Доктор ахборотномаси № 1—2018
87
УДК 616.599-002
ФУРНЬЕ КАСАЛЛИГИ ТЎҒРИСИДА ЗАМОНАВИЙ ҚАРАШЛАР
С.А. Абдуллаев, Э.Ю. Қурбонов, А.Т. Гаппаров, Ф.У. Умаров
Самарқанд Давлат Тиббиѐт Институти,
Самарқад шаҳар тиббиѐт бирлашмаси
Таянч сўзлар:
флегмона, абсцесс, гангрена, целлюлитлар, сепсис, интоксикация, фасцитлар.
Ключевые слова:
флегмона, абсцесс, гангрена, целлюлиты, сепсис, интоксикация, фасциты.
Keywords:
phlegmon, abscess, gangrene, cellulitis, sepsis, intoxication, the fasciitis.
Фурнье касаллиги гангренанинг жуда кам учрайдиган шакли ҳисобланиб асосан эркакларда ѐрғоқ терисининг
тез ривожланадиган некрозидир. Бу касалликнинг патогенезида асосий сабабни ѐрғоқ ва оралиқ соҳасидаги
анатомик тузилишга боғлайдилар. Ваҳоланки бу касалликда йирингли некротик ҳолатнинг тарқалиш йўллари
ҳанузгача яхши ўрганилмаган. Фурнье касаллигини даволаш тактикалари бўйича ҳам аниқ фикрлар бўлмай,
йирингли бўшлиқни қайси муддатда очиш ва некроэктомияни қандай ўтказиш тўғрисида ҳам ҳар хил
маълумотлар мавжуд. Бизнинг охирги йиллардаги кузатувларимизга асосланиб бу касалликнинг
этиопатогенезида қандли диабетнинг муҳим аҳамияти борлиги ва уни комплекс даволашда актив хирургик
тактика қўллаш хулосасига келдик.
СОВРЕМЕННЫЕ ВЗГЛЯДЫ НА БОЛЕЗНЬ ФУРНЬЕ
С.А. Абдуллаев, Э.Ю. Қурбонов, А.Т. Гаппаров, Ф.У. Умаров
Самаркандский государственный медицинский институт,
Самаркандское городское медицинское объединение
Болезнь Фурнье – редко встречающееся заболевание характеризующееся гангреной кожи мошонки. В
патогенезе данного заболевания в основном имеют значение особенности строения мошонки и промежности.
Пути распространения гнойно-некротического процесса до настоящего времени окончательно не изучены. В
тактике лечения данного заболевания, в какие сроки нужно вскрывать гнойный процесс и как провести
некрэктомию имеются разные взгляды. На основании своих наблюдений мы пришли к выводу, что в
этиопатогенезе особое значение имеет сахарный диабет и в комплексном лечении нужно применять активную
хирургическую тактику.
MODERN VIEWS ON FOURNIER'S ILLNESS
S.A. Abdullaev, E.Yu. Kurbonov, A.T. Gapparov, F.U. Umarov
Samarkand state medical institute,
Samarkand city medical association
Fournier's illness - seldom found disease characterized by scrotum skin gangrene. In pathogenesis of this disease fea-
tures of a structure of a scrotum and a crotch generally matter. Ways of distribution it is purulent - necrotic process so
far are finally not studied. In tactics of treatment of this disease, in what terms it is necessary to open purulent process
and how to carry out a nekrektomiya there are different views. On the basis of the supervision we came to a conclu-
sion that in an etiopatogenesis special value has diabetes and in complex treatment it is necessary to apply active sur-
gical tactics.
Адабиѐтларда Фурнье касаллиги – ―Ёрғоқнинг идиопатик гангренаси‖, ―Фурнье
касаллиги‖, ―Фурнье гангренаси‖ каби номлар билан келтирилган.
Фурнье касаллиги – ѐрғоқнинг ва жинсий аъзолар терисининг некрози бўлиб,
анаэроб инфекциялари натижасида оралиқ, қориннинг олд деворига тарқалиши хусусияти
билан характерланади.
Бу касаллик гангренанинг жуда кам учрайдиган шакли ҳисобланиб асосан эркаклар
ѐрғоғида, жуда кам ҳолларда аѐллар жинсий аъзолари терисининг яшин тезлигида
ўтадиган некрозидир.
Адабиѐтларда бу касаллик тўғрисида маълумотлар камроқ бўлиб, этиопатогенези,
диагностикаси ва даволаш усулларида кўп ноаниқликлар мавжуд.
Бу касаллик ѐш ва ўрта ѐшдаги эркакларда кўпроқ учрайди. Бу касаллик ҳатто
ОБМЕН ОПЫТОМ
EXPERIENCE EXCHANGE
С.А. Абдуллаев, Э.Ю. Қурбонов,...
Доктор ахборотномаси № 1—2018
88
болалардан тортиб ѐши улуғ кишиларда ҳам учрайди. Фурнье касаллигидан кейин ўлим
суръати ўртача 20% ни ташкил қилса, айрим оғир ҳолатларда 70-75% гача кузатилиши
мумкин. Бу касалликнинг клиникаси биринчи бўлиб 1883 йилда француз венерологи
Альфред Фурнье томонидан ѐзилган ва 5 беморда кузатилганлиги тўғрисида маълумот
берган. Бу беморларда жинсий аъзоларда ва ѐрғоқ терисида сабаби аниқланмаган некроз
ҳолати кузатилган.
Фурнье касаллигининг патогенезида асосий сабабни оралиқ соҳасидаги анатомик
тузилиши билан боғлайдилар. Ваҳоланки бу касалликда йирингли некротик ҳолатининг
тарқалиши йўллари ҳанузгача яхши ўрганилмаган.
Фурнье касалигининг даволаш тактикалари бўйича ҳам аниқ фикрлар бўлмай,
йирингли бўшлиқларни қайси муддатда очиш ва некроэктомияни қандай ўтказиш тўғрисида
ҳам ҳар хил маълумотлар бор.
Фурнье касаллигининг этиологияси ва патогенези.
Бу касалликнинг асосида
инфекцион ҳолатнинг ривожланиши ѐтади. Касалликни чақирувчи микроорганизмларга
стрептококклар, стафилококклар, спирохеталар, аэроб ва ҳар хил ассоциациядаги анаэроб
бактериялар киради. Буларга клостридиал инфекциялар (B. Perfiringes, B. Oedematicus, B.
Cepticum, B. Histoliticum), стрептококклар, ичак таѐқчалари, протейлар ва стафилококклар
кирадилар. Инфекцияларнинг тушиши эндоген ва экзоген йўллар билан тушиши мумкин.
Бунга анаректал соҳадаги сурункали ва ўткир яллиғланиш ҳолатлари (анаэроб
парапроктитлар, ишиоректал абсцесслар) сабаб бўладилар.
Ёрғоқ терисида яллиғланиш пайдо бўлганда, уретратомия, сийдик чиқарув йўлни
катетерлаш, бужлаш, трансуретрал резекция операциясидан кейин, эпицистостомия
қўйилганда, эпидидимит ривожланганда Фурнье касаллигининг ривожланиши фанда
аниқланди. Шунга қарамасдан айрим ҳолатларда инфекцияларнинг кириш сабабларини
аниқлаб бўлмайди.
Ҳозирги пайтда бу касалликнинг келиб чиқишида ҳар хил микроблар ассоциацияси
таъсирида томирлар шикастланадилар ва томирларда яллиғланиш юзага чиқиб тромбоз
ривожланишига олиб келади. Ана шу ҳолат тўсатдан юзага чиқиши ва яшин тезлигида
ўтиши мумкин.
Адабиѐтларда ѐрғоқнинг некроз ҳолати оралиқ соҳасига тарқалиб, уретрани
шикасланиши, ҳатто тухумнинг яллиғланиб ўз-ўзидан узилиб кетиш ҳолати содир бўлиши
мумкин.
Айрим йирингли-септик марказларнинг берган маълумоти бўйича 8-10% беморларда
Фурнье касаллиги анаэроб бактериялар сабабли ривожланган. Умуман шу касалликда 50%
беморлар қонида анаэроб бактериялар аниқланган.
Ана шу маълумотлар ва бизнинг клиник кузатувларимизга асосланиб Фурнье
касаллигини 2 типга бўлиш мумкин.
Биринчи типда кўп сонли микроблар ассоциацияси сабабли бўлиб грамманфий
аэроблар учрайди. Айрим ҳолатларда стрептококклар бўлиши мумкин, аммо S. Pyogenes
учрамайди.
Иккинчи типда – аэроб фасцитлар чақирувчи кўп сонли микроблар ва асосан S.
Pyogenes муҳим этиологик роль ўйнайди.
Бу касалликнинг патогенезида оралиқ соҳасининг анатомик тузилиши муҳим
ҳисобланади. Тўғри ичак крипталаридаги безларнинг яллиғланиши сабабли патоген
микроблар оралиқ ва ѐрғоқ соҳасига тарқалиши хавфи юксакдир.
Ёрғоқ (scrotum) – ўз тузилишини ўзгартирган қориннинг олд девори тузилишининг
давоми бўлиб, юпқа пигментлашган, сийрак туклардан иборат мушак ва эластик қобиқдан
иборат бўлиб тери билан маҳкам бириккан.
Ёрғоқ қўйидаги қаватлардан иборат: ѐрғоқ териси, гўштли тери ости тўқимаси Коллис
(Сolles) фасциясининг давоми ҳисобланади, ташқи уруғ фасцияси, тухумни кўтарувчи
мушак, кримастер фасцияси, ички уруғ фасцияси ва қиндан иборат.
Обмен опытом
Доктор ахборотномаси № 1—2018
89
Ана шу ѐрғоқ қаватлари орасида қўшувчи тўқима сийрак ҳолда бўлиб улардан қон
томирлари ўтади. Ёрғоқ териси юпқа бўлганли учун унинг ҳимоя функцияси кучсиз ва
эпителияси сийрак, тери ости қатлами кучсиз ривожланган, ѐрғоқ терисида кўп безлар
бўлганлиги учун доимо ҳўл бўлади. Ёрғоқнинг артерия қон томирлари жуда ҳам қон билан
таъминланиши паст, тери ости тўқимасида вена қон томирлари камдир. Яллиғланиш
ҳолатида веналарда бўлган тромблар артерия қон томирларини қисиб қўяди. Уларда тромб
ва эмбол ҳосил бўлишига муҳит пайдо бўлади, қон томирларда қон оқиши бузилади,
натижада терида некроз пайдо бўлади. Ёрғоқда юзаки абсцесслар ҳосил бўлишида тук
қопчаларининг яллиғланиши ва унда ѐрғоқ терисининг жароҳатлари ҳисобланади. Бу
ҳолатнинг патогенезида бактерияларнинг ретроград йўл билан, лимфоген, гематоген йўллар
орқали унинг ўсимтасига тарқалиши мумкин. Сийдик йўлларининг кўп асбоблар билан
текширилиши, катетерлаш сабабли эпидидимимтларнинг пайдо бўлиши, сийдик
йўлларидаги инфекциялари қон ѐрғоқда абсцесс ҳолатининг ривожланишига сабабчи
бўладилар.
Бундан ташқари Фурнье касаллигининг келиб чиқишида қандли диабетнинг жуда
катта аҳамияти бор. Маълумки ошқозон ости безининг эндокрин аппарати (Лангерганс
оролчалари) икки хил гормонлар инсулин ва глюкогон ишлаб чиқаради.
Бу гормонлар бетта ва альфа ҳужайралар томонидан ажратилади. Инсулин ҳосил
бўлишида аввал проинсулин босқичидан ўтиб, ўз ўрнида бу икки молекулага С-пептид ва
инсулинга парчаланади. Соғлом одамларда бир кунда 40-50 Ед инсулин ишлаб чиқилади.
Инсулин ишлаб чиқаришда бош стимулятор бўлиб қондаги глюкоза ҳисобланади. Бордию
қонда наҳордаги глюкоза миқдори ошса инсулин секрецияси кучаяди ва қарама-қарши ҳам
бўлиши мумкин яъни гликемия кучайганда унинг миқдори пасаяди.
Гликемиянинг паст кўрсаткичларида ҳам овқат ҳазм қилиш оралиғида кам бўлса ҳам
инсулин ишлаб чиқилади (базал секреция) ва бунинг қайта физиологик аҳамияти бор.
Инсулиннинг муҳим аҳамиятларидан бири унинг инсулинга қарам аъзолари тўқималарида
(жигар, мушак ва ѐғ тўқималарида) депо ҳолатида йиғилишидир. Улар овқатлик моддалари
билан тушадиган бош энергетик субстратлар ҳисобланади. Инсулиннинг таъсири билан
глюкоза гликогенга ўтиб, жигарда депо ҳолатида йиғилади. Мушак ва ѐғ тўқималаридаги
ҳужайра мембранаси орқали глюкозанинг транспорт ҳолати кучаяди. Инсулин яна
гликогеннинг жигардаги катаболик ҳолатини, ѐғларнинг адипоцитларида ва оқсилларнинг
эса мушак тўқималарида маълум сатҳда туришини таъминлайди.
Бу ҳолатлар ҳаммаси посталиментар гипергликемияни пасайтиради, оқсилни, ѐғларни
ва гликогеннинг оралиқларда йиғилишига сабабчи бўлади ва улар овқат истеъмол қилиш
оралиғида сарфланишга омил бўлади.
Гликагон проглюкагондан ҳосил бўлади ва унинг секрецияси инсулинга қарама-
қарши таъсир қилади, яъни гликемия пасайганда стимуляция қилади, гликемия ошганда
босади.
Глюкагоннинг асосий функцияси энергия субстратларини деподан чиқариб, овқат
истеъмол қилиш оралиғида тўқималарга етказиб беришдир. Бу гормон глюкозадан ҳосил
бўладиган моддаларни стимуляция қилади. Жигардаги кетонларнинг гликонеогенез,
гликогенолиз ва кетогенезини стимуллайди. Қандли диабетда ана шу патогенетик
хусусиятларнинг бузилиши натижасида қоннинг химизми ўзгариб, тромб ҳосил қилиш
хусусияти кучаяди. Қандли диабетда кеч юзага чиқадиган томирлар томонидан асоратлар
икки гуруҳга: микроангиопатия ва макроангиопатия ҳолатида бўлади. Микроангиопатия
қандли диабет учун махсус ҳолат бўлиб, майда томирлар (капиллярлар ва прекапиллярлар,
артериолалар) зарарланади. Макроангиопатияда – томирлардаги атеросклеротик
ўзгаришлар кучаяди.
Биз ўз кузатувларимизда Фурнье касаллигини хусусан қандли диабет билан оғриган
беморларда кузатдик.
Ҳозирги кунда фанда аниқланиши бўйича Фурнье касаллигини олиб келувчи
С.А. Абдуллаев, Э.Ю. Қурбонов,...
Доктор ахборотномаси № 1—2018
90
факторлар қўйидагича:
Сурункали алкоголизм;
Ёрғоқ соҳасидаги жароҳатлар;
Параректал ва оралиқ соҳасидаги яллиғланишлар;
Қандли диабет;
Периуретрал сийдик экстравазацияси;
Парафимоз;
Қон касаллиги.
Шундай қилиб ҳозирги кунда Фурнье касаллигини қўйидагича таснифлаш
киритилган.
Фурнье касаллигининг таснифи:
Спонтан ѐки идиопатик Фурнье гангренаси
Симптомли Фурнье гангренаси.
Асоратлари:
Балонопостит, лимфангит, тромбофлебит, парафимоз.
Ишнинг мақсади:
Касалликнинг бизнинг шароитда учрайдиган асосий сабабларини
аниқлаш ва хирургик даволашнинг оптимал усулларини танлашдан иборат.
Ишнинг материали:
Самарқанд шаҳар тиббиѐт бирлашмасининг йирингли-септик
бўлимида 2000-2017 йилларда Фурнье касаллиги билан даволанган 24 бемор устида кузатув
олиб бордик. Беморларнинг 22 тасини эркаклар ва 2 тасини аѐллар эканлиги аниқланди.
Этиологияси бўйича ишиоректал ва пельвиоректал парапроктитлардан кейин – 19,
цистостома қўйилгандан кейин – 2, парауретрит – 1, бартолинитдан кейин 2 та беморда
аниқланди. 24 бемордан 21 тасида қандли диабет касаллиги II тип, шулардан 7 тасида
спиртли ичимликларга мойил кишиларда кузатилди. Беморларнинг ѐшлари бўйича 32-65 ни
ташкил қилди.
Клиник манзараси:
Жинсий аъзо терисининг ва асосан унинг бош қисми
яллиғланиши биринчи клиник белги ҳисобланади. Терида қизариш пайдо бўлади,
кейинчалик тери қора рангга ўта бошлайди. Бу ҳолатнинг ўтиши беморнинг умумий
аҳволини оғирлаштиради, касаллик аниқ белгилари юзага чиқади ва тана ҳарорати
кўтарилади. Некрознинг тез ривожланиши 5-8 кун давом этиб, некроз бўлган тўқима
ўрнидан куча бошлайди. Агар бемор аҳволи оғир бўлса интоксикация кучли бўлган
шароитда йирингли ҳолатга фасцитлар қўшилади ва йиринг фасциялар орқали қориннинг
олд деворига ва бутун оралиқ соҳасига тарқалади.
2-расм. Бемор Х. 53 ѐш. Фурнье касаллиги
ва оралик флегмонаси хамда қориннинг
олд деворига тарқалиши. Флегмона
очилгандан кейинги холат
1-расм. Бемор Х. 53 ѐш. Фурнье касаллиги
ва оралик флегмонаси хамда қориннинг
олд деворига тарқалиши.
Обмен опытом
Доктор ахборотномаси № 1—2018
91
Фурнье касаллигининг клиник кечиши алоҳида хусусиятлари.
Ёрғоқнинг яллиғланиш касаллиги асосан урологик касалликлар гуруҳига мансуб
бўлиб целлюлитлар таркибига киради. Ёрғоқ терисидаги дерматитлар, экзема ва чов-ѐрғоқ
бурмасидаги замбуруғлар яллиғланиш касалликларига олиб келадилар.
Ёрғоқнинг сарамас яллиғланиши, бирламчи ѐрғоқ териси абсцесси жуда кам ҳолларда
учрайдиган бўлса ҳам, улар тез ва оғир ўтади. Ана шу юқорида келтирилган ҳамма
касалликлар ѐрғоқнинг яшин тезлигида ўтадиган гангренасига олиб келади. Касаллик
тўсатдан бошланиб, яшин тезлигида, оғир септик ҳолатда, тана ҳарорати кўтарилиши,
оғриқ, қалтироқ тутиши юзага чиқади. Яллиғланиш атроф тўқималарга, уруғ тизимчасига ва
чаноқ бўшлиғига ўтиши мумкин. Ёрғоқ некрозга учраб, оралиқ соҳасига тарқалади,
уретрани батамом қамраб олади, хатто тухумларнинг йирингли некрозга учраши сабабчи
ҳам бўлади.
Фурнье касаллигини чақирувчи ҳар хил микроорганизмларнинг ассоциацияси
ҳисобланиб, қон томир ҳавзаларида яллиғланиш пайдо бўлади ва булар тромбоз ҳосил
бўлишига олиб келади деган фикрлар илгари сурилмоқда.
Биз кузатган беморларда деярли барчасида касалликнинг бошланиши ўткир тус олиб,
қалтираш, тана ҳарорати 38-40º гача кўтарилиб, чуқур интоксикация ҳолати кузатилди.
Ёрғоқ соҳасида шиш пайдо бўлганлиги ва кучли оғриқ борлиги, терлаш ва иштаҳанинг
бузилишига шикоят қилдилар. Объектив кўрик пайтида ѐрғоқ соҳасида қизариш, шиш
пайдо бўлиб, қандайдир 2-3 кун ичида гангренага хос белгилар пайдо бўлди.
Ёрғоқ соҳасидаги бу ўзгаришлар кучли интоксикация ниқобида 4-5 кундан кейин
теридаги некроз аниқ билиниб, ҳатто тухумлар атрофидаги тўқималарга ҳам ѐпилганлиги
аниқланди. Биз касалликни аниқ ташҳислашда унинг эпидемиологик хусусиятларини ҳам
эътиборга олдик. Кўпинча бу касллик шахсий гигиенага риоя қилмаган, ҳар хил венерик
касалликларга чалинган кишиларда кўпроқ учрашини аниқладик.
Биз кузатган беморларда Фурнье касаллигининг кечиши икки объектив белгилар,
интоксикация белгиларининг ва тана ҳароратининг кўтарилиши юзага чиқиши билан ўтди.
Маҳаллий ўзгаришлардан – ѐрғоқ соҳасида тез ривожланган шишнинг пайдо бўлиши, ѐрғоқ
терисининг аввал қизариши кейинчалик кўкимтир тусга кириши, терида ичи тўқ сариқ
суюқлик бўлган кейинчалик қонсимон ҳолатга ўтган пуфакчаларнинг пайдо бўлиши ва
касаллик пайдо бўлгандан кейин 12-14 соат вақт ўтгач ѐрғоқ терисида некроз пайдо бўлиши
кузатилди.
Фурнье касаллигининг диагностикаси.
Диагностикаси аввал умумий кўрикдан,
пальпация, албатта диафоноскопия ва ультратовуш эхолокацияси, пункция қилиш ва
биопсия олиш тадбирларнинг кетма-кет ўтказилишидан иборатдир. Аниқ ташҳис албатта
клиник текширишлар асосида қўйилади. Қоннинг умумий ва биохимик тахлиллари, қондаги
қанд миқдори аниқланади. Умумий кўрикда касалликнинг ривожланиши даврида фасция
Коллис бўйича крепитация борлиги, ярадан қўланса ҳид келиши мумкин, бу эса анаэроб
инфекциянинг борлигидан дарак беради. Ёрғоқни УТТ қилинганда яллиғланиш ҳолати ва
алоҳида йирингли ўчоқлар топилса (абсцесс) ташҳисини исботловчи муҳим маълумот
ҳисобланади. Ёрғоқ терисида қорайиш ҳосил бўлганда ѐрғоқ гангренаси ташҳиси аниқ
бўлади. Ультрасонографияда абсцесс ѐрғоқ деворига, тухумнинг ва унинг ортиғига
нисбатан жойлашганлигини аниқлаш зарур. Шундай қилиб биз Фурнье касаллинининг
диагностикасида қўлланиладиган муҳим мезонлардан фойдаланишни зарур деб
ҳисоблаймиз:
Беморнинг анамнезига, клиник манзарасининг ривожланишига ва объектив
белгиларига асосландик.
Флегмона очилгандан кейин олинган йирингли мадда ѐки эксудатни микроскопия
қилиш.
Бактериологик усул – яъни йирингли ҳолатни чақирувчи инфекцияларнинг хиллини
аниқлаш.
С.А. Абдуллаев, Э.Ю. Қурбонов,...
Доктор ахборотномаси № 1—2018
92
Фурнье касаллигини даволаш тактикалари:
Фурнье касаллигини даволашда
кўпчилик муаллифларнинг фикри турлича. Асосан флегмонани очиш муддати ва
некрэктомияни қандай ва қайси муддатда ўтказиш тўғрисида ҳар хил тактикалар мавжуд.
Охирги йилларда биз Фурнье касаллигини даволашда қўйидаги тадбирларга амал
қилдик.
Анаэроб инфекцияларнинг тарқалишининг олдини олиш.
Флегмонани кенг ҳажмда қилинган кесмалар билан очиш
Ярани оптимал равишда дренажлаш
Некрэктомия қилиш
Очилган ярага таркибида кислород бор антисептиклар – перикись водород,
перманганат калий, гипохлорид натрий суюқликлари билан ишлов бериш.
Оптимал антибактериал терапия
Организмнинг ҳимоя кучини стимуллаш
Дезинтоксикацион даволаш усулини тўлиқ ўтказиш.
Айрим хирурглар Фурнье касаллигининг бошланиши босқичида кўпроқ консерватив
даволаш тактикасини қўллайдилар. Некрэктомияни – қачонки демаркация ҳосил бўлгандан
кейин ўтказишни маъқул деб ҳисоблайдилар. Бундай тактикани қўллашни биз ўта ҳавфли
ҳисоблаймиз. Чунки кеч ўтказилган операция йирингли-некротик ҳолатнинг тез
ривожланишига
ва
катта
майдонли
некроз
ўчоқларининг
пайдо
бўлишига,
эндотоксикознинг ривожланишига ва некротик фасцитларнинг ривожланиб оралиқ ва
қориннинг олд деворига тарқалиб кетишига олиб келади.
Шунинг учун ҳам биз зудлик билан операция қилиш, яъни йирингли-некротик ўчоқни
тезроқ очиш ва уни санация қилиш тактикасини қўлладик. Йирингли хирургиянинг ҳамма
усулларига амал қилган ҳолда, нафақат йирингли некротик флегмонани очиш, йирингнинг
яхши оқишини таъмин қилибгина қолмай, ҳатто йиринглаган тўқималарга яхши кислород
келишини ташкил қилиш зарур деб ҳисоблаймиз. Алоҳида таъкидлаш лозимки, бордию
анаэроб инфекциялар борлигига тахмин қилинганда юмшоқ тўқималар кенг очилиб,
фасция, мушаклар орасида бўшлиқ қолмаслиги ва уларни яхшилаб санация қилиш зарур.
Агар некротик фасцит асоратлари борлиги аниқланганда фасциотомия, некрозга учраган
фасциялар кесиб олиниши, мионекроз ҳолати бўлса ўша некрозга учраган мушаклар кесиб
олиниши шарт.
Шу мақсадда бир қатор беморларда ѐрғоқ соҳасида, қориннинг олд деворида узун ва
кенг кесимлар қилинди.
Шу мақсадда бир қатор беморларда ѐрғоқ, оралиқ ва қориннинг олд девори
соҳаларида узун ва кенг кесмалар қилдик. Босқичли некрэктомия 7 беморда – 14 марта, 5
беморда – 3 мартадан ва якка 3 тасида 4 мартадан некрэктомия қилинди.
3-расм. Беморнинг шифохонадан
чиқарилишидан олдинги холат
4-расм. Беморнинг шифохонадан
чиқарилишидан олдинги холат
Обмен опытом
Доктор ахборотномаси № 1—2018
93
Антибиотикларни тавсия қилишда албатта бактериологик экиш натижасига
асосландик. Биз асосан аэроб флорага таъсир қилувчи – цефалоспоринларнинг IV авлодини,
аминогликозидларнинг III авлодини, ҳамда анаэробларга таъсир қилувчи – метронидазол,
фторхинолонлардан фойдаландик. Ярадан газ ҳосил қилувчи флора борлиги аниқланганда
150 000 МЕ поливалент гангренага қарши қон зардоби ишлатдик. Антикоагулянтлардан
гепарин ва клексан ишлатишни мақсадли деб ҳисоблаймиз. Қоннинг реологик
хусусиятларини яхшилаш мақсадида реополиглюкин ва ангиопротекторлар, айниқса қандли
диабет II типдаги касалларда кўпроқ учрагани сабабли эндокринолог тавсияси билан махсус
даволаш муолажалари ўтказдик.
Организмнинг
иммунобиологик
хусусиятини
кўтаришда
иммуноглобулин,
иммуномодулин, токоферол-ацетатни 20% эритмасини қўлладик. Ундан ташқари кўрсатма
билан айрим беморларга антистафилококкли плазма, антистафилококкли гамма-глобулин
тавсия қилдик.
Фурнье касаллигини даволашда маҳаллий (флегмона очилгандан кейин) яъни
йирингли ўчоқларни санация қилиш ўта муҳим ҳисобланади. Яранинг гидротация фазасида
3% ли перекись водород эритмаси, диоксидин, хлоргексидин суюқликлари қўлланилди.
Йирингли-некротик тўқиманинг жойидан тезроқ кучишини тезлаштириш учун левомеколь
мойи, лоробен аралашмаси, протеолитик ферментлардан химопсин, трипсин, химотрипсин
препаратларини қўлладик.
Шундай қилиб, Фурнье гангренаси йирингли-некротик жараѐннинг жуда оғир кечувчи
шакли бўлиб, уни комплекс даволашда дезинтоксикацион (инфузион-трансфузион), кенг
таъсир қилувчи антибактериал, иммунокоррекцион ва актив хирургик тактика қўлланилиши
зарур.
Фойдаланилган адабиѐтлар:
1. Абдуллаев С.А., Шобоев А.О. Болезнь Фурнье. Материалы IV научного-практической конференции
молодых учѐных с международным участием «ЗАВАДСКИЕ ЧТЕНИЯ» 21-марта 2009 года. Ростов-на-
Дону. С. 183-184.
2. Алиев С.А., Рафиев С.Ф., Рафиев Ф.С., Алиев Э.С. Болезнь Фурнье в практике хирурга. Хирургия.
Журнал им. И.Н. Пирогова 2008. С.58-63.
3. Бубнова Н.А., Шлепников С.А., Инфекция кожи и подкожной клетчатки. Хирургические инфекции.
Проктическое руководство, Москва, 2006; 309 с.
4. Датуашвили Т.Д., Лилипенко А.Я. Терапия больных молниеносной гангреной мошонки и ее осложне-
ниями. Урол. и нефрол. 12. 1988; 5: С. 21-26.
5. Измайлов Г.А., Измайлов С.Г. Болезнь Фурнье. Вест. хир 1997; 6: С. 70-73.
6. Мавров И.И. Молниеносная газовая гангрена. Половые болезни. Москва, 2002.
7. Мавров И.И. Бактериальные инфекции мочеполовых путей. Половые болезни. 2004.
8. Москвин М.И. Некроз полового члена при болезни Фурнье. Урология и нефрология. 1989. 2; С. 53-55.
9. Нартайлаков М.А. Анаэробная и гнилостная инфекция. Международный медицинский журнал. 2002.
10. Тимербулатов В.М., Хасанов А.Г. Гангрена Фурнье. Хирургия. Журнал им. Н.И. Пирогова. 2009. С. 26-
28.
11. Черепанин А.И., Светлов К.В., Чернов А.Ф., Бармин Е.В. Другой взгляд на «Болезнь Фурнье в практи-
ке хирурга». Хирургия 10. Журнал им Н.И. Пирогова. 2009. С. 47-50.
12. Эфендиев Н.Л., Агакишиек Д.Г. Идиопатическая молниеносная гангрена мошонки (Болезнь Фурнье).
Хирургия. 1988; 4: С. 65-67.
13. Chawla S., Gallop C., Mydlo J. Furniers Gangrene: An Analysis of Repeated Surgical Debridement. // Phila-
delphia, USA. 2002. P. С. 572-575.
14. Donald R., Bodner M.D. Furniers Gangrene. // Международный электронный журнал. 2002.
С.А. Абдуллаев, Э.Ю. Қурбонов,...
