Ushbu maqola viloyat yer resurslarini boshqarishni takomillashtirish negizida yerdan foydalanishni boshqarish tizimi samaradorligini oshirishga qaratilgan. Yer tabiiy resurs, umummilliy boylik sifatida jamiyat hayotida uning iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishi yo‘lida siyosiy, huquqiy jihatdan kelajakda yerdan foydalanish istiqbollari hisobga olingan holda takomillashuvi muhim hisoblanadi. Ayniqsa, yer resurslaridan foydalanishda teng huquqlilikni ta’minlash, yer resurslarini tartibga solishning iqtisodiy mexanizmini ro‘lini oshirish kabi masalalar sohaga raqamli axborot texnologiyalarini keng joriy qilish bilan xal etilmoqda.
Ushbu maqolada xususiylashtirishning mohiyati, xususiylashtirilishi mumkin bo’lgan yerlar toifalarini belgilash va kengaytirish bo’yicha ma’lumotlar tahlil qilingan. Noqishloq xo’jaligi ahamiyatiga molik yerlarda joylashgan yer uchastkalarini joriy etish va mol-mulk solig’ini qayta ko’rib chiqish, xususiylashtirish asosida yer bozorini ilmiy-metodologik asoslarini yaratish bo’yicha taklif va tavsiyalar berilgan
Ushbu maqolada yer resurslarini boshqarish bilan bog‘liq ko‘plab muammolar to’grisida fikr yuritilgan. Yer resurslarini boshqarish nafaqat tadbirkorlar, investorlar, klasterlar, dehqon va fermer xo‘jaliklarining yerlardan samarali foydalanishiga, balki yangi ish o‘rinlari yaratish, kambag‘allikni qisqartirish, oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash, ishlab chiqarish raqobatdoshligini va eksport salohiyatini oshirish kabi eng muhim ustuvor masalalarni yechish kabi bir qator muommolar batafsil yoritilgan.
Maqolada bugungi kunda qishloq xo‘jaligi maqsadlari uchun yer ajratishning jamiyatdagi o‘rni va qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallangan yer uchastkalarini ajratish bo‘yicha qonun hamda qaror to‘g‘risida ma’lumotlar keltirilgan. Ularning ijrosining ta’minlanishi yuzasidan tegishli tashkilotlar tomonidan amalga oshirilayotgan ishlar keltirilgan. Ushbu yer uchastkalarini ajratish bo‘yicha tegishli taklif va tavsiyalar keltirilgan.
Hozirgi vaqtda yirik shaharlarda qurilish shartlari shundan iboratki, aholi punktlarining Markaziy qismida eng intensiv qurilish ishlari olib borilmoqda. Zamonaviy shahar qurilishining o'ziga xos xususiyati yer osti makonini o'zlashtirishdir. Bu, bir tomondan, investorlar uchun muhandislik infratuzilmasi rivojlangan va
aholining keng kontsentratsiyasi bo‘lgan tumanlarda ob’ektlarni joylashtirishga jalb qilish, ikkinchidan, shaharlarning markaziy tumanlaridagi ko‘chmas mulk ob’ektlarining “nufuzli ” tarixiy psixologiyasi bilan bog‘liq. Shu munosabat bilan, shaharlarning yuqoriga o'sishiavvalgi ikki asr – XIX va XX -asrlarning o'zigaxos xususiyati edi. Ammo XXI -asrda zamonaviy shahar qurilishining asosiy xususiyati er osti makonini o’zlashtirishdir.
Ushbu maqolada yer resurslaridan foydalanishda hamda fermer xo’jaliklari faoliyati davrida duch keladigan omillar to’grisida fikr yuritilgan. Fermer xo‘jaliklari yer maydonlarini maqbullashtirish va unga ta’sir etadigan agroiqlim resurslari, aholi soni va joylashuvi, yer va suv resurslari va transport kabi bir qator omillar batafsil yoritilgan.
Maqolada mulkga bo`lgan egalik huquqi, Mulkning yuridik konsepsiyasi, yer uchastkasi va uning tasnifi, baholanadigan kadastr obyektilari, yer uchastkasini ko‘chmas mulkning boshqa turlaridan farqi, kadastrli baholash hamda kadastr bahosi va zonalar bo‘yicha bir vaqtdagi kadastr qiymatini aniqlash qiymatlari keltirilgan.
Maqolada qishloq xo‘jaligi yerlaridan oqilona foydalanishni tashkil etishning zamonaviy muammolari keltirilgan. Qishloq xo‘jaligi yerlaridan foydalanish amaliyotining kamchiliklari va qishloq xo‘jaligi yerlarini boshqarish tizimining funksiyalari tarkibi aniqlandi. Qishloq xo‘jaligidan foydalanishning asosiy muammolarini zaif agrar siyosati, yerni boshqarish tizimining yo‘qligi, yerni boshqarishning ayrim funksiyalarining rivojlanmaganligi, qishloq xo‘jaligi ishlab chiqaruvchilarining moliyaviy ba’zasining zaifligi, agrobiznesning jiddiy xavflari deb atashadi. Yerdan foydalanishni tashkil etish muammolarini hal qilish bo‘yicha takliflar asoslanadi qishloq xo‘jaligi maqsadlari: qishloq xo‘jaligi yerlarini boshqarishning samarali tizimini tiklash; yerni boshqarishning asosiy funksiyasi sifatida yerni boshqarishni loyihalash amaliyotini tiklash imkoniyatini ta’minlash; yerlarning holatini samarali monitoring qilish va yer fondidagi sifat o‘zgarishlarini baholash tizimini yaratish; qishloq xo‘jaligi ishlab chiqaruvchilarini moliyaviy qo‘llab quvvatlash, belgilangan yer massivlaridan oqilona foydalanish; qishloq xo‘jaligining investitsion jozibadorligini oshirish.
maqolada mulkni tashkil etishning fuqarolik huquqi masalalari muhokama qilinadi yer uchastkalariga bo'lgan huquqlar. Ushbu huquqlarni himoya qilishni takomillashtirishning fuqarolik-huquqiy masalalari,
yer uchastkalariga xususiy mulkchilik daxlsizligini ta'minlash ham bunda o'rganiladi maqola, xorijiy mamlakatlar tajribasini asoslash, nazariy va amaliy ushbu muammo bo'yicha qonunchilikni takomillashtirish bo'yicha tavsiyalar berilgan
Jismoniy va yuridik shaxslarga tegishli bo‘lgan istalgan ko‘chmas mulk obiektlarining huquqiy kafolati sifatida davlat kadastrlari tizimi yuritiladi va bunday tizimdagi \ ma‘lumotlarning qiymati ham iqtisodiy tarafdan ham huquqiy tarafdan juda muhimdir. Shu nuqtai nazardan olib qaralganda bunday ma‘lumotlar raqamli ma‘lumotlar bazasi shaklida mavjud bo‘lishi kadastr sohasida obiektlarni operativ kuzatish va boshqarish, tuzatishlar kiritish va yangilash imkoniyatlarini sezilarli darajada oshiradi. Davlat kadastrlarining asosiy obiektlaridan biri bo‘lgan yer resurslarini boshqarish, yer uchastkalarining atributiv ma‘lumotlarini qayd qilib borish va ma‘lumotlarni saqlashda (himoyalashda) geografik axborot tizimlarining ahamiyati kata hisoblanadi.
Turar-joylarning tor qurilishi sharoitida to'xtash joylarining yetishmasligi muammosi ayniqsa keskin. Shaxsiy avtotransport vositalarini toʻxtash uchun maxsus ajratilgan joylarda joyning yoʻqligi ham atrof-muhitga, ham mahallalar aholisining turmush sifatiga salbiy taʼsir koʻrsatmoqda. Mashinalar maysazorlarda, dam olish joylarida va yaqinida to'xtab, piyodalar va ko'p hollarda avtomobillar o'tishini qiyinlashtiradi.
Ushbu maqolada yashil iqtisodiyotga o‘tish davrda sug‘oriladigan yerlar ekologik holatini yaxshilash yo‘llari haqida ma’lumotlar berilgan. Shuninngdek, yashil iqtisodiyotga o‘tish orqali qishloq xo‘jaligini rivojlantirish va yer resurslarining iqtisodiy samaradorligini oshirish bo‘yicha tavsiyalar berilgan.
Ushbu maqolada muallif yer unumdorligi, uning ijtimoiy voqelikka ta’siri kabi muhim masalaga e’tibor qaratadi. Markaziy Osiyoda yerlarning degradatsiyasi masalalari ko‘rib chiqiladi.
Yer yuzasida o'zgarishlarni aniqlashning aniqligi
inson va tabiat hodisalari o'rtasidagi munosabatlar va o'zaro ta'sirlarni tizimlari (GIS) erdan foydalanish va er qoplamining o'zgarishi haqida aniq ma'lumot berish imkoniyatiga ega. Ushbu maqolada biz erdan foydalanish va er qoplamining o'zgarishini aniqlash uchun qo'llaniladigan asosiy usullarni o'rganamiz. O'n bitta o'zgarishlarni aniqlash texnikasi ko'rib chiqiladi. Tegishli adabiyotlarni tahlil qilish shuni ko'rsatadiki, eng ko'p qo'llaniladigan usullar tasniflashdan keyingi taqqoslash va asosiy komponentlar tahlilidir. Tasniflashdan keyingi taqqoslash ikki sana o'rtasidagi atmosfera va sensor farqlarining ta'sirini minimallashtirishi mumkin. Tasvirni farqlash va tasvirni nisbatlashni amalga oshirish oson, lekin ba'zida ular aniq natijalarni bermaydi. Gibrid o'zgarishlarni aniqlash ko'plab texnikaning afzalliklaridan to'liq foydalanadigan foydali texnikadir, lekin u murakkab va boshqa usullarning xususiyatlariga bog'liq, masalan, nazorat ostida va nazoratsiz tasniflash. O'zgarishlar vektor tahlilini amalga oshirish qiyin, ammo u o'zgarish yo'nalishi va hajmini ta'minlash uchun foydalidir. So'nggi paytlarda o'zgarishlarni aniqlashda sun'iy neyron tarmoqlar, chi kvadrat, qarorlar daraxti va tasvir sintezi tez-tez ishlatib kelinmoqda. Masofaviy zondlash ma'lumotlari va GISni o'zgarishlarni aniqlashga integratsiyalash bo'yicha tadqiqotlar ham ko'paydi. lekin u o'zgarishlarning yo'nalishi va hajmini ta'minlash uchun foydalidir. So'nggi paytlarda o'zgarishlarni aniqlashda sun'iy neyron tarmoqlar, qarorlar daraxti va tasvir sintezi tez-tez ishlatib kelinmoqda. Masofaviy zondlash ma'lumotlari va GISni o'zgarishlarni aniqlashga integratsiyalash bo'yicha tadqiqotlar ham ko'paydi.