Жаҳоннинг фуқаролик жамияти институтларида ижтимоий муносабатларнинг инновацион технологияларга асосланган янги типи шаклланмоқда, диний конфессиялар барқарор тараққиётни таъминлашда фаол иштирок этмоқда. Диннинг маърифий ғояларини тарғиб қилишда конфессиялар фаолияти, мақсад ва вазифаларига давр руҳи нуқтаи назаридан ёндашилмоқда. Зеро, учинчи минг йилликда дунёвийлик ва динийликнинг мутаносиблиги инсон маънавий қиёфаси, жамиятнинг ижтимоий руҳида келажакка ишончни шакллантирувчи омил сифатида амал қилмоқда. Шу боис, фуқаролик жамиятини шакллантиришда диний конфессиялар ҳамкорлигини такомиллаштириш долзарб аҳамият касб этмоқда
Мақолада “Ипак йўли иқтисодий камари” ҳақида сўз юритилиб, унинг халқаро муносабатлардаги иқтисодий глобаллашув даражасидаги ўрни ва аҳамияти очиб берилади ҳамда унинг мақсад ва амалга оширилиш босқичлари кўрсатиб берилади.
Ёшларнинг ижтимоий-сиёсий фаоллиги - замонавий жамиятнинг асосий кўрсаткичларидан биридир. Чунки ёшлар мамлакат келажагини белгилаб берувчи, жамиятнинг сафарбар этилувчи ресурсдир. Мазкур мақола ёшлар сиёсати, бу борадаги БМТ томонидан қабул қилинган халқаро ҳуқуқий ҳужжатларни ёритади. Масаланинг долзарблиги шундаки, дунёни қамраб олаётган глобаллашув жараёнларининг чуқурлашуви ва ундан келиб чиқаётган хавф-хатарларни ёшлар иштирокисиз ҳал этиб бўлмаслиги эътиборидан айнан бу масала жаҳон ҳамжамиятининг, хусусан БМТнинг ҳам устувор йўналишларидан ҳисобланади. Мақолада ёшлар соҳасини тартиб солувчи халқаро ҳуқуқий ҳужжатларга алоҳида эътибор берилган. Зеро, XX асрнинг ўрталаридан бу масала 130 дан ортиқ давлатлар сиёсатининг объектига айланган. У ёки бу мамлакатнинг ёшларга оид давлат сиёсатини олиб боришида икки, яъни Европа ва англосаксон моделларини ажратилади. Европа модели ёшларга оид давлат сиёсатини амалга оширишда давлатнинг етакчи ролига асосланиб, ушбу сиёсатнинг устувор йўналишлари, мақсад, вазифа ва кутилажак натижалари аниқ белгилаб олинади. Англосаксон моделга кўра, ёшлар сиёсатини амалга оширишда давлат органларининг тизимли иштироки кузатилмайди, унга ёшлар ташкилотларининг кўнгилли ва эркин иштироки хос бўлиб, уларнинг фаолияти давлат томонидан қўллаб-қувватланади. Мақолада ёшларга оид сиёсат борасида Япония ва Ўзбекистон тажрибалари, уларнинг умумий ва ўзига хос жиҳатлари тахлил қилинган. Кўпгина давлардан фарқли ўлароқ, Япониянинг ижтимоий-сиёсий тизими ўн йилликлар давомида катта ижтимоий ларзалар ва ижтимоий институтлар инқирозларидан четлаб ўтганлигини таъкидлаш жоиз. Бу эса, ўз навбатида, япон жамиятида ёшлар муаммоларини ҳал этишда давлат томонидан олиб борилаётган чора-тадбирлар самарадорлигини исботламоқда. Бу соҳада Япония сиёсати ўзига хос жиҳатларга эга бўлиб, у анъанавий превентив чораларни инновацион ёндашувлар билан уйғунлашишни таъминлайди ва бу унинг универсаллигидан далолат беради. Шунингдек, мақолада Ўзбекистонда жамиятнинг ижтимоий-сиёсий ҳаётида ёшлар ролини оширишга қаратилган янги сиёсатнинг асосий йўналишлари кенг ёритилган. Бунда ёшлар ташаббусларини давлат ва ёшлар ташкилотлари томонидан тенг қўллаб-қувватланишига урғу берилган. Шундан келиб чиқиб, қайд этиш мумкин-ки, ёшлар билан очиқ мулоқот Ўзбекистон тараққиётининг янги босқичида стратегик йўналишга айланди. Бу стратегияда ёшларнинг ижтимоий фаоллиги, уларнинг замонавий, демократик давлатни шаклланиши жараёнларига дахлдорлигини ошириш ҳал этувчи ўринга эга бўлмоқда.
Хитой миллий иқтисодиётга хорижий инвестициялар оқимини рағбатлантириш
сиёсатини олиб боради. Хорижий капитал қўйилмалар ҳажмини кўпайиши ва улардан
фойдаланиш самарадорлигини ошиб бориши ХХР ҳукумати томонидан устувор мақсад сифатида кўрилади. Хитойда инвестицион фаолиятни тартибга солиб турувчи меъёрий-ҳуқуқий база ўзаро бир-бирига боғлиқ бўлган ҳуқуқий ҳужжатлар билан белгиланган. Ушбу ҳуқуқий база узоқ муддатли ва қисқа муддатли вазифаларни
амалга оширилиши натижаларидан келиб чиқиб мунтазам такомиллаштирилиб
борилади.
Ушбу мақола муаллифи маърифатпарвар аллома Ризоуддин Фахриддин ўғли (ХИХ аср) «Одоби таълим» («Тарбия одоби») китоби асосида ўтказилган тадқиқот натижасида ёзилган. Мақолада китобнинг ёзилиш сабаблари, Шарқда тарбия, таълим-тарбияга қаратилаётган эътибор кўринишлари ва бу борадаги аждодларимизнинг саъй-ҳаракатлари ҳақида сўз боради. Мақолада Ризоуддин Фахриддин ўғлининг таълим ва тарбияга оид асарлари ҳақида сўз юритилиб, улар орасида «Одоби таълим» китобининг катта аҳамияти ва аҳамияти алоҳида таъкидланган.Асарни адабий манба сифатида ўрганишдан мақсад унинг мазмун-моҳиятини қамраб олишдан иборат. Айниқса, фанга муносабат, бунда ўқитувчининг ўрни, таълим ва бошқа кўплаб мавзулар замирида яна нималар ётади. Шунингдек, мақолада бу мавзуда кўплаб олимлар қалам тебратган бўлсада, муаллиф бу масалаларга ўзига хос тарзда ёндашган, маърифатпарвар олим, ислом файласуфи, устоз сифатида ижод қилган ва ижод қилган. Бундан ташқари, мақолада иш мавзусининг кенглиги, шунингдек, ўқитувчиларга берилган кўрсатмалар ва маслаҳатлар, жумладан, илмий маълумотлар, истеъдод ва қобилият, қаердадир юмшоқ, қаердадир хушмуомалалик ва қаердадир мағрур бўлиш қобилияти қайд этилган. буларнинг барчаси асарда образли тасвирланган. Шунга кўра, бу иш гўёки нафақат ўқитувчилар, балки талабалар учун ҳам дастурдир. Шунингдек, у йўлда қийинчиликлар, жиддий интилишлар ва, албатта, бу интилишларнинг натижалари ва бошқа кўп нарсалардан ташқари, билимларни эгаллаш билан боғлиқ. Бир сўз билан айтганда, бу асар 1902 йилда ёзилган бўлсада, ҳозирги даврда ҳам ўз қадр-қимматини йўқотмаганлигини таъкидлаш мумкин. Ўқувчиларни асар билан
кенгроқ таништириш мақсадида «Одоби таълим»дан айрим парчалар келтирилади.
Яъни, бу парчалар илм-фанга, ўқитувчиларга қаратилган бўлиб, уларнинг асосий маъноси тарбия ва таълим одобига қаратилган.
Суд фаолиятини рақамлаштириш бугунги кунда дунёнинг кўплаб мамлакатларида жорий этилган ва амалга оширилаётган жараёндир. Давлатни модернизация қилиш даврида ҳокимият суд фаолиятининг сифати ва самарадорлигини оширишга ҳам муҳтожлик сезади. Суд тизимини рақамлаштириш унда замонавий ахбороттехнологияси воситаларини қўллашни ифода этиб, суд ва фуқаролар ўртасида рақамли алоқани йўлга қўйишни мақсад қилади. Мамлакатимизда ҳам суд соҳасини рақамлаштириш долзарблигига эътибор кучайтирилган бўлиб, бу борада мақсадли вазифалар белгиланган. Бинобарин, суд ҳокимиятини электрон кўринишга ўтказиш нафақат судда иш самарадорлигини оширишда, балки судьялар мустақиллигини таъминлаш, суд тизимини демократлаштиришда ҳам ўз ўрнига эга.
Мазкур мақолада рақамли технологиялар негизида бўлажак ўқитувчиларни касбий фаолиятга тайёрлашга оид узлуксиз илмий-методик тизимни яратиш масаласи қаралади. Мазкур мақоладан бўлажак мутахассисларни касбий фаолиятга тайёрлашни такомиллаштириш муаммоси билан шуғулланувчилар фойдаланиш мумкин.
Мазкур мақолада XVII аср охирги чорагида ижод қилган кўплаб япон адабиёт вакиллари ижодининг шаклланишига катта таъсир этган наср – “каназоши” ҳамда унинг япон ўрта асрлар адабиёти тараққиётида тутган ўрни ҳақида сўз боради. “Каназоши” насрининг жанрий хусусиятлари, ривожланиш тенденцияларини таҳлил қилиш ишнинг мақсади, ҳамда унинг сюжетли ва сюжетсиз жанрларини аниқлаш, ҳар бир жанрнинг шаклланишига таъсир этган омилларни кўрсатиб бериш ва таҳлиллар орқали уларнинг бадиий хусусиятларини аниқлаш эса тадқиқоднинг вазифаси ҳисобланади. Ушбу мақсад ва вазифаларнинг бажарилишида маданий – тарихий, қиёсий – тарихий таҳлил методларидан фойдаланилади. Мақолада дастлаб, каназоши насрининг диний – ахлоқий асарлари, ҳарбий руҳдаги воқеа – ҳодисаларнинг хроникалари ҳисобланмиш сюжетсиз жанрларининг ўзига хос жиҳатлари “Киёмизу моногатари”, “Гион моногатари”, “Укигумо моногатари” каби танлаб олинган намуналарнинг таҳлилига таянилган ҳолда кўрсатилиб берилади. Сўнг, “Нинин бикуни”, “Шичинин бикуни” номли асарлар орқали буддавийлик таълимоти ғояларини илгари сурган Сузуки Шёсан, хитой адабиёти таъсирида яратилган “Отоги боко”, “Жигоку о митэ ёмигаэри”, “Инухарико” каби сеҳрли – фантастик асарлари билан машхур бўлган Асаи Рёининг ижоди мисолида XVII аср япон насрининг сюжетли жанрлари тавсифланади. Жумладан, ўрта аср япон адабиёти учун анъанавий жанр бўлмиш ишқий қиссалардаги воқеликни англашнинг янги бадиий принциплари “Цую доно моногатари”, “Зэраку моногатари” асарларининг таҳлиллари орқали очиб берилади. Тарихий шарт – шароитлар ва бадиий эхтиёжлар натижаси ўлароқ юзага келган “хёбанки” ва “мэйшёки” каби каназоши жанрларининг ўша давр японлар ҳаётидаги амалий аҳамияти ҳақида фикр юритилади. “Чикусай моногатари” ва “Нанива моногатари” асарлари мисолида эса уларнинг бадиий жиҳатлари ёритилади. Мақолада XVII аср япон адабиётида қисқа кулгули ҳикоялар – “ракуго” жанри ҳамда ўша даврда урф бўлган классик асарлар пародияларининг юзага келиш шароитлари, уларнинг шаҳар маданияти ва адабиётининг шаклланишида ўрни тўғрисида ҳам таҳлилий мулоҳазалар келтирилади.
Алишер Навоий лирик меросини ўрганиш ҳар бир даврда муҳим масала ҳисобланган.
Бироқ текстологик ўрганиш ўтган асрда кенг тус олди. Айниқса, “Хазойину-л-маоний” девонларини текстологик тадқиқ этиш ХХ аср 50-йилларида Ҳамид Сулаймон томонидан бошланган эди. Олим “Хазойину-л-маъоний” девонлари устида йирик тадқиқот олиб бориб, илмий аппаратлар билан таъминланган илк тўлиқ нашрини амалга оширди. Тадқиқотнинг кириш қисмида ана шу нашрнинг адабиётшунослигимизда тутган ўрни, унинг ўз давридаёқ катта эътирофларга ва эътирозларга сабаб бўлиш омилларини аниқлаш масаласига
ойдинлик киритиш лозимлиги кўрсатилган. Тадқиқотнинг ўз олдига қўйган мақсад ва вазифаси эса йирик матншунос олимлар томонидан билдирилган илк нашр хусусидаги илмий фикрларни таҳлил қилиш ва ҳозиргача амалга оширилган бошқа нашрлар орасидаги ўрнини белгилашдан иборат. Ушбу нашр А. Ҳайитметов ва Н. Маллаевлар таъкидлаганидек, катта машаққатлар эвазига яратилди. Ҳ. Сулаймон куллиёт қўлёзмалари орасидан 20 та қўлёзма манбани ажратиб олди ва ўзаро муқояса қилиб, куллиёт таркиби, жанрлар таснифи, девонлар редакциялари ва уларнинг композицион қурилиш масалаларини аниқлади. Олим танлаб олинган қўлёзмалар ичидан Ленинградда инв. 55 рақам остида сақланаётган қўлёзмани ушбу нашр учун асос қилиб танлаган. Танқидий матн тайёрлаш ишлари 1962 йилда бошланиб, улардан “Ғаройибу-с-сиғар” ва “Наводиру-ш-шабоб” девонлари 4 та қўлёзма асосида тузилган. Қолган икки девоннинг танқидий матни эса олимнинг вафоти сабабли яратилмасдан қолган. Тадқиқот мақсадида илк нашрнинг танқидий матн вазифасини бажара олмаётгани таъкидланган. Мазкур тадқиқотдан кўзланган мақсадга тарихийлик, анализ ва синтез, абстрактлаштириш ва конкретлаштириш методлари орқали эришилган. Тадқиқотнинг муҳокама қисмида Ҳ. Сулаймон томонидан яратилган 4 девондан иборат куллиётнинг илк тўлиқ нашри қандай тамойиллар асосида яратилгани, унинг навоийшуносликнинг йирик ютуғи эканлиги, кейинги нашрлар тараққиётида тутган ўрни, шу билан бирга, ўз давридаёқ бир қатор танқидий мулоҳазаларга сабаб бўлиши муҳокама қилинган. Шу билан бирга, олимлар томонидан илк нашрга билдирилган фикрлар таҳлил қилинган. Хулоса қисмида бугунгача яратилган Навоий лирикаси нашрлари шу нашр асосида яратилаётгани, Ҳамид Сулаймон томонидан тузилиши бошланган ва бугунги кунда тугалланмасдан қолган танқидий матн яратиш зарурияти пайдо бўлгани, ушбу масаланинг ўз ечимини кутаётган долзарб масалалардан бири экани таъкидланган.
Инсон кўзи енг муҳим ва нозик бўлиб, доимо муҳофазага муҳтож аъзо хисобланади. Компютерда ишлаш жараёнида кўзда толиқишлар вужудга келади, агар бир қатор муҳим қоидаларга амал қилинмаса, бунинг асорати сифатида бир қатор касалликларни келтириб чиқаришига сабаб бўлади. Мақолада болалар гаджетлардан фойдаланганда, уларнинг ўзига хос таъсири ва ота-оналарга фарзандларининг гаджетлардан фойдаланиши қандай оқибатларга олиб келишини ёритиш мақсад қилинган. Гаджетларнинг фойдали ва зарарли томонлари ҳақида маълумотлар берилади. Адабиётни кўриб чиқиш жараёнида гаджетларнинг бола ҳаётидаги муаммолар манбаи бўлишига йўл қўймаслик зарурлиги аниқланди. Гаджетлардан малакали ва ўртача даражада фойдаланиш ҳақиқатан ҳам боланинг ривожланишига ҳисса қўшади ва унга замон билан ҳамнафас бўлишига ёрдам беради.
Мақолада янги давр Эрон шеъриятида ўзига хос ижодий мероси билан танилган шоир, Муҳаммад Зўҳайрий шеърияти тўғрисида сўз боради. Зўҳарийнинг шеърлари ўзига хос ва рангбаранглиги билан бирга «шеъре ноу» - «янги шеър» йўналишида бўлиши билан бир қаторда, Нодирпур, Касройи ва Умид каби ижодкорлар ижодига яқин. Муҳаммад Зўҳарий “янги-шеър” асосчиси Нимо Юшижнинг издошларидан бири ҳисобланади. Шоир Эрон шеъриятига янги образлар олиб кирди, шеърларини ҳеч нарсадан тап тортмайдиган баёнга эга эстетик завқ, сўзларнинг мусиқий мавжлари, шаффоф биллурдек тобланувчи тасвирлар билан бойитди. Ана шу жиҳатдан ҳам, «янги- шеър» йўналишида ижод этган Муҳаммад Зўҳарий шеъриятини ўрганиш шеърларини таҳлил қилиш мақоланинг долзарблигини билдиради. Зўҳарийнинг ижодий захирасидаги баҳорни соғиниб кутаётган ёлғиз қуш, дарахт ва бошқа шу каби образларни бошқа шоирлар ижодида ҳам учратиш мумкин. Муҳаммад Зўҳайрий шеъриятида образлар тизими мавзусини таҳлил қилишни мақоланинг мақсад ва вазифаларини белгилаб беради. Мақоланинг объекти Муҳаммад Зўҳайрий шеърияти бўлиб, ишнинг предмети эса шоир шеъриятида образлар тизимидир. М.Зўҳайрий шеъриятида образлар хилма-хиллигини, образларнинг талқин этилишида шоирнинг поэтик маҳоратининг кўп қирралигини ўрганиш орқали шоирнинг маҳоратини англаш учун катта амалий аҳамият касб этади. Мазкур мақола натижалари замонавий Эрон шоири Муҳаммад Зўҳайрий шеъриятида образлар тизимини назарий англаш имкониятини яратади. М.Зўҳайрий шеъриятида образлар хилмахиллигини, образларнинг талқин этилишида шоирнинг поетик маҳоратининг кўп қирралигини ўрганиш орқали шоирнинг маҳоратини англаш учун катта амалий аҳамият касб этади.