<Dofyor ajtforotnomasi, 2012, № 2, Samarqaruf
9
QORINNING OLD DEVORIOPERASIYADAN KEYINGI CHURRA-
LARNIZAMONAVIY XIRURGIK DAVOLASH TEXNOLOGIYALAR1
SamMI pediatriya fakultetining xirurgik kasalliklari va XDX kursi (mudiri - prof. Abdullaev
S.A.)
Qorinning old devori operasiyadan keyingi
churralarni xirurgik davolash hozirgi vaqtda ab-
dominal xirurgiyaning muhim muammolaridan biri
bo’lib qolmoqda[2,5,7,12]. Zamonaviy statis- tik
ma’lumotlarga asosan laparotomiya o’tkazgan 5-14%
bemorlarda
bu
asoratning
yuzaga
chiqishi
kuzatilmoqda[l,3>9]. Qorin bo’shligida qilinadi- gan
operasiyalar miqdorining va haj mining ken-
gayganligi, qayta operasiyalar sur’atining o’sishi,
shuningdek operasiya qilinayotgan bemorlaming
orasida katta va qari yoshli shaxslarning to’xtovsiz
oshib
borishi
operasiyadan
keyingi
ventral
churralaming sur’atini pshishiga olib kelmoq- da
[4,6,8,11]. Qorinning old devori churra defek- tlarini
mahalliy to’qimalar bilan an’anaviy usulda plastika
qilish natijalari hamisha qoniqarli bo’lavermaydi.
Ayniqsa qorinning old devori katta churralari defektini
mahalliy to’qimalar bilan plastika qilinganda
to’qimalar
taranglashadi
va
intraabdominal
gipertenziya sindromi rivojlanadi, natijada 30-60%
hollarda residiv churralaming paydo bo’lishiga olib
keladi [14.16]. Oxirgi yil- larda xirurgik amaliyotda
churra defektini bartarf etish uchun turli endoprotezlar
yordamida atten- zion plastika usuli kiritilmoqda va
residiv sur’ati
3-
6% gacha pasaytirishga erishildi [13,15].
Samarqand shaxar tibbiyot birlashmasining xi-
rurgiya bo’limida operasiyadan keyingi ventral
churralar ustida olib borilgan kuzatuvlarimizni tahlil
qildik. Bemorlaming 23 tasi erkaklar va 108 tasini
ayollar tashkil qildi. 22 yoshdan 45 yoshga- cha
bo’lgan bemorlar 36 ( 27,6%), 46 yoshdan 65
yoshgacha bo’lgan bemorlar 86 (65,6 %), 66 va undan
yuqori yoshdagilar 9 (6,8 %) ni tashkil etdi.
l-
jadval
,
66 va undan yuqon
„
Jinsi va 22-45 yosh
46-65 yosh
. ,
Hammasi
, .
'
J
yoshdagilar
111 --------------------------------------------------------------------------------- * ---------
gl
........ .................. .. ..........
yosni
tekshirildi
%
tekshirildi
%
tekshirildi
%
tekshirildi
%
Erkaklar
8
6,1
11
8.3
4
3,2
23
17,6
Ayollar
28
21,4
75
57,3
5
3,7
108
82,4
Hammasi
36
27,5
86
65,68
9
6,9
131
100
Keltirilgan jadvaldan ko’rinib turibdiki qorinning
old devori operasiyadan keyingi churralari asosan
ko’prok ayollarda 108 (82,4%) kuzatiladi va bu
holatni ayollarda ko’proq uchraydigan bir- lamchi
kasalliklar (o’t tosh kasalligi, kindik churralari va har
xil ginekologik kasalliklar) tarkibi bilan bog’lik
bo’lib, shu kasalliklar bilan operasiyadan keyingi
qorinning old devori churralari paydo b o’lgan.
Biz o’z amaliy ishimizda 1999 yilda Madrid
shaxrida gemiologlaming XXI xalkaro kongressi- da
qabul qilingan (Chevrel J.P. I.Rath A.M.) SWR-
tasnifi
va
2006
yilda
Moskva
shaxrida
«Gemiologiyaning dolzarb masalalari» V konfe-
rensiyasining ko’rsatkichlarini qo’lladik. Taklif
qilingan tasnifda 3 holat hisobga olingan: S-
churraning lokalizasiyasi; o’rta churra (M), yon-
bosh (L) va qo’shma churralar (LM). W- churra
darvozasining kengligiga qarab : Wi 5 sm. gacha, W
2
5-10 sm, W
3
10-15 sm, W
4
15 sm dan katta. R-
residivlaming borligi va qaytalanishi (Ro, R
b
R
2
).
Churra darvozasining kengligi
n
%
Wl (5 sm gacha)
5 3,8
W2 (5-10 sm)
24 18,3
W3 (10-15 sm)
83 63,4
W4 (15 sm dan yuqori)
19 14,5
Jami
131
100
Ko’pchilik bemorlar 89 (67,9%) operasiyadan
keyingi ventral churralar bilan birinchi marta ope-
rasiya qilindi, qolgan 42 (32,1%) bemorlar churra-
laming residivi bilan murojat qildilar.
Abdullaev S.A.,
ToirovA.S.,
Muxamadkulov F.X.,
Almardonov Ya.T.
Bemorlaming yoshi va jinsi bo’yicha bo’linishi
2-jadval
Operasiyadan keyingi ventral churralar bilan bemorlardagi churra darvozasining kengligiga qarab
bo’linishi
(Doctor axborotnomasi, 2012, № 2, Samarqancf
Operasiyadan
keyingi
ventral
churralar
ko’pchilik bemorlarda juda qisqa muddat ichida
paydo bo’lganlar. Ya’ni churralarning paydo bo’lish
vaqti
1
yilgacha
25 (19,1%), 1-3 yilgacha 38 (29,0%), 4 yildan keyin
68 (51,9%) bemorlarda churra paydo bo’lgan.
Yo’Idosh kasalliklar
tekshirildi
%
Stenokardiya, aterosklerotik kardioskleroz, gipertoniya
20
15,3
Semizlik
53
40,5
O’t tosh kasalligi, surunkali toshli xolesistit, surunkali pankreatit.
6
4,6
Surunkali anemiya
2
1,5
Surunkali obstruktiv bronxit
1
0,8
Qandli diabet
3
2,3
Ginekololgik kasalliklari (bachadon fibromiomasi, tuxumdon kistasi)
11
8,4
Ikki va undan ortiq kasalliklari
74
56,5
Operasiyadan keyingi qorinning old devori
churralari bilan bemorlami operasiyadan keyingi
natijalariga va operativ davolash usulini tanlashda
kasallarda uchraydigan bir necha qo’shma kasalliklar
muhim ahamiyatga ega ( Jadval №3).
131 bemorlardan 74 (56,5%) tasida har xil
qo’shma yo’Idosh kasalliklar aniqlandi, ular ope-
rasiyadan oldin klinikada tekshirildi va operasiya- ga
tayyorlash uchun qo’shimcha muolajalar o’tkazildi.
Eng ko’p uchraydigan qo’shma kasal- liklardan biri
semizlik 53 (40,6%), Yu.LK 20 (15,3%), ginekologik
11 (8,3%) kasalliklar ekan- ligi aniqlandi. Shularning
ichida 74 (56,5%) bemorlarda ikki va undan ortiq
qo’shma kasalliklar borligi aniqlandi. Hamma
bemorlarda yo’Idosh kasalliklari bilan ambulatoriya
va stasionar sha- roitda kompleks tekshirishlar
o’tkazilib, operasiyadan oldingi davrda korreksiya
qilindi va yo’Idosh kasalliklari davolandi.
Klinikaga tushishda 87 (66,4%) bemorlar qo-
rinning old devorida va operasiyadan keyingi chandiq
soxasida bo’rtib chiqqan hosila borligiga, 15 (11,4%)
bemorlar operasiyadan key in chandiq soxasida
og’riq borligiga shikoyat qilib keldilar. Qorinda
davriy og’riq borligiga qorin damlashiga 29 (22,2%)
bemorlar
shikoyat
qildilar.
Tekshiril-
gan
bemorlarning 53 (40,6%) tasida tana vaznin- ing
normadan ziyodligi (I-II daraja) va shulardan 27
(52,9%) da (III-IV daraja) haddan tashqari to- pildi.
Hamma bemorlar ikki guruhga bo’lindi. Bianchi
(asosiy) guruhga 21(16,0%) ularga taran- glashmagan
gemioplastika «INLAY» usulidaope- rasiya qilindi.
Ikkinchi guruh (taqqoslash) A va В guruhlarga
bo’lindi. A- guruhiga 12 (9,2%) bemorlar kiritilib
ularga muskul-aponevroz dublika- turasi hosil
qilingan holda qisman taranglashgan gemioplastika
qilindi. B-guruhiga esa 98 (74,8%) bemorlar kiritildi
ularga aponevroz uchma-uch tikilib endoprotez
«ONLAY» va «SUBLAY» usu- li bo’yicha
gemioplastika qilindi.
Bemorlarni obyektiv ko’rik paytida yotgan va
turgan holatda churraning lokalizasiyasi, hajmi,
churra darvozasi kattaligi, churra hosilasining
to’grilanishi, churra soxasidagi terining holati va teri
tagi yog’ qatlamining rivojlanish darajasi aniqlandi.
Hamma bemorlar an’anaviy ravishda klinik-
labarotoriya va asboblar bilan tekshirish usullaridan
o’tdi. Ayrim bemorlarga ko’rsatmasiga binoan
EGDFS, irrigoskopiya, hamda qorin va ko’krak
bo’shliqlari kompyter tomografiyasi qilindi.
Maxsus tekshirishlardan: qorin bo’shlig’ining
iehki bosimi aniqlandi, spirometriya, exokardio-
grafiya qilindi. Klinikamizda katta va gigant churralar
bilan bemorlarga operasiyadan oldingi tayyorlash
davrida yurak-o’pka faoliyatini kom- pleks tekshirish
usullari mavjud.
Operasiyadan oldingi tayyorlov davrida quyi-
3-jadval
Operasiyadan keying! ventral churralar bilan bemorlardagi yo’Idosh kasalliklarning sur’ati
Klyilgaha s 1-3
yilgacha
B4yildan keyin
Churraning shakllanishi muddati bo’yicha bemorlarning bo’linishi
<Dofyor axborotnomasi, 2012, N° 2, Samarqand
dagi masalalar hal qilinishi zarur:
1.
Operasiyadan keyingi erta davrda qorin
bo’shlig’i ichki bosimini oshib ketishini profilak- tika
qilish (ichaklami tozalash, yo’tal, hojat va peshob
paytida kuchanishini bartaraf qilish).
2.
Qorin ichki bosiminining oshishiga yu- rak-
qon tomirlar va nafas tizimini adaptasiya qil- dirish.
ya’ni qattiq bandaj va elastik bint bilan qo- rinni
bog’lash va kun bo’yi bir necha bor takror- lash, nafas
gimnastikasi.
3.
Hamma yo’ldosh kasalliklarini korreksiya
qilish (qandli diabet, gipertoniya kasalliklari va
hokazo).
4.
Operasiyadan keyingi yaralarda bo'lishi
mumkin bo’lgan yiringli asoratlar profilaktikasi
(terini dezinfeksiyalovchi eritmalar bilan yuvish,
kvarslash).
Asoratlami kompleks profilaktika qilish davo-
lashning hamma etaplarida o’tkaziladi. Gospital-
gacha etapda compression adaptasiya, har xil
yo’ldosh kasalliklarini korreksiya qilish, tana vaz-
nini mo’tadillash, operasiyadan oldingi tayyorlash
davrida parxez, ya’ni kam qoldiq moddalar hosil
qiluvchi
taomlar
tavsiya
qilinadi,
ichaklami
tayyorlash, operasiya etapida to’qimani yaxshi
ajratish, gemioplastika qilishda prezesion amalni
bajarish, operasiya davrida nafas yetishmovchili-
Bemorlarda operasiyadan keyingi
gini, ichaklar parezini, yiringli
yallig’lanish, tromboembolik
asoratlami va oshqozon ichak ti-
zimidan qon oqishlarni profilaktika
qilinadi.
Operasiya texnikasi.
Gemioplastika «INLAY»
usulida plastika qilinganida churra darvo- zasidagi
aponevroz kirralari tikilmasdan, apone-
vroz
kirralariga alloplastik to’r qo’yilib atravmatik ketgut
bilan
aponevroz
qirralriga
tikildi.
Bu
xil
taranglashmagan gemioplastika katta churralarda
«SWR» klassifikasiyasi bo’yicha churra darvoza-
sining W3-W4 kengligida qilinadi. Eksplantatni
tikishda aponevroz qirrasidan 2 sm uzoqlikda 0 va 1
razmerli atravmatik ip bilan tikiladi. Teri tagi yog’
qatlamiga 2 drenaj nay qoldirilib, vakum aspirasiya
tashkil qilinadi. Shundan keyin teri osti to’qimasi va
teriga choklar qo’yiladi. Operasiyadan keyingi
ventral va residiv churralar bilan be- morlarda
qilingan gemiolpastika usullariga qarab ularning
natijalari quydagi mezonlar ostida baho- landi:
davolashning samaradorligi, operasiyadan keyingi
davrda asoratlar foizi, operasiyadan keyingi o’lim,
o’rtacha kasalxonadagi o’tkazgan o’rin kuni.
Davolashning
samaradorligini
baholashda
asosan biz umumiy bemorlar sonidan kuzatilgan
muddatda paydo bo’lgan residivlar tushinildi.
Operasiyadan keyingi uzoq muddatli residivlar 1
yildan to 3 yilgacha maxsus anketalar orqali
o’rganildi.
4-
jadv
al atlarning qiyosiy taqqoslash taxlili
Asoratlar xili
Asosiy gurux ________ Taqqoslash guruxi
Alloplastika
«Inlay» (n-21)
A guruh
Mahalliy to’qimalar
bilan plastika
(n-12)
В gurux
alloplastika
«ONLAY»va
«SUBLAY»
>98)
Operasiyadan keyingi seroma
3
2
4
Operasiyadan keyingi infiltrat
-
1
8
Operasiyadan keyingi yarada gematomaning
r
xosil bo’lishi
1
0
Yaraning yiringlashi
2
1
11
Intraabdominal gipertenziya sindromi
1
3
4
Xammasi
6(28,6%)
8(66,67%)
33(33,68%)
Operasiyadan keyingi yarada seroz suyuqlikn-
ing yig’ilishi eng ko’p asorat bo’lib 9 (6,9%) be-
morlarda uchradi. Seromaning yig’ilishi INLAY
usulida alloplastika qilingandan keyin kuzatilgan.
An’anaviy davolashdan keyin ya’ni mushak-
aponevroz dublikaturasi bilan taranglashgan ger-
nioplastikadan keyin intraabdominal gipertenziya
sindromining rivojlanishi ko’p kuzatildi. Birinchi
guruh bemorlarda ya’ni taranglashmagan gemiop-
lastika «INLAY» usulida, qilinganda intraabdo-
minal gipertenziya -1 (4,8%) ni tashkil qildi.
Aponevroz qirralari uchma-uch tikilib ONLAY,
SUBLAY usulida alloplastika qilingan guruh be-
morlarda intraabdominal gipertenziya sindromi 4
(4,1%) ni tashkil qilgan bo’Isa, autoplastika mu-
shak-aponevroz dublikaturasi hosil qilinganida 3
(25%) ni tashkil qildi.
Dofyor axborotnomasi, 2012, Wt 2, Samarqancf
12
5-
jadval
Tekshirilgan gurux bemorlarda davolashning qiyosiy taxlili
Ko’rsatkich
«inlay» (n-21) A guruh (n-12) В guruh (n-98)
Effektivligi
19(90,5%)
7 (52,4%)
78 (78,9%)
Operasiyadan keyingi o’rtacha o’rin-joy
5,2±2,6
5,4±3,2
7,6±3,2
O’lim ko’rsatkichi
-
1 (14,3%)
3 (3,84%)
Churra residiVi
2 (9,5%)
4 (33,3%)
17(17,3%)
soblanadi. Shunday operasiyalardan keyingi residiv atigi
9,5% ni tashkil qilgan bo’lib, dublikatura hosil qilingan
autopalstikadan keyin esa 33,3% ni, «ONLAY» va
«SUBLAY» usulida qilingan allop- lastikadan keyin esa
17,3% ni tashkil qildi.
Adabiyotlar
1)
Белоконев В.И., Пономарёв О.А., Чухров К.Ю. и др. Выбор способа пластики и объём операции у больных с
грыжами передней брюшной стенки и сопутствующими хирургическими заболеваниями // Вести, гернио-
логии,—М., 2004,—С. 19-22.
2)
Серебряков В.Н., Набанов Е.Н., Маслов Е.В. Сравнительная оценка герниопластики при послеоперационных
вентральных грыжах/ТПервый конгресс московских хирургов «Неотложная и специализированная хи-
рургическая помощь», М., 2005.— С. 264.
3)
Жуковский В.А. Отечественные сетчатые эндопротезы для реконструктивно-восстановительной хирургии
И
Материалы V Межд. конф. «Современные подходы к разработке и клиническому применению эффективных
перевязочных средств, шовных материалов и полимерных имплантатов». М., 2006.-С. 80-82.
4)
Машкова Т.А., Васильев С.В., Олейник В.В., Морозов А.Б. Оценка способов размещения полипропиленовых
сеток при аллопластике вентральных грыж. Вести хир 2007; 2: 78—81.
5)
Дыньков СМ., Тарасова Н.К., Рехачев В.П., Петухов Е.А. Хирургическое лечение послеоперационных вен-
тральных грыж. Вестн герниол. М 2006; 2: 67—72.
6)
Ермолов А.С., Упырев А.В., Ильичев В.А. О современной классификации послеоперационных грыж живота.
Герниология. М2006; 3: 11: 16—17.
7)
Зотов В.А., Штофин С.Г., Шестаков В.В., Овчинников В.В. Хирургия грыж брюшной стенки с пластикой "без
натяжения". Вестн герниол. М 2006; 2: 81-86.
8)
Гогия Б.Ш., Адамян А.А., Аляутдинов Р.Р. Местные осложнения после хирургического лечения у больных
послеоперационными вентральными грыжами с использованием эндопротезов
И
I Межд. конф. «Совр. тех-
нол. и возм. реконстр.-восст. и эстет, хир.» /Под ред. проф. В.Д.Федорова, проф. А.А.Адамяна.-М., 2008.-С.
111-112.
9)
Юрасов А.В., Алексеев А.К., Курашвили Д.Н., Черняева Н.А. Варианты пластики дефектов брюшной стенки
и используемая терминология. V Международная конференция. Современные подходы к разработке и
клиническому применению эффективных перевязочных средств, шовных материалов и полимерных имп-
лантатов. М 2006; 201-202.
10)
Бабакалонов Ш.И., Умаров И.К., Абдуллаев Д.М., Шаймардонов Э.К. Утамуродов И.Н. Внедрение нена-
тяжной герниопалстики в лечение послеоперационных вентральных грыж // Узбекистан хирургияси №3 17-
бет. 2009.
11)
Ахтамов Ж.А., Карабаев Х.К., Хайдаров Г.А., Зохидова С.Х., Нарзуллаев С.И. Приминение ненатяжных
герниопластик при лечении послеоперационных вентральных грыж // Узбекистан хирургияси №3 15-бет.
2009.
12)
Шарапов Н.У., Ташбаева Л.Р., Рузиматов М.Х.Состояние респираторной системы у больных с послеопера-
ционными вентральными грыжами // Узбекистан хирургияси №3 64 -бет. 2008.
13)
Калиш. Ю.И., Аметов Л.З. Лазеры в хирургии грыж брюшной стенки // Материалы научно-практической
конференции « Актуальное вопросы абдоминальной хирургии». Ташкент 2004г. С. 128.
14)
Ахтамов Ж.А., Карабаев Х.К., Хайдаров Г.А., Зохидова С.Х., Нарзуллаев С.И. Полимерные аллотранс-
плантаты в лечении послеоперационных вентральных грыж // Материалы научно-практической конференции
« Актуальное вопросы специализированной хирургии». Ташкент 2007 г. С. 183.
15)
Yaghoobi Notash A., Yaghoobi A. Jr., Seied Farshi J. et al. Outocomes of the Rives-Stoppa Thechnique in incisional
hemiq repair: ten years of experience. Hernia 2007; 11:1: 25-29.
16)
Kingsnorth A., LeBlanc K. Hernias: inguinal and oncisional. Lanset 2003; 362: 252-260.
Shunday qilib qiyosiy solishtirish natijalariga
asosan qorinning old devori operasiyadan keyingi
katta (W3-W4) hamda residiv churralarda, be-
mordagi yo’ldosh kasalliklaming og’irligini hi-
sobga olgan holda «INLAY» usulida taranglash-
magan alloplastika qilish eng samarador usul hi-
