy" is a large source of lyrical works of Khorezm literary environment. The complex was built in the second half of the XIX century and was built by Tabibi by royal decree. It contains samples of poems by contemporary artists. This source, which provides valuable information about the literary environment of its time, is now stored in the main fund of the Institute of Oriental Studies named after Abu Rayhon Beruni of the Academy of Sciences of Uzbekistan under inventory number 1134. The complex differs from other collections in that it consists of poems of the mukhammas genre. Muhammad Hasan Devon Haji Tabib o‗g‗li Mutrib Khonaharab is one of the poets whose works are included in the creative heritage of the poets. The article analyzes the mukhammases of Mutrib Khonaharab, which are connected with the ghazals of the master poets Ogahi and Feruz. The artistic features of Mutrib‘s mukhammases, which are not found in manuscripts, have been studied. It is based on primary sources that the poet‘s ghazal retains aspects such as weight and content, and introduces innovations, focusing on the gradual development of the content. The mukhammas and musaddas included in the collection were studied from the point of view of textual and source studies, comparing them with the poems copied to the manuscript.
Осознание разницы и проблема определения границы между понятиями, являющимися способам выражения “бэ”, “сэнг” и “символ”, существующие в древнекитайской поэзии, долгое время было предметом дискуссии многих ученых. Целью статьи является внести ясность в проблему разделения специфических особенностей и разниц между “бэ”, “сэнг” и “символ”, опираясь на мнения китайскых ученых.
В статье идёт речь о творчестве поэтов, живших в Голконде в XVII веке во время правления династий Кутубшахов – Мулле Гавваси и его книге «Шархи маргуб аль-кулуб и Шахадат аль-хакикат», о Мулле Ваджахи и его маснави «Иршаднамэ», «Сукх Сахела».
Ushbu maqolada o‘zbek adabiyotshunosligidagi dolzarb masalalardan biri peyzaj bilan bog‘liq badiiy obrazning jadid she’riyatida qo‘llanilishi, badiiy estetik vazifalari tahlil etilgan. Unda mumtoz adabiyotimizda keng qo‘llanilgan peyzaj bilan bog‘liq badiiy obrazlar tadqiq etilib, jadid shoirlari ijodida mazkur obrazlarga yangi ma’no va mazmun yuklanganligi yoritib berilgan. Bu esa maqola muallifiga jadid she’riyatining dunyoviy va ijtimoiy mohiyatini chuqurroq anglash va tushunishga imkon yaratgan.
Maqolada Cho‘lpon, Abdulla Avloniy, Hamza Hakimzoda Niyoziy she’rlari misolida peyzaj bilan bog‘liq obrazlarning XX asr boshlari o‘zbek she’riyatidagi o‘rni o‘rganilgan. Jadid shoirlari ijodida ko‘p uchraydigan “quyosh, “oy” , “yulduz”, “bulut”, “barg” , “gul”, “yo‘l” , “tong yeli”, “shamol”, “binafsha”, “qish”, “ko‘klam” singari ko‘plab obrazlarning zohiriy va botiniy qirralari kuzatilib, muayyan umumlashmalar chiqarilgan.
Ushbu maqolada XX asr o‘zbek she’riyatining o‘ziga xos xususiyatlari tadqiq etilib, unda eng sara asarlarning keyingi davr ijodkorlari she’riyatiga ta’siri xususida fikr bildiriladi. Аynan XX asr boshlaridagi o‘zgarishlar keyingi davr adabiy jarayonining shakllanishiga xizmat qilganligi hamda ularning ijodi keyingi davr uchun etalon vazifasini o‘taganligi aniqlanadi. Shu bilan bir qatorda, Hamid Olimjon va Zulfiya kabi ijodkorlarning she’riyati, ma’lum bir xususiyatlari yangi davr adabiyoti uchun an’ana vazifasini o‘taydi. Bu kabi xususiyat Аbdulla Oripov ijodi misolida aniqlanadi. Аbdulla Oripov she’riyatiga ta’sir etgan omillar sifatida XX asr ijodkorlari va ularning asarlari o‘zaro qiyosiy tahlil etiladi. Аyniqsa, shoirning bahor fasliga bag‘ishlangan she’rlari xususida fikr yuritilib, undagi shoir mahorati aniqlangan.
Статья посвящена анализу взглядов великого узбекского поэта и мыслителя Алишер Навои о литературе периода правления Мирзо Улугбека, ученого-энциклопедиста, правителя Темуридов. Автор изучил идеи и интерпретации на эту тему в творчестве Навои на основе следующей классификации: 1) восхваление Мирзо Улугбека в произведениях великого поэта; 2) литературная среда, сложившаяся в период Мирзо Улугбека, и отношение к творчеству ее представителей; 3) развитие литературно-эстетического мышления во времена этого правителя. В заключительном разделе эпической поэмы Алишера Навои «Фарход и Ширин» и в «Маджолис ун-нафойс» («Нежные встречи») Мирзо Улугбек описывается и восхваляется как уникальный хафиз, заучивший и выучивший Священный Коран за семь декламаций. , великий астроном, написавший «Зиджи жадиди Корагоний», а также о нем отзывались как о поэте с прекрасным вкусом. На примере Абдуллатифа Мирзо показано, что природная склонность Мирзо Улугбека к поэзии передалась и его детям. Кроме того, для доказательства своих взглядов автор статьи использовал сведения из «Матлаи садайн ва маджмаи бахрейн» Абдураззока Самарканди и «Тазкират уш-шуаро» Давлатшаха Самарканди. Научно доказано, что информация, содержащаяся в этих источниках, ценна с точки зрения дополнения взглядов Алишера Навои, изложенных в «Мажолисе ун-нафойс», и обогащения ее новыми фактами и свидетельствами. В свою очередь, были проанализированы взгляды в монографиях В.В.Бартольда «Улугбек и его время», Эргаша Рустамова «Узбекская поэзия первой половины XV века».
В прошлом творчество Алишера Навои изучалось под непосредственным воздействием существующей тогда идеологии. Пришло время пересмотреть творчество Навои исходя из идеи независимости в этой статье автор пересматривает заново поэму “Вал Искандера” и стремится выявить потайные замыслы поэта.
Сегодня, когда наши национальные и духовные ценности восстановлены и изучению шедевров нашего древнего рукописного наследия придается серьезное значение на уровне государственной политики, у нас появляется более глубокое понимание нашего древнего культурного наследия и национальной истории, уходящей корнями в далекое прошлое. Одним из мастер слов, внесших своим творчеством большой вклад в развитие мировой культуры и науки, был Фахруддин Али Сафи бин Хусейн Ваиз Кашифи (ум. 939/1539). Его работы примечательны тем, что освещают различные области светских и религиозных наук. В произведениях Фахруддина Али Сафи отражены идеи воспитания человека с высокими качествами через научное наследие наших предков, продвижение молодежи к здоровому мышлению и чистой нравственности через основы нашей культури и религии. В этой статье представлена информация о двух недавно обнаруженных новых произведениях прозы и одном стихотворении (газель) Мавляна Фахруддин Али Сафи Хирави. На основании недавно обнаруженной этой газели Али Сафи, рубаи и стихов в “Рашахат”е исследователь пришел к твердому выводу, что у этого художника мог быть “Девон” (Сборник газелей). В своей статье исследователь также подробно рассматривает рукописи произведений Али Сафи в ташкентских рукописных собраниях. Раздел статьи «Новые находки в творчестве Али Сафи» уникален тем, что в нем рассматриваются еще две новые рукописи ранее неизвестных произведений Али Сафи и газель. По словам автора статьи, одной из этих рукописей является труд Али Сафи «Шарх-и Маснави», единственная рукопись которого хранится в основном фонде Академии наук Узбекистана. Вторая рукопись - «Тухфа-и мулук», единственная рукопись которой хранится в основном фонде Академии наук Республики Узбекистан. Примечательно, что обе эти рукописи, написанные на персидском языке, сейчас отдельно и подробно изучаются исследователем. Согласно статье ФА РУ №1023 инв. На полях страниц 140a-140b "Majmu'a-i bayoz", который хранится под номером По словам исследователя, эта газель была взята из Девона Али Сафи. Итак, перед нашим исследователем стоит важная задача - найти «Девон» поэта.
Obraz-kechinma lirikaning negizini tashkil qiladi. O‘z navbatida bu kechinma badiiy ifoda uchun to‘g‘ridan to‘gri maqsad bo‘la olmaydi,u ma’lum vaziyatlarda yuzaga kelgan ma’lum kayfiyatlarni aks ettiradi va ularni umumlashtiradi. Ijodkorning yaratuvchanlik qobiliyati asosida qator sifat o‘zgarishlariga uchraydi, yoki butunlay yangidan tug‘ilib, kishini maftun etarli darajada mukammallashgan tasavvurlar olamidan dunyoga keladi. Poetik obraz yaratish uchun so‘zning asl ma’nosiga nisbatan ko‘chma ma’nosini, ma’lum va oddiy belgilariga nisbatan noma’lum va hatto favqulodda belgilarini tadqiq etish, so‘zni mumkin qadar yangi qirralari va yangi jilolari bilan, xamelion ko‘rinishda tasvirlash taqozo qilinadi. So‘zga bunday o‘zgacha ma’no, ko‘rinish berish obrazlilikni yuzaga keltiradi. Zero, obrazlilik lirikaning muhim sharti bo‘lib, har qanday kechinma obraz bo‘lib shakllanmas ekan, she’rning oddiy bayondan farqi qolmaydi. Maqolada Abdulla Oripov she’riyati misolida obraz va obrazlilik xususida so’z yuritiladi.