Xotiraning til o’rganishdagi muhimligining yana bir jihati shuki, u o’rganilayotgan tilning lug’at tarkibini tez va oson o’zlashtirilishiga yordam beradi. Til o’rganuvchi qachonki ikkinchi tilda ko’proq so’z bilan tanish bo’lsagina, u bu tilda ravonlik bilan so’zlasha oladi. Aynan shu xotiraning til
o’rganuvchi uchun beqiyos nafidir.
Tadqiqotchilar tomonidan o’tkazilgan tajribalar shuni ko’rsatadiki, ikkinchi tilni o’zlashtirish
bo’yicha maxsus mashqlarni to’rt yoshdan o’n yoshgacha bo’lgan bolalarga o’rgatish ijobiy natija berar ekan. Qolaversa, “uch yoshdan olti-yetti yoshgacha bo’lgan bolalarga chet tilini o’rgatishda o’yinning ahamiyati katta bo’lib, bu belgilangan mavzu bo‘yicha talab etilayotgan bilim, malaka va ko‘nikmaga erishishning oson yo‘lidir” [Hamre and Pianta, 2005]
Monografiyada ta’lim xizmatlari raqobatbardoshligini oshirishda marketing tadqiqotlarini amalga oshirishni nazariy-uslubiy asoslari tadqiq etilgan. Ta’lim xizmatlari marketingining nazariy asoslari, ta’lim xizmatlari bozorida iqtisodiy munosabatlar tizimi, ta’lim xizmatlari bozorini marketing strategiyasini rejalashtirishda raqobat muhitining o‘rni O‘zbekistonda oliy ta’lim tizimini rivojlantirishning marketing strategiyalaridan foydalanishni hozirgi holati tahlili, oliy ta’lim raqobatbardoshligini oshirishning marketing strategiyalari samaradorligini baholash, O‘zbekistonda oliy ta’lim tizimini rivojlantirishning marketing strategiyasi va uni amal qilish mexanizmi, Jahon oliy ta’lim tizimini isloh qilishning marketing modellari va ulardan foydalanish imkoniyatlari bo‘yicha ilimiy taklif va amaliy tavsiyalar shakllantirilgan.
Monografiya ta’lim sohasida faoliyat olib boruvchi mutaxassislar, magistrantlar, ilmiy tadqiqotchilar, doktorantlar va keng kitobxonlar jamoasi uchun mo‘ljallangan.
Tadqiqotning ob’ekti: maktabgacha ta’lim muassasalarining katta va tayyorlov guruhi bolalarida tasviriy savodxonlik elementlarini shakllantirish jarayoni.
Tadqiqotning maqsadi: katta va tayyorlov guruhi tarbiyalanuvilarida tasviriy savodxonlik elementlarini shakllantirishning pedagogik tizimini ishlab chiqish.
Tadqiqot metodlari: manbalarni tahlil qilish, umumiy, yakka tartibda yozma va og'zaki suhbatlar uioshtirish, anketa so‘rovlarini o'tkazish, pedagogik eksperiment, zamonaviy pedagogik texnologiya va interfaol metodlar, matematik-statistik jihatdan qayta ishlash va umumlashtirish.
Olingan natijalar va ularning yangiligi shundan iboratki, unda maktabgacha katta yoshdagi bolalarda tasviriy savodxonlik elementlarini shakllantirish muammosi O‘zbekiston sharoitida uning o’ziga xos jihatlari va qirralarini yoritgani holda maxsus tadqiq etildi. Maktabgacha katta yoshdagi bolalarda tasviriy savodxonlik elementlarini shakllantirishning nazariy va amaliy asoslari, ular asosida bu jarayonni ta’minlovchi pedagogik tizim hamda unga kiruvchi topshiriqlar tizimi, ularni amalga oshirishning ilmiy asoslangan metodikasi ishlab chiqildi.
Tadqiqotning amaliy ahamiyati: tadqiqot muammosining mohiyati va uning natijasida ishlab chiqilgan metodik tavsiya, qo'llanma, maktabgacha ta’lim muassasasi pedagoglari, jumladan, tarbiyachi, tasviriy faoliyat bo’yicha to'garak rahbarlariga bolalarda tasviriy faoliyat bo'yicha savodxonlikning dastlabki elementlarini shakllantirish jarayonida qo‘l keladi. Tadqiqot jarayonida paydo bo'lgan g'oyalar asosida pedagogika bilim lortlari va pedagogika oliy o‘quv lortlarida tasviriy faoliyat metodikasi bo’yicha beriladigan ma’ruza mashg’ulotlarini mazmun jihatidan boyitadi. Tadqiqot natijalaridan kelib chiqqan holda tayyorlangan metodik tavsiyalar maktabgacha ta’lim muassasalarining faoliyatini yanada takomillashtirishga, tasviriy faoliyat mashgTilotlarini tashkil etishga, yo’naltirilgan faoliyat samaradorligini oshirishga xizmat qiladi.
Tatbiq etish darajasi va iqtisodiy samaradorligi: tadqiqotning asosiy g’iyalari, xulosalari Respublikamizning bir qator viloyatlarida o’tkazilgan tajriba-sinov ishlari jarayonida amaliyotga tatbiq etildi. Shuningdek, tadqiqot natijalari asosida ishlab chiqilgan qo’llanma, metodik ishlanmalar maktabgacha katta yoshdagi bolalarda tasviriy savodxonlik elementlarini shakllantirish jarayonini samarali kechishini ta’minlaydi.
QoMlanish sohasi: tadqiqot natijasida chiqarilgan xulosalardan pedagogika oliy o‘quv lortlari va kollejlarida “Maktabgacha ta’lim pedagogikasi” kursini o’qitishda, maktabgacha ta’lim muassasalari katta va tayyorlov guruhlarida tasviriy faoliyat turkumiga kiruvchi mashg’ulotlarni tashkil etishda foydalanish mumkin.
Idioms are an integral part of language, providing depth and nuance to communication. However, for intermediate level learners whose mother tongue is not English, understanding and utilizing idiomatic expressions can pose significant challenges. This article examines the common problems encountered in teaching idioms to this demographic and proposes effective solutions, supported by illustrative examples.
Maqolada ilk bor o‘zbek tili parafrazalari o‘rganildi. Parafraza turlari haqida dastlabki fikrlar ham keltirildi. Nafaqat o‘zbek tilshunosligida, balki butun jahon tilshunosligida ham shu kungacha parafrazalar alohida, maxsus ilmiy tadqiqot ob’ekti bo‘lmagan hamda monografik planda o‘rganilmagan. Parafrazalar og‘zaki va yozma nutqimizda badiiy obrazlilik vositalaridan biri sifatida faol qo‘llaniladi, ular tilning boyligini, semantik imkoniyatlari kengligini ko‘rsatuvchi omillardan biridir Jahon tilshunosligida parafrazalar yuzasidan mulohazalar bilan bir qatorda ixcham ta’rif berilgan, parafrazalarning badiiy tasvir vositalari doirasida o‘ziga xos xususiyatlari borligi va ularni alohida o‘rganish zarurligi qayd etilgan bir nechta maqolalar mavjud. Binobarin, bu obrazli iborani ilmiy-nazariy nuqtai nazardan alohida tadqiq etish, mohiyatini ochib berish bugungi umumiy tilshunoslik, ayniqsa, stilistika fanining hal etilishi kerak bo‘lgan masalalardan biridir. Maqolada tilshunoslik sohasidagi yutuqlar, dialektik falsafa kategoriyalari: umumiylik va xususiylik, sabab va natija, imkoniyat va voqelik, shakl va mazmun birligi, ravshanlik va mavhumlik asosida yaratilgan. Har qanday tilning boyligini yaqqol ko‘rsatuvchi ifoda vositalaridan biri bo‘lgan parafraza (tasviriy ifoda) muammosi hozirgacha alohida tadqiqot mavzusi bo‘lmagan. Lekin parafrazalar haqida uning til va nutqdagi o‘rni haqida oz bo‘lsada ma’lum fikrlar mavjud. Kuzatishlar shuni ko‘rsatadiki, umumiy tilshunoslik nuqtai nazaridan bir xil atama parafraza, perifraz, perifraza kabi invariantlarda qo‘llanadi va nutq eng samarali ifoda vositalaridan biri ekanligi qayd etiladi. Maqolamizda parafraza atamasini qo‘llashni lozim topdik. Chunki, birinchi navbatda, bu atama umumiy tilshunoslikda keng qo‘llaniladi. Ya’ni monografiya, o‘quv qo‘llanma, darslik va maqolalarda alohida tilga olinadi; ikkinchidan, eng muhimi, parafraza atamasi o‘rganilayotgan hodisaning mohiyatini aniq belgilaydi. Darvoqe, parafraza atamasidagi “para” qismi o‘xshash yoki qo‘shni, juftlik ma’nosini bildiradi. Ma’lumki, tildagi parafrazalar dunyo hodisalarini chuqurroq o‘rganish, bilish, inson tafakkur qobiliyatini oshirish natijasida vujudga keladi. Texnika va ilm-fan taraqqiyoti, til egasi, uning yaratuvchisi boʻlgan xalqning qoʻshni davlatlar bilan toʻliq aloqada boʻlishi, ular bilan savdo-sotiqning kuchayishi natijasida parafrazalar ham koʻpayib borib, so’zlar bir tildan ikkinchi tilga o’tadi. Shuning uchun biz til (tillar)ning parafrazalarini tarixiy jamiyat – uning tarixi bilan birga xalq taraqqiyoti bilan bog‘liq holda tekshirishni maqsad qildik.
Ushbu izlanishda ikki qatlamli kompozit materiallardan tashkil topgan yupqa plitalarni mustahkamligi va deformatsiyalanganlik xolatlari tatqiqoti keltirilgan. Ikki qatlamli yupqa plitalarning birinchi qatlami metall yoki temirbeton qatlamlardan iborat bo’lib, ularning qalinliklari ikkinchi kompozit qatlamlarning qalinliklaridan ancha katta deb olinadi. Qatlamlarning fizik-mexanik xossalari va qalinliklari bo’yicha farq qiluvchi va metall yoki temirbeton materiallardan tashkil topgan.
Chet tilini o'rganish har doim ma'lum darajada ikkinchi madaniyatni o'rganishni talab qiladi, hatto siz ushbu tilda gaplashadigan xorijiy davlatga hech qachon qadam qo'ymagan bo'lsangiz ham. Til
va madaniyat bir-biri bilan chambarchas bog'liq va o'zaro bog'liqdir. Klub a'zolari klubsiz mavjud bo'lgani kabi, odamlar vakuumda mavjud emas. Ular qandaydir ramkaning bir qismidir: oila, jamoa, mamlakat, an'analar to'plami, bilimlar ombori yoki koinotga qarash. Muxtasar qilib aytganda, har bir inson madaniyatning bir qismidir, har bir kishi ushbu madaniyatni ifodalash, ushbu an'analar doirasida harakat qilish va koinotni tasniflash uchun tildan foydalanadi.
This scientific article explores the role of the sociocultural component of education in enhancing motivation for learning foreign languages, with a particular focus on learners for whom English is a second language. Drawing upon Vygotsky’s sociocultural theory and various empirical studies, this article demonstrates how the integration of sociocultural elements into language instruction can significantly increase students’ motivation, engagement, and proficiency in second language acquisition. Several examples and practical recommendations are provided to illustrate the potential of this approach in real educational settings.