Барчага маълумки, ҳар бир тилнинг ўзига хос хусусиятлари, жозибадорлиги ва ўзига ром қилувчи томонлари мавжуд. Шунингдек, уларнинг баъзилари бошқалари билан ёнма-ён ривожланиб юксалади. Худди шундай форс ва туркий тиллар ҳақида ҳам айтиш мумкин. Узоқ асрлар давомида ушбу тилларда сўзлашувчи халқлар қўшничилик асосида турли воқеаларни бошдан кечирдилар, шу жумладан, адабий ва лингвистик ҳолатларга дуч келдилар. Ушбу тиллардаги сўзлар бирбирларига ўтиб, баъзилар янги маъно касб этди. Баъзи сўз ясаш усуллари ва воситалари ўзлашди, бу орқали эса ўзларининг тилларини янги сўзлар билан бойитдилар. Ушбу жараён ўрта асрларда яшаб ижод этган шоир ва ёзувчиларнинг асарларида кўп кузатилади. Туркий тилда юқори маҳорат ила ижод қилган Алишер Навоий форс ва араб тилларини жуда яхши билгани учун асарларида сўзларни оқилона қўллайди. Шунингдек, бирор тушунчани етказиб берадиган сўз туркий тилда бўлмаса, форс ва араб тилларидан фойдаланиб, асарларида ушбу сўзларни ишлатади ёки ўша тиллар бўйича кузатувлари натижасида моделлар асосида ўзи сўз ясайди. Шундай моделлардан бири “арабий ўзак +- زاس -sāz форсий аффиксоид” бўлиб, мазкур модел асосида ясалган сўзларнинг кўпи “Ҳайрат ул-аброр” достонида ҳам учрайди. Уларни аниқлаш ва тадқиқ қилиш ушбу изланишнинг мақсадидир. Тадқиқотимиз давомида’ayšsāz, bаẕlsāz, ġāliyаsāz, jilvаsāz, nаġmаsāz, nаqšsāz, sаjdаsāz, vāsiṭаsāz сўзлари юқорида келтирилган модел асосида, яъни айнан арабий ўзакка- زاس-sāz форсий аффиксоиди қўшилиши орқали ҳосил бўлганлигини кузатдик. Ушбу мақолада келтирилган сўзлар модел асосида структур ва семантик таҳлилга тортилган бўлиб, уларнинг маънолари контекстдан аниқланди. Кўриб чиқилган сўзлардан bаẕlsāz “ато қилувчи”, “инъом берувчи”, jilvаsāz “жилва қилувчи”, “нур таратувчи”, sаjdаsāz “сажда қилувчи”, vāsiṭаsāz “восита қилувчи” кабилари кузатилган луғатларда учрамади. Уларни шоир “арабий ўзак +- زاس -sāz форсий аффиксоид” модели асосида асарларида қўллаш учун ҳосил қилган, деган хулосага келишимиз мумкин.
Oq kalamushlar ustida o'tkazilgan tajribalarda, bir oy davomida geliotrinni qo'llash jigarga jiddiy zarar etkazishi, lipid peroksidatsiyasining kuchayishi, fermentlar - superoksid dismutaza va katalaza faolligining pasayishi bilan tavsiflanganligi aniqlandi. Qizilmiya, o'lmas gullar va mumiyo geliotrinli gepatitning namoyon bo'lishini inhibe qildi va antioksidant ta'sir ko'rsatdi. Tabiiy birikmalardan birgalikda foydalanish bilan ularning antioksidant ta'siri kuchayadi.
Мазкур мақолада Қорақолпоғистон Республикасида қизилмияни етиштириш зарурлиги асосланган, минтақада қизилмияни етиштириш ва ишлаб чиқариш ҳамда экспорт салоҳиятини ошириш бўйича амалга оширилган ишлар баён этилган, шунингдек, шу соҳани ривожлантириш стратегияси ёритилган ҳамда қизилмияни ишлаб чиқариш саноатини янада ривожлантириш учун горизонтал ва вертикал кооперацияси ҳамда кластерларни ташкил этиш бўйича таклифлар берилган.
Мазкур мақолада Қорақолпоғистон Республикасида қизилмияни етиштириш зарурлиги асосланган, минтақада қизилмияни етиштириш ва ишлаб чиқариш ҳамда экспорт салоҳиятини ошириш бўйича амалга оширилган ишлар баён этилган, шунингдек, шу соҳани ривожлантириш стратегияси ёритилган ҳамда қизилмияни ишлаб чиқариш саноатини янада ривожлантириш учун горизонтал ва вертикал кооперацияси ҳамда кластерларни ташкил этиш бўйича таклифлар берилган.
Yokay xomashyosi asosida yuqori faol dori vositalarining yangi manbalarini izlash zamonaviy ilm-fanning dolzarb vazifasidir, ma'lumki, qizilmiya ildizi xalq xo'jaligining turli tarmoqlarida keng qo'llaniladi, uning asosiy komponenti glitsirrizin kislotasi hisoblanadi. Yallig'lanishga qarshi faolligi, past toksikligi va jiddiy yon ta'siri glitsirrizin kislotasining yangi sintetik hosilasini tibbiyotda foydalanish uchun istiqbolli qiladi. Tadqiqot maqsadi. Hayvonlarning 24 soat davomida immobilizatsiyasi natijasida yuzaga kelgan neyrogen toshmalar eksperimental modelida glitserinning yaraga qarshi faolligini o'rganish va yaraga qarshi faollik mexanizmini aniqlash.
Галитоз, или халитоз (озостомия, стоматодисодия)- полиэтиологическое заболевание, со сложной патогенетической структурой, широко распространенное среди взрослого населения, влияющее на степень социальной активности, проявляющееся виде неприятного запаха изо рта. По данным исследований интраоральный галитоз составляет 85-90%, экстраоральный - 10-15%. В основе патогенеза лежат биохимические реакции, преобразующие белки остатков пищи в летучие серосодержащие соединения. Они не только создают неприятный запах и вкус, но и они токсичны для тканей пародонта.
Surunkali toksik gepatitda stimusolning (radix Glycyrrhiza+mumie ekstrakti) lipid peroksidlanish jarayonlariga va jigarda o't sinteziga ta'siri o'rganildi. Geliotrin bilan surunkali zaharlanish paytida stimulyator antioksidant va xoleretik ta'sir ko'rsatishi aniqlandi. O't pufagini normalizatsiya qiladi. Gepatoprotektor harakati bilan mashhur, silibordan voz kechmadi.
Tadqiqot natijalarining ilmiy ahamiyati mahalliy xomashyolar va qishloq xo‘jaligi chiqindilarini keramik devorbop materialdagi faza hosil bo‘lish jarayoni va strukturasining shakllanishiga, shu bilan birga kuydirish sharoitida uning fizik mexanik xossalari va sifat ko‘rsatkichlariga ta'sirini aniqlash bilan izohlanadi.
Чучукмия илдизи цайнатмаси ва ўлмас ўт гули дамламасининг сурункали токсик гепатитда ёглар переоксидланиш жараёнига таъсири ўрганилган. Олинган тажрибаларга кура, чучукмия илдизи цайнатмаси ва ўлмас ўт гули дамламаси гелиотрин билан чакирилган сурункали захарланишда оксидланишга карши таъсирга эга эканлиги аницланди. Шифобахш ўсимликлардан тайёрланган цайнатма ва дамлама жигарни .ҳимоя килиш таъсири бўйича, гепатопротектор силибор препаратидан крлиишаслиги келтирилган.
Улмас ўт гули дамламаси ва чучукмия илдизи цайиатмасинипг сурункали токсик гепатитда ёглар переоксидланит ззсараёнига таъсири ургапилгаи. Олинган тазкрибаларга кура, чучукмия илдизи цайнатмаси ва ўлмас ўт гули дамламаси гелиотрин билан чацирилган сурункали заҳарланишда оксидланишга царит таъсирга зга эканлиги аникранди. Шифобахуи
ўсимликлардан тайёрланган цайнатма ва дамлама зкигарни ҳимоя цилиш таъсири бўйича, гепатопротектор карсил препаратидан цолишмаслиги келтирилган
Stimusolning (radix Glycyrrhiza+mumie ekstrakti) lipid peroksidlanish jarayonlariga ta'siri va Surunkali toksik gepatitda o't va jigar sintezi o'rganildi. davomida stimulyator ekanligi aniqlandi geliotrin bilan surunkali zaharlanish antioksidant va xoleretik ta'sir ko'rsatdi. O't pufagini normalizatsiya qiladi. Yo'q edi gepatoprotektor harakati bilan mashhur, silibordan voz keching
Мақолада ҳозирги араб тилида “иштиқоқ” усулида янги сўзларнинг ясалишининг ўзига хос айрим хусусиятлари ёритилиб, мазкур ҳодиса воситасида сўз ясалиш усуллари, “иштиқоқ”нинг тур ва гуруҳларига алоҳида аҳамият қаратилган. “Иштиқоқ” араб тилидаги лексик ҳодисалардан бири саналиб, у янги сўзларнинг ясалиши ва тилнинг бойишига хизмат қилади. “Иштиқоқ” атамаси ўзак сўз ва ҳосила сўзнинг ўртасидаги шакл ҳамда маъно жиҳатдан бўлувчи алоқаларни сақлаб қолган ҳолда янги сўзнинг ясалиш жараёнини англатади. Ушбу мавзу Ибн Манзур, Ҳалил Аҳмад ал-Фараҳидий, Ибн ас-Саййид, Абдуллоҳ Амийн, Муҳаммад Ҳасан ал-Жабал каби араб тилшунос олимлари томонидан ўрганилган. “Иштиқоқ”нинг шаклий иштиқоқ, маъновий иштиқоқ, товушли иштиқоқ ҳамда халқона иштиқоқ каби турлари, шунингдек, “ал-иштиқаақ ал-кабийр” – катта иштиқоқ, “ал-иштиқаақ ассоғийр” – кичик иштиқоқ, “ал-қалбу ал-луғавийю” – лексик метатеза ва “ан-наҳту” – икки ёки ундан ортиқ сўзлардан сўз ясаш сингари гуруҳлари мавжуд. “Иштиқоқ”нинг ҳар бир тур ва гуруҳи араб тилида янги сўзларнинг ҳосил бўлишига ўзига хос тарзда таъсир ўтказиб, улар сабаб сўз ёки шаклан, ёки маъно жиҳатдан ўзгариб боради. Тадқиқотда “иштиқоқ” доирасида сўзларнинг қандай ўзгаришларга учраши, бу ўзгаришларнинг ташқи ва ички омиллар билан боғлиқлиги масаласи ёритилган. Араб тилини ўрганувчиларга ушбу тилдан сабоқ беришда янги сўзларнинг ҳосил бўлишида ўзига хос жараёнлар ва тилдаги сўзларнинг шакл ва маъно жиҳатдан қандай ўзгаришларга учрашини аниқ илмий мисоллар тариқасида тушунтириш бу тилга бўлган қизиқишни ҳамда таълим самарасининг янада ошишига ёрдам беради.
Maqolada shifobaxsh Momordika o'simligini botanikasi, morfologiyasini bilish orqali bu o'simlik bilan yaqindan tanishamiz. Bundan tashqari ushbu maqolada Dorivor momordikaning kelib chiqish tarixi ham o'rin olgan.
Ушбу мақолада морфемали контракциянинг “умумлаштириш” усулига оид ўзига хусусиятлар ҳақида маълумот берилиб, мазкур усулнинг турлари ва ясалиши мисоллар ёрдамида таҳлил этилади. Илмий-тадқиқот иши мақсадидан келиб чиққан ҳолда қуйидаги вазифалар белгиланди: хитой тилшунослигидаги назарий қарашларни таҳлил этиш; “умумлаштириш” усулининг турларига оид ифодаланиш хусусиятларни ўрганиш; морфемали контракция усулларини хитой тилидаги ижтимоийсиёсий матнлардаги мисоллар орқали таҳлил этиш. Ҳар бир усул доирасида ўхшаш ва фарқли хусусиятларга таяниб бир неча турларга ажратилди. Морфемали контракция усуллари ўрганилиб, турли мисоллар орқали таҳлил этилди. Замонавий хитой тили морфемали контракциясида компонентлараро муносабатнинг фақатгина тўрт хил модели кузатилди: копулятив, феъл-объектли, атрибутив, субъект-предикатив моделлари. Мазкур усулда қисқартмалар “миқдор сон+компонент” кўринишига эга бўлади. Қисқартма сўз нечта сўз асосида ҳосил бўлгани миқдор сон билан ифодаланади ҳамда сўзлар учун умумий ҳисобланувчи, барча сўзларни англатувчи маъновий компонент миқдор соннинг олдига қўйилади. Ушбу усулда қисқарувчи бирликлар иккига бўлинади: сўзнинг қисқариши, сўз бирикмасининг қисқариши. “Миқдор сон” ўзининг қатъий жойлашиш ўрнига эга. Икки компонентли мураккаб қисқартма сўзларда “миқдор сон” сўзнинг бошланғич қисмида, яъни бошида келади, уч компонентли мураккаб қисқартма сўзларда биринчи, иккинчи бўғинда келади, тўрт компонентлиларда иккинчи, тўртинчи бўғинларда келади. “Умумлаштириш” усули юзасидан икки хил қараш мавжуд. Мазкур ишда биринчи қараш маъқулланди, чунки “миқдор сон+ компонент”даги “компонент”, албатта, ҳар бир сўздаги умумий компонент бўлиши шарт эмас, у умумий маънони ифодаловчи алоҳида сўз бўлиши ҳам мумкин.
Латинский язык - фундамент медицины. Медицинская терминология - эта система, объединяющая терминологию ряда медико-биологических дисциплин. Изучение клинического термина основывается на анализе отдельных компонентов, именуемых терминоэлементами. Терминоэлементом называется любой словообразовательный элемент (корень, основа, приставка, суффикс), который обладает стабильным значением и образует термины одного смыслового ряда. В качестве терминоэлемента могут использоваться и числительные. Для медицинского персонала очень важно хорошо знать и глубоко понимать значение тех или иных морфем, которые напрямую влияют на смысловое значение слов. Кроме того, числительные можно встретить не только в медицине, но и в других науках.
Ушбу тадқиқот вектор хатоликни тузатиш модели (VECM) методологиясидан фойдаланган ҳолда, 2000-2019 йиллар давомида Ўзбекистон иқтисодиёти учун тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар,экспорт ва иқтисодий ўсиш
ўртасидаги боғлиқликни ўрганишга қаратилган ва танланган кўрсаткичлар бўйича Жаҳон банкининг йиллик маълумотларидан фойдаланилган. Эконометрик таҳлил жараёнида бир илдизли тест, Йохансен коинтеграция тести ва вектор хатоликни тузатиш модели амалга оширилган. VECM таҳлили асосида танланган кўрсаткичлар ўртасида узоқ муддатли ўзаро алоқадорлик мавжудлиги аниқланди.
Ушбу мақола хитой тилида кенг тарқалган сўз ясалиш усулларидан бири бўлмиш морфемали контракция ҳақидадир. Бунда морфемали контракциянинг “ажратиш орқали қисқартириш” усулига оид ўзига хос хусусиятлар ҳақида маълумот бериб ўтилади.