Ревматоид анемияси: клиник кечуви ва сабаблари

CC BY f
6-8
35
4
Поделиться
Абдушукурова K., Ишанкулова, Н., Камолов, Н., & Тоиров, А. (2011). Ревматоид анемияси: клиник кечуви ва сабаблари. Журнал проблемы биологии и медицины, (3 (66), 6–8. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/problems_biology/article/view/6669
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Традицион тарзда бугимларнинг сурункали касалликлари, шу жумладан ревматоид артрити (РА) камконлик ривожланиши учун асосий хавф омили саналади (1). Ревматоид артрит касаллиги фонида ривожланган ички аъзолар дистрофияси ва айникса, анемик синдром – прогностик ёмон белги булиб, беморларнинг 2/3 кисмида аникланади (2). РА касаллигида кон яратувчи органларнинг зарарланиши куп йиллардан буен аникланган булсада «ревматоид анемия» ва бошка сабаблар натижасида келиб чиккан камконлик уртасида дифференциал белгилар аник ишлаб чикилмаган. Касалликда бир вактнинг узида РЭТ хужайраларига карши антителоларнинг топилиши, ошкозон-ичак трактининг бирламчи ва иккиламчи зарарланишлари, буйраклар фаолиятини чукур издан чикиши, дори моддаларининг ножуя таъсири каби бир неча хавф омилларининг булиши анемия сабабини аниклашни янада кийинлаштиради ва уз вактида даво утказиш имкониятини чеклайди (3,4).

Похожие статьи


background image

ПРОБЛЕМЫ

БИОЛОГИИ

И

МЕДИЦИНЫ

3 (66) 2011

 

6

Абдушукурова

К

.

Р

.,

Ишанкулова

Н

.

Н

.,

Камолов

Н

.

М

.,

Тоиров

А

.

Э

.

РЕВМАТОИД

АНЕМИЯСИ

:

КЛИНИК

КЕЧУВИ

ВА

САБАБЛАРИ

Самарканд

давлат

медицина

институти

Традицион

тарзда

бугимларнинг

сурункали

касалликлари

,

шу

жумладан

ревматоид

артрити

(

РА

)

камконлик

ривожланиши

учун

асосий

хавф

омили

саналади

(1).

Ревматоид

артрит

касаллиги

фонида

ривожланган

ички

аъзолар

дистрофияси

ва

айникса

,

анемик

синдром

прогностик

ёмон

белги

бу

-

либ

,

беморларнинг

2/3

кисмида

аникланади

(2).

РА

касаллигида

кон

яратувчи

органларнинг

зарарла

-

ниши

куп

йиллардан

буен

аникланган

булсада

«

ревматоид

анемия

»

ва

бошка

сабаблар

натижасида

келиб

чиккан

камконлик

уртасида

дифференциал

белгилар

аник

ишлаб

чикилмаган

.

Касалликда

бир

вактнинг

узида

РЭТ

хужайраларига

карши

антителоларнинг

топилиши

,

ошкозон

-

ичак

трактининг

бирламчи

ва

иккиламчи

зарарланишлари

,

буйраклар

фаолиятини

чукур

издан

чикиши

,

дори

модда

-

ларининг

ножуя

таъсири

каби

бир

неча

хавф

омилларининг

булиши

анемия

сабабини

аниклашни

янада

кийинлаштиради

ва

уз

вактида

даво

утказиш

имкониятини

чеклайди

(3,4).

Охирги

йилларда

РА

касалигини

эрта

аниклаш

,

ногиронликни

камайтириш

,

даволаш

ва

беморлар

реабилитациясига

чукур

эътибор

каратилаётганлиги

билан

бир

каторда

,

замонавий

адабиётларда

касалликда

камконликнинг

асл

сабаблари

-

темир

етишмаслиги

камконлигиги

,

гемолитик

ёки

яши

-

рин

кон

кетиш

натижасида

ривожланишини

аниклашга

каратилган

текширувлар

жуда

камлигича

колмокда

(5).

Ишнинг

максади

.

РА

касаллигида

анемик

синдром

таркалиш

курсаткичини

аниклаш

ва

бу

син

-

дромга

олиб

келувчи

хавф

омиллар

ва

сабабларни

курсатиш

.

Ишнинг

материали

ва

текширув

усуллари

.

Текширувлардан

ревматоид

артрит

билан

касаллан

-

ган

40

бемор

(82,5% -

аёллар

, 17,5%-

эркаклар

)

утказилиб

,

аеллар

ва

эркаклар

орасида

касалликни

учраши

1:5

нисбатга

тенг

булди

.

Кузатувимизда

шахарда

яшовчилар

- 15 (37,5%),

кишлокда

яшов

-

чилар

– 25 (62,5%)

кишидан

иборат

булди

.

Беморлар

уртача

еши

44,95±1,83

йилни

ташкил

этиб

,

биз

-

нинг

кузатувимизга

кура

,

ревматоид

артрит

энг

куп

20-40

ешда

учради

.

Ёшга

кура

20-30

ёшлар

ора

-

сида

аёл

ва

эркак

касаллар

сони

бир

хил

булса

, 31-40

ёшда

аёллар

эркакларга

нисбатан

4

марта

, 41-50

ёшда

– 13

марта

, 51-60

ёшда

– 7,5

марта

куп

касалланиши

аникланди

.

Касаллик

уртача

давомийлиги

7,15±0,67

булиб

, 1-3

йилгача

- 8 (20%), 4-5

йил

- 11 (28%), 6-10

йил

- 13 (33%), 11

йил

ва

юкори

– 8

беморни

(20%)

касалланганлиги

характерли

булди

.

Ревматоид

артрит

ташхиси

Америка

ревматологлари

уюшмаси

томонидан

таклиф

этилган

(1997)

ташхисий

мезонларга

асосланди

.

Ташхисни

ифодалашда

Россия

ФА

Ревматология

институти

томон

-

дан

таклиф

этилган

классификациядан

фойдаланилди

(1999).

Кузатувларимизда

бугимларда

шиш

,

огрик

ва

харакатни

чекланиши

касалликнинг

асосий

сим

-

птомларидан

булиб

,

бугим

синдромининг

ушбу

белгилари

барча

беморлада

характерли

булди

.

Битта

ва

икки

-

учта

бугим

зарарланиши

(

моно

-

ва

олигоартрит

) – 3 (7,5%),

куплаб

бугимлар

зарарланиши

(

полиартрит

) – 37 (92,5%)

кишида

аникланди

.

Барча

(100%)

беморларда

бугим

огриши

ва

эрталабки

котиши

, 77,5% -

бугим

шиши

, 75% -

беморларда

бугим

харакатининг

чекланганлиги

, 70% -

бемор

-

ларда

харакатда

бугимларда

огрик

кучайиши

, 62,5% -

бугим

деформацияси

белгилари

кузатилди

.

Касалликда

бугимлар

эрталабки

котиши

мухим

курсатгич

булиб

,

урта

хисобида

124,0±10,5

ми

-

нутни

ташкил

этди

.

Огрик

индекси

РА

билан

огриган

беморларда

урта

интенсивликда

булиб

,

бу

ка

-

саллик

давомийлиги

билан

боглик

булди

.

Бизни

текширувимизда

патологик

жараен

асосан

кул

пан

-

жасининг

кичик

бугимлари

-

проксимал

ва

дистал

бугимларини

камраб

олган

булиб

,

барча

бемор

-

ларда

РА

касаллиги

кул

панжасининг

кичик

ва

катта

бугимларининг

симметрик

зарарланиши

билан

бошланганлиги

характерли

булди

.

Текширувлар

натижасида

37 (92,5%)

беморларда

касалликни

се

-

кин

-

аста

ривожланиб

кечуви

, 3 (7,5%)

кишида

тез

ривожланиб

кечуви

аникланди

. 21 (52,5%)

бемор

-

ларда

касалликни

серопозитив

шакли

кузатилди

.

Касалликни

юкори

фаоллиги

5

кишида

(12,5%),

урта

фаоллиги

28

кишида

(70,0%),

паст

фаоллиги

7

кишида

(17,5%)

аникланди

.

Рентгенологик

тек

-

ширувда

диффуз

остеопороз

ва

бугимлар

тогайидаги

бир

-

иккита

эрозия

(2-

рентгенологик

боскич

) -

18

кишида

(58,0%),

куплаб

эрозия

(3-

рентгологик

боскич

) - 10

кишида

(32,25%),

анкилозлар

(4-

рентгологик

боскич

) - 3

кишида

(6,45%)

аникланди

.

РА

касаллиги

билан

касалланган

беморларда

камконлик

холатини

урганишда

асосий

эътибор

камконликка

хос

шикоятларни

урганиш

,

анамнестик

маълумотларни

йигиш

,

беморларни

физикал

текширувлардан

утказиш

,

коннинг

умумий

тахлили

маълумотларига

ва

ички

аъзоларнинг

инстру

-


background image

ПРОБЛЕМЫ

БИОЛОГИИ

И

МЕДИЦИНЫ

3 (66) 2011

 

7

ментал

текширувлари

тахлилига

каратилди

.

Анемик

синдром

белгилари

асосий

касаллик

белгилари

билан

киёсий

тахлил

этилди

.

Анемик

синдром

сифатида

тери

рангининг

окариши

,

рангпарлиги

,

тирноклардаги

дистрофик

узгаришлар

,

соч

тукилиши

,

холсизлик

,

юрак

тез

уриши

,

хансираш

,

бош

айланиши

ва

уйкусизлик

каби

белгилар

-

ни

кон

умумий

тахлилидаги

узгариш

гемоглобин

умумий

микдори

ва

эритроцитлар

сонининг

ка

-

майиши

билан

биргаликда

кечганида

хисобга

олинди

.

Беморларни

текшириш

учун

махсус

карта

тузилиб

,

ушбу

картада

анемияга

хос

клиник

белгилар

бош

огриши

,

айланиши

,

хаво

етишмаслиги

,

юрак

уриши

,

уйкусизлик

,

тез

чарчаш

,

тери

рангининг

окариши

,

рангпарлиги

,

тирноклардаги

дистрофик

узгаришлар

,

соч

тукилиши

,

юрак

тонларининг

холати

,

пульс

,

артериал

гипотония

,

хамда

кон

умумий

тахлилидаги

узгаришлар

,

Грегерсен

синамаси

курсаткичлари

,

ички

аъзолар

ультратовушли

текшируви

,

ЭКГ

маълумотлари

кайд

этиб

борилди

ва

тахлил

этилди

.

Махсус

текширувлардан

кон

зардобида

темир

микдорини

,

кон

зардобини

темирни

боглаш

хусу

-

сиятни

ва

эритроцитлар

осмотик

резистентлигини

аниклаш

усуллари

утказилди

.

Статистик

текши

-

рувларда

Р

-IV

персонал

компьютерининг

программаларидан

фойдаланилди

.

Текширув

натижалари

ва

уларнинг

тахлили

.

Бизнинг

текширувларимизда

РА

касаллиги

билан

касалланган

беморларнинг

конида

гемоглобиннинг

уртача

микдори

85,2±7,8

г

/

л

,

эритроцитлар

сони

эса

– 3,3±0,4

х

10

12

/

л

булиб

,

бу

курсаткичлар

камконликнинг

иккинчи

даражасига

тугри

келди

.

Эр

-

какларда

гемоглобин

умумий

курсаткичи

(91,3±4,8

г

/

л

),

аёллар

умумий

курсаткичидан

баланд

бул

-

ди

(79,4±6,2

г

/

л

,

Р

<0,05).

Текширувдаги

барча

беморлардан

3

кишида

(7,5%)

гемоглобин

микдори

90

-120

г

/

л

атрофида

булиб

,

камконликнинг

биринчи

даражасига

, 19

кишида

(47,5%)

гемоглобин

мик

-

дори

70-90

г

/

л

атрофида

булиб

,

камконликнинг

иккинчи

даражасига

, 18

кишида

(45,0%)

гемоглобин

микдори

70

г

/

л

.

дан

паст

булиб

,

камконликнинг

учинчи

даражасига

тугри

келди

.

Касалликнинг

фаоллик

даражасига

кура

тахлил

этганимизда

,

касалликнинг

биринчи

,

иккинчи

ва

учинчи

даража

фаоллигида

гемоглобин

микдори

95,6±6,2

г

/

л

, 85,1±4,2

г

/

л

ва

76,1±6,2

г

/

л

атрофида

булди

(

Р

1,2

<0,05).

Касалликнинг

давомийлиги

ошган

сари

гемоглобин

микдорининг

камайиши

куза

-

тилиб

,

касаллик

давомийлиги

бир

йилгача

булганида

гемоглобин

микдори

90,6±5,2

г

/

л

, 1-5

йил

бул

-

ганида

- 86,3±5,2

г

/

л

ва

5

йилдан

ошганида

- 80,1±4,2

г

/

л

булди

(

Р

1,2

<0,05).

Адабиётлардаги

маълумотларга

кура

,

РА

касаллигида

анемик

синдром

тромбоцитопения

,

гипо

-

протеинемия

ва

кон

ивишида

иштирок

этувчи

оксилларнинг

камайиши

билан

кечади

.

Бизнинг

куза

-

тувимизда

тромбоцитлар

умумий

сонинг

камайиши

тромбоцитопения

,

энг

куп

анемиянинг

огир

даражаси

учун

хос

булиб

,

бу

белги

жигар

ва

талокнинг

катталашуви

гепатоспленомегалия

билан

биргаликда

кузатилди

.

Конда

умумий

оксил

микдорининг

пасайиши

хам

анемик

синдромнинг

сабабларидан

булиб

,

биз

-

нинг

кузатувимиздаги

умумий

оксил

курсакичи

уртача

43,5±4,5

г

/

л

атрофида

булди

.

Уртача

ва

огир

даражадаги

камконликда

умумий

оксил

микдори

енгил

даражадаги

анемия

аникланган

беморлар

курсаткичларидан

анча

паст

булди

.

РА

касаллигида

анемик

синдромнинг

асосий

сабабларидан

кон

зардобида

умумий

оксил

микдорининг

камайиши

булиб

,

гипопротеинемия

анемик

синдромнинг

огиррок

кечувини

курсатади

.

76,5%

беморда

РА

касаллигида

анемик

синдром

асорати

сифатида

миокард

дистрофияси

аникла

-

ниб

, 15,0%

беморда

сурункали

кон

айланиши

бузилиши

белгилари

кузатилди

. 2,5%

беморда

ушбу

асоратнинг

II

А

, 5,0%

беморда

- II

Б

ва

7,5%

беморда

- III

боскичи

аникланади

.

Эндоскопик

текширувда

РА

касаллиги

билан

касалланган

10,0%

беморда

эрозия

, 15,0%

беморда

-

ун

икки

бармокли

ичак

яллигланиши

, 5,0%

беморда

-

ун

икки

бармокли

ичак

яра

касаллиги

топил

-

ди

.

Ошкозон

-

ичак

трактидаги

эндоскопик

узгаришларнинг

энг

купи

камконликнинг

огир

даражаси

-

да

кузатилди

(38,9%).

Камконликнинг

уртача

даражасида

ошкозон

ичак

трактидаги

узгаришлар

сал

-

моги

– 21,0%,

енгил

даражадаги

камконликда

эса

– 33,3%

булди

.

Кузатувимиздаги

22,5%

беморда

ахлат

тахлилида

бензидин

синамаси

мусбат

булиб

,

ошкозон

-

ичак

тактидан

яширин

кон

кетишидан

дарак

берди

.

Махсус

олиб

борилган

текширувларда

кон

зардобида

темир

микдори

18,6±2,3

мкмоль

/

л

,

кон

зар

-

добининг

темирни

боглаш

кобилияти

58,0±5,2

мкмоль

/

л

атрофида

булди

.

Анемия

даражалари

буйи

-

ча

тахлил

этилганда

,

кондаги

эркин

темир

микдори

ва

кон

зардобини

темирни

боглаш

хусусиятлари

анемия

даражаларига

мос

равишда

камайиб

борди

ва

ушбу

курсаткичлар

огир

даражадаги

камкон

-

ликда

энг

паст

булди

(

Р

<0,02).

РА

касаллигида

жами

55,0%

беморда

эритроцитлар

осмотик

резистентлигининг

пасайиши

куза

-

тилди

.

Гемолиз

холати

10,0%

беморда

0,70%

натрий

хлор

эритмаси

(

огир

гемолиз

), 15,0%

беморда


background image

ПРОБЛЕМЫ

БИОЛОГИИ

И

МЕДИЦИНЫ

3 (66) 2011

 

8

0,65%

натрий

хлор

эритмаси

(

уртача

гемолиз

), 30,0%

беморда

- 0,60%

натрий

хлор

эритмаси

сакла

-

ган

пробиркада

(

енгил

гемолиз

)

кузатилди

.

Даво

муолажаларини

тахлилида

9

беморни

ГКС

(

преднизалон

2,5-5,0

мг

/

сут

), 11

беморни

дела

-

гил

,

плаквенил

ёки

сульфасалазин

, 3

беморни

метотрексат

, 17

беморни

эса

факат

НЯКВ

кабул

кил

-

ганлиги

аникланган

.

Огир

даражадаги

камконлик

энг

куп

метотрексат

кабул

килган

беморларда

уч

-

раган

(100,0%).

НЯКВ

кабул

килган

71,0%

беморда

огир

даражали

камконлик

кузатилган

.

Предниза

-

лон

кабул

килган

беморларни

аксариятида

(77,8%)

камконликнинг

уртача

даражаси

аникланди

.

Бошка

базис

воситалари

(

делагил

,

плаквенил

,

сульфасалазин

)

кабул

килган

купчилик

- 72,7%

бемор

-

ларда

хам

уртача

ифодаланган

анемия

аникланди

.

Демак

,

бизнинг

шароитимизда

РА

касаллигида

анемик

синдром

барча

беморларда

учрайди

,

куп

-

чилик

холарда

камконликнинг

уртача

огир

ва

огир

даражаси

ривожланади

ва

камконлик

даражаси

касалликнинг

фаоллик

даражасига

ва

касаллик

давомийлигига

боглик

булади

.

Анемия

сабаби

поли

-

факториал

булиб

,

купчилик

беморларда

алиментар

сабаблар

(

кам

иссик

овкат

истеъмол

килиш

,

фа

-

катгина

1-2

марта

овкатланиш

,

овкатни

энг

куп

кечкурун

истеъмол

килиш

,

сут

ва

сут

маъсулотлари

-

ни

истеъмол

килмаслик

,

гушт

махсулотларини

кам

истеъмол

килиш

)

таъсирида

ривожланади

.

Али

-

ментар

сабаблар

конда

умумий

оксил

ва

эркин

темир

микдорини

пасайишига

олиб

келиб

анемияни

темир

етишмаслик

анемияси

турига

киритишга

имкон

беради

.

Ошкозон

-

ичак

трактидаги

ЭФГДС

текширувида

топилган

эрозия

,

яра

,

яллигланиш

белгилари

,

яширин

кон

кетишни

тасдикловчи

бензи

-

дин

синамасини

мусбат

булиши

анемияни

сурункали

яширин

кон

кетиш

натижасида

ривожланиши

-

ни

курсатиб

,

яна

бир

бор

анемиянинг

темир

етишмаслиги

анемияси

эканлигини

тасдиклайди

.

Шу

билан

биргаликда

,

аксарият

беморларда

(55,0%)

эритроцитларнинг

осмотик

резистентлигини

пасай

-

иши

,

метотрексат

(

гемолитик

ва

апластик

таъсирга

эга

препарат

)

кабул

килган

барча

беморларда

огир

даражадаги

камконлик

ривожланиши

камконлик

ривожланишида

гемолиз

холатининг

роли

борлигини

хам

курсатади

.

Ишимизнинг

якунида

шуни

таъкидлаш

лозимки

,

РА

касаллигида

висцерал

органларда

жиддий

узгаришлар

кузатилиб

,

кон

яратиш

органлари

фаолиятини

хам

пасайишига

олиб

келади

.

Лекин

,

ане

-

мик

синдромга

хос

белгилар

хамма

вакт

хам

даволовчи

врачларнинг

нигохида

булмайди

ва

асосий

касаллик

фонида

ривожланган

симптомлар

орасида

колиб

кетади

.

Шу

билан

бирга

уз

вактида

эъти

-

борсиз

колган

анемик

синдром

юрак

етишмовчилиги

ривожланшига

сабаб

булади

.

Ушбу

холат

РА

касаллигида

беморларни

стандарт

текширувларига

кон

яратиш

аъзоларини

функционал

текширув

усулларидан

эритроцитлар

сонини

,

гемоглобин

,

эркин

темир

микдорини

,

кон

плазмасини

темирни

бириктириш

хусусиятини

,

хамда

эритроцитлар

осмотик

резистентлигини

аниклаш

усулларини

кири

-

тишни

талаб

этади

.

Анемияга

карши

даво

муолажаларини

киска

вакт

давомида

,

факат

стационар

даво

утказилган

вактда

тавсия

этиш

анемик

синдромда

хамма

вакт

хам

ижобий

натижа

бермайди

ва

антианемик

давони

амбулатор

шароитида

хам

давом

эттириш

лозимлигини

курсатади

.

Фойдаланилган

адабиётлар

1.

Герцог

О

.

А

.,

Сизиков

А

.

Э

.,

Коненкова

Л

.

П

.

с

соавт

.

Клинико

-

иммунологическая

характеристика

больных

ревматоидным

артритом

с

анемией

.

Научно

-

практическая

ревматология

, 2007;

1,C. 28-32

2.

Ватутин

Т

.

Н

.,

Калинкин

Н

.

В

.,

Смирнова

А

.

С

.,

Анемия

при

ревматоидном

артрите

.2003;

.2,

3.

Заманов

Н

.

Т

,

Алекперова

Г

.

Р

,

Сафарова

Х

.

И

.,

Физикальные

и

функциональные

состояния

сердечно

сосу

-

дистой

системы

у

больных

ревматоидным

артритом

с

анемией

.

Медицинские

науки

, 2010,

1,

С

.66-68.

4.

Мифтахова

Э

.

Э

.

Анемия

при

ревматоидном

артрите

.

Актуальные

вопросы

внутренних

болезней

.

Сборник

статей

.

Казань

,2000

5.

Муравьев

Ю

.

В

,

Галушко

Е

.

А

.

Как

расценивать

анемию

при

ревматоидном

артрите

?

Клиническая

медици

-

на

, 2001,

3,

С

.72-74.

Библиографические ссылки

Герцог О.А., Сизиков А.Э., Коненкова Л.П. с соавт. Клинико-иммунологическая характеристика оольных ревматоидным артритом с анемией. Научно-практическая ревматология, 2007; № 1 ,С. 28-32

Ватутин Т.Н., Калинкин Н.В., Смирнова А.С., Анемия при ревматоидном артритс.2003; №.2,

Заманов Н.Т, Алекперова Г.Р, Сафарова Х.И., Физикальные и функциональные состояния сердечно - сосудистой системы у больных ревматоидным артритом с анемией. Медицинские науки, 2010,№ 1,С.66-68.

Мифтахова Э.Э. Анемия при ревматоидном артрите. Актуальные вопросы внугренних болезней. Сборник статей. Казань,2000

Муравьев Ю.В, Галушко Е.А. Как расценивать анемию при ревматоидном артрите? Клиническая медицина, 2001, №3,С.72-74.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов