Barcha maqolalar - San'at va gumanitar Fanlar boshqa mavzular

All practical and theoretical knowledge in this field is necessary for training teachers of fine and applied arts. These are mainly drawing, painting, composition, applied decorative arts, sculpture, art history, and most importantly, mastering the methodological bases of teaching these knowledge.

Universitet bitiruvchilari va ishlaydigan sport psixologlari yuqori darajadagi psixologik bilimga, diagnostika, psixologik maslahat, psixokorreksiya va psixoprofilaktika sohasidagi professional ko'nikmalarga ega bo'lishi, shuningdek, tahliliy va nazorat-baholash ko'nikmalariga ega bo'lishi kerak.

Maqolada matnshunoslikning asosi boʻlgan matn tarixi atamasi boʻyicha nazariy qarashlar tahlil qilinadi va umumlashtiriladi, bundan tashqari muqobil oʻrganish usuli haqida soʻz yuritiladi.Muallif matn tarixini tadqiq qilishning yaxlit tizimini ishlab chiqish zarurligini asoslaydi. Buyuk shoir va mutafakkir Alisher Navoiy qarashlaridan kelib chiqib, bu tizim asos bo‘ladigan ilmiy mezonlar belgilab berildi. Hadis matnlari tarixini o‘rganishda matn tarixini o‘rganishdan foydalanilganligi va adabiy yodgorliklarni bibliografiya va ilmiy tadqiq etish jarayonida o‘zaro ta’sirning yuqori samarali usuli qo‘llanilganligi ilmiy jihatdan isbotlangan. Badiiy asarlar matni tarixini o‘rganishda ilmiy aniqlik, matn barkamolligiga erishishning asosiy shartlaridan biri kontrast usulidan foydalanish hisoblanadi, degan xulosaga kelindi.

Maqolada Ozarbayjon shoiri va dramaturgi Husayn Jovid ijodining O‘zbekistonda o‘rganilishi tahlil qilinadi. Yigirmanchi asr boshlarida yozuvchining buyuk o‘zbek shoiri va dramaturgi Abdulhamid Cho‘lpon asarlariga e’tibor qaratilishi, XXI asr boshlarida Usmon Quchqor va Tohir Qahhorlar tomonidan uning asarlarini o‘zbek tiliga tarjima qilgani haqida tahliliy fikrlar bildirildi. Husayn Jovidning o‘zbek adabiyotshunosligidagi ijodiga bag‘ishlangan dissertatsiya hamda bugungi kunda qator tadqiqotlar yaratilishi. Husayn Jovid adabiy merosining o‘zbek-ozarbayjon adabiy aloqalari rivojida tutgan o‘rni ilmiy asosda yoritilgan.

Maqolada Abdulhamid Sulaymon o‘g‘li Cho‘lpon she’riyatida milliy istiqlol gʻoyasining  poetik  ramzlar  vositasida  ifodalanishi  masalasi  tadqiq  qilingan. Shoir lirikasida xayol, kishan, bulut, yulduz, tong singari ramzlarning poetik vazifasi yuzasidan tahliliy fikrlar bildirilgan. Tahlillar natijasida ushbu poetik ramzlar istibdod iskanjasidagi yurt timsolini,  shoirning  millat  ozodligi, Vatan mustaqilligi haqidagi orzularini, armonlarini ifodalaganiga doir ilmiy umumlashmalar chiqarilgan.

Maqolada muallif komponentli tahlil usulini qo'llash orqali rus tilidagi qo'shimcha frazeologik birliklarni semantik tasniflashga harakat qiladi.

Maqolada perspektivaga oid qonuniyatlardan foydalanish vositasida o‘quvchilarda grafik savodxonlik bo‘yicha o‘quv kompetensiyalarni rivojlantirish jarayonining uzviyligini va uzluksizligini ta’minlashga oid metodik materiallar berilgan bo‘lib, tasviriy san’at darslarida ulardan foydalanishga oid metodik tavsiyalar aniq grafik misollar orqali bayon etilgan.

Mazkur maqolada boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini tarbiyalashda estetik tarbiyaning mazmun va mohiyati yoritildi, o‘quvchilarni tabiat bilan tanishtirishda sinfdan tashqari mashg‘ulotlarning tutgan o‘rni, shuningdek, estetik tarbiyani takomillashtirishning o‘ziga xos xususiyatlari aniqlandi, dars jarayonida o‘quvchilarning estetik tarbiyasini rivojlantirishda zamonaviy ta’lim texnologiyalaridan foydalanildi, o‘quvchilarning estetik tarbiyasini shakllantirishda tabiiy fanlarning o‘rni va samaradorligi aniqlandi, o‘quvchilarning tafakkuri, ularning dunyoqarashi, xatti-harakati, o‘quvchilarning estetik tafakkurini rivojlantirishda o‘qitishning barcha shakllari: dars, darsdan tashqari ishlar, ekskursiya va sinfdan tashqari mashg‘ulotlarda o‘quvchilarga estetik tarbiya berish orqali tafakkurni shakllantirish imkoniyatlari aniqlandi.

Maqolada kreativlikni o‘rganish va tushunishga bo‘lgan tizimli yondashuvlar, kreativlikning rivojlanishiga ta’sir qiluvchi omillar va tadqiqotchilarning asarlarida kreativlik tushunchalarining mohiyati ko‘rsatib o‘tilgan.

Maqolada buyuk shoir va mutafakkir Alisher Navoiy ijodiy kamolotining ijtimoiy-ma’rifiy va badiiy-estetik omillari, birinchidan, Qur’on va Sunnatni mukammal o‘rganib, butun hayoti davomida islom shariatining bu ikki mo‘tabar manbasiga og‘ishmay amal qilgani, ikkinchidan, buyuk islom mutafakkirlari, tasavvuf allomalari asarlarini mutolaa qilgani hamda ulardagi g‘oyalarni muttasil rivojlantirib, asarlarida yuksak badiiy talqin etgani, uchinchidan, o‘zi mansub turkiy xalq tarixini mukammal bilgani, butun ijodiy-ilmiy salohiyatini millatning oru nomusi, shonu sharafini himoya qilish, yuksaltirish yo‘liga safarbar eta olganida namoyon bo‘lishi tadqiq qilingan.
Alisher Navoiyning e’tiqod, shariat arkonlariga qanday amal qilgani, buyuk mutafakkir o‘qib o‘rgangan tafsir va hadis kitoblari, tasavvuf allomalarining asarlari haqida so‘z yuritiladi. Diniy-ma’rifiy va falsafiyirfoniy g‘oyalarni yuksak darajada badiiy talqin etgani asarlarining tahlili orqali dalillanadi. “Xamsa” asarining hamd, munojot va na’t qismlari mohiyati tadqiq qilinadi. Buyuk shoirning ijod konsepsiyasi islom ma’rifatiga tayanishi asarlarining milliy ruhni ifodalashiga monelik qilmasligi aksincha, islomiylik va milliylik bir-birini to‘ldirishiga doir tahliliy qarashlar ilgari suriladi. Tahlillar natijasida nazariy umumlashmalar chiqariladi.

Илм йўлидан юриш ҳамма замонларда ҳам осон бўлган эмас. Буюк шоир Муҳаммадризо Огаҳий таърифича, бу йўлнинг “нўши бир бўлса, ниши минг, роҳати бир бўлса, ташвиши минг”. Лекин йўлчи собитқадам бўлса, охироқибатда кўзланган манзилга етмоғи ҳам айни ҳақиқатдир. Замонамизнинг машҳур адабиётшуноси академик Наим Каримов илм заҳматидан лаззат олиб, шараф топиб келаётган олимлардан.

Мацолада XIX аср охири - XX аср бошлари Хоразм адабий му^итида яшаб ижод цилган шоир Мухаммад Х,асан Мутриб девонининг цулёзмаларига дойр маълумотлар тсцлил этилган. “Девони Мутриб Хонахароб” манбалари илмий тавсифи ва тадцщи асосида эътиборгамоликумумлаишалар чщарилган.

In the late 19th and early 20th centuries, Khorezm's Muhammad Rahimkhan Feruz created a unique literary atmosphere around his palace. Poets and writers who are Tabibi, Mutrib, Bayani, Avaz Otar, and Chokar worked during this period. The works of the poets are in Persian-Tajik and Turkish languages and have their own traditions. The interest in science significantly grew in Khiva. According to the khan's decree, qualified secretaries set up devons, mukhammases, bayozs, tazkirs, and complexes. At present, such works are kept in the manuscript fund of the Institute of Oriental Studies of the Academy of Sciences of the Republic of Uzbekistan and in the Ichankala Museum in Khiva. The collection "Majmuai mukhammasoti ash-shuaroi Feruzshahiy" is a large source of lyrical works of Khorezm literary environment. The complex was built in the second half of the XIX century and was built by Tabibi by royal decree. It contains samples of poems by contemporary artists. This source, which provides valuable information about the literary environment of its time, is now stored in the main fund of the Institute of Oriental Studies named after Abu Rayhon Beruni of the Academy of Sciences of Uzbekistan under inventory number 1134. The complex differs from other collections in that it consists of poems of the mukhammas genre. Muhammad Hasan Devon Haji Tabib o‗g‗li Mutrib Khonaharab is one of the poets whose works are included in the creative heritage of the poets. The article analyzes the mukhammases of Mutrib Khonaharab, which are connected with the ghazals of the master poets Ogahi and Feruz. The artistic features of Mutrib‘s mukhammases, which are not found in manuscripts, have been studied. It is based on primary sources that the poet‘s ghazal retains aspects such as weight and content, and introduces innovations, focusing on the gradual development of the content. The mukhammas and musaddas included in the collection were studied from the point of view of textual and source studies, comparing them with the poems copied to the manuscript. 

Мазкур мақолада Янги Ўзбекистонда Учинчи ренессанснинг пойдевори илм-маърифатга асосланиши, биринчи ва иккинчи Ренесссанс даврида етишиб чиққан буюк алломаларнинг қарашлари, бугунги кунда таълим соҳасига қаратилаётган эътибор ва амалга оширилаётган энг муҳим ислоҳотлар илгари сурилган. Илм-фан, маънавият-маърифатга йўналтирилган сармоя буюк келажак учун киритилган муҳим инвестиция эканлиги ёритилган.

“Nazm bo‘stoni” ruknining ushbu kitobida ulug‘ shoir va adib, zamonasining adabiyotshunos va elshunos olimi, mohir xattot va “Zubdat ul-hukamo” (“Hakimlarning sara-si”) degan e’tirofga sazovor hakim Zokirjon Xolmuhammad o‘g‘li Furqat (1859–1909) ningturli lirik janrlardagi asarlaridan namunalar o‘rin olgan. Shoirning ushbu to‘plamga kirgan she’rlarida muhabbat va hayot falsafasi, ijodkorning ijtimoiy-siyosiyvoqyelikka munosabati va ilmu ma’rifat mavzulari teran mazmun va go‘zal badiiy shakl uyg‘unligida talqin etilgan. Ushbu nazmiy guldasta she’riyat muhiblariga manzur bo‘lishiga ishonamiz.

Ushbu kitobda XIX asrning ikkinchi yarmi – XX asr boshlari Qoʻqon adabiy muhitining ulugʻ namoyandasi Muhammad Aminxoʻja Mirzaxoʻja oʻgʻli Muqimiy (1850–1903)ning turli lirik janrlardagi asarlaridan namunalar o‘rin olgan. Shoirning ushbu to‘plamga kirgan lirik she’r­ larida teran falsafiy mazmun goʻzal badiiyat va xalqona ohang uygʻunligida talqin etilgani bilan alohida ajralib turadi. To‘plamdan, shuningdek, shoirning hajviy asarlari hamda mashhur “Sayohatnoma”si ham oʻrin olgan. Ushbu nazmiy guldasta she’riyat muhiblariga manzur bo‘lishiga ishonamiz.

Mazur maqolada zamonaviy o‘zbek adabiyoti yirik namoyanda-laridan biri Xayriddin Sultonov hikoya va qissalarida hayot hodisalari qay tarzda badiiy aks ettirilishi to‘g‘risida mulohaza yuritiladi. Adib asarlarida hayot voqeligi, tarixiy haqiqat, insonning murakkab ichki kechinmalari ta’sirchan tarzda badiiy aks ettirilishi, voqelikka yuksak insonpar-varlik nuqtayi nazaridan qaralishi to‘g‘risida fikr bildiriladi. Yozuvchining “Dunyoning siri”, “G‘ulomgardish”, “Qog‘oz gullar” kabi hikoyalari hamda “Saodat sohili”, “Yozning yolg‘iz yodgori”, “Ko‘ngil ozodadur...” qissalarida kishilarning kundalik hayoti, tashvishi, intilishlari, o‘zaro munosabatlari haqqoniy yoritilishiga e’tibor qaratiladi. Yozuvchi qissa, hikoyalarida insonning ruhiy kechinmalari ishonarli ochib berilishi diqqat markaziga qo‘yiladi. Yozuvchining qissa, hikoyalarida qalamga olingan voqealar hayotdagi hodisalarga o‘xshaydi. Ulardagi qahramonlar xuddi hayotdagi odamlar kabi ko‘rinadi. Bu qahramonlarning o‘y-kechinmalari, dard-tashvishlari hech kimni befarq qoldirmaydi. Maqolada adib ijodiga xos shu kabi xususiyatlar qayd etiladi.

Ushbu maqolada Abdulla Oripovning adabiy-estetik qarashlari falsafasi zamirida so‘zning qimmati, she’rning ahamiyati, adabiyotning
ma’naviy-tarbiyaviy vazifasi katta ahamiyat kasb etishi tahlil etildi. Shoir, she’r va so‘z uchligi Abdulla Oripov adabiy-estetik qarashlarining asosini tashkil etishi, “Ehtiyoj farzandi” maqolasida shoir ijodkor shakllanishining uch bosqichini ajratib ko‘rsatishi, shoir, she’r va so‘z uchligi bilan bog‘liq fikrlari Abdulla Oripovning adabiy-estetik konsepsiyasi yuksak talablarga asoslanganini ko‘rsatishi barobarida, ijod ahlini o‘z-o‘zini taftish qilishga, ijodiy kamolot yo‘lida muttasil izlanishga da’vat etishi jihatidan hech bir zamonda o‘z ahamiyatini yo‘qotmasligi yoritildi.

Maqolada Xayriddin Sultonning “Ajoyib kunlarning birida” qissa- sining badiiyati, syujeti va kompozitsiyasidagi o‘ziga xosliklar, tili va uslub  jihatdan ahamiyati, yozuvchining obraz yaratish va so‘z qo‘llash mahorati atroflicha tahlil qilingan. “Qissa” janrining kelib chiqishi, uning janr taraqqiyoti, bu boradagi jahon va o‘zbek adabiyotshunoslarining fikr va munozaralari qiyoslab o‘rganilgan.

O‘zbek mumtoz adabiyoti tarixida tasavvuf (so‘fiylik) tariqati bilan bog‘liq Xoja Ahmad Yassaviy, Boborahim Mashrab, So‘fi Olloyor, Huvaydo, Haziniy va boshqa ko‘plab mutasavvuf shoirlar qadimiy va navqiron Turkiston zaminini xalqlarining madaniy hayotida katta mavqega ega bo‘lgan. XVIII asr oxiri va XIX asr o‘rtalariga qadar yashab ijod etgan, Turkiston adabiy muhitiga sezilarli darajada ta’sir ko‘rsatgan Abdulaziz Hasanxo‘ja o‘g‘li Majzub Namangoniy ham Naqshbandiya tariqatining piri murshidi sifatida xalqqa tanilgan ijodkorlardan.Uning ijodida g‘azal, qit’a, soqiynoma, musallas, murabba’,muxammas, musaddas, musamman kabi janrlarni uchratish mumkin. Ushbu maqolada ijodkor asarlarining janr xususiyatlari yoritilgan. Shoirning qo‘lyozma devonida jamlangan asarlari janr xususiyatiga ko‘ra ajratilgan.