№ 3/S (2023) “Jamiyat va innovatsiyalar” fanlararo elektron ilmiy jurnalining maxsus soni

Мақолада Россия империясининг Туркистонга аҳолини  кўчириш сиёсати, ўлкада бунёд этилган рус посёлкалари, улардаги турмуш тарзи, мустамлакачи маъмурларнинг кўчириш сиёсатидан кўзлаган асосий мақсадлари, кўчирилган аҳолига яратилган шароитлар ва уларнинг  маҳаллий аҳолининг ижтимоий-иқтисодий ҳаётига таъсири баён этилган.

Мазкур мақолада Ўзбекистон ва халқаро молия ташкилотлари ўртасидаги муносабатлар, ташқи қарзлар ва бир қатор макроиқтисодий кўрсаткичлари таҳлил қилинган. Мамлакатимизнинг халқаро молиявий ташкилотлардан олган қарзлари ва мажбуриятлари ўрганилган. Хулоса ва таклифлар берилган.

Мазкур мақолада Жаҳон савдо ташкилотининг пайдо бўлиш тарихи, ташкилотга аъзо бўлиш тартиби. Аъзо мамлакатларнинг ташқи савдоси ва бир қатор макроиқтисодий кўрсаткичлари таҳлил қилинган. Мамлакатимизнинг Жаҳон савдо ташкилотига аъзо бўлиш истиқболлари, шунингдек ижобий ва салбий оқибатлари таҳлил қилинган. Хулоса ва таклифлар берилган.  

Ўзбекистонда амалга оширилаётган кенг миқёсли конституциявий ислоҳотлар миллий давлатчиликнинг узоқ тарихи билан бир қаторда илғор мамлакатларнинг конституциявий тажрибасини ҳам ўрганишни тақозо этади. Франциянинг замонавий буржуа давлатчилиги илк намуналаридан бирини яратган, конституционализмнинг узоқ тарихига зга бўлган мамлакат сифатидаги тажрибаси муҳим аҳамията эга.

Статья посвящена исследованию вопросов развития мобильных платежных систем. Уточняется, что мобильные платежные системы объединяются под началом нового функционального направления, связанного с использованием технологий бесконтактной оплаты, применением платежей и переводов посредством QR-кодов, предоставляют обширнейшие преимущества как для пользователей, так и для бизнеса. Описываются возможности, преимущества и риски использования мобильных платежных систем, подчеркивается, что все ранее выделяемые проблемы их применения, так или иначе, разрешаются в результате активного развития финансовых технологий. На примере российского рынка мобильных платежных систем выявляются некоторые тенденции из развития, среди которых выделены: уход с рынка зарубежных сервисов и приложений, их импортозамещение отечественными сервисами и инфраструктурой; вход на рынок новых сервисов и стартап-проектов для подготовки комплексных и более развитых мобильных платежных систем; снижение количества операций, осуществляемых посредством бесконтактной оплаты при параллельном росте интереса граждан к подобным системам. По итогам исследования выявляются технико-экономические и пользовательские перспективы развития мобильных платежных систем.

Ushbu maqolada aloqa xizmatlarini ko'rsatish bo'yicha shartnomalar tuzish va bajarish muhimligi muhokama qilinadi. U shartnomalarga narx belgilash, xizmat ko'rsatish darajasi bo'yicha kelishuvlar va nizolarni hal qilish tartiblari kabi asosiy elementlarni ta'kidlaydi. Maqolada xizmat ko'rsatuvchi provayderlar va mijozlar o'rtasida ijobiy ish munosabatlari va uzoq muddatli hamkorlik zarurligi ta'kidlangan. Muvaffaqiyatli hamkorlik uchun ilg‘or tajribalar tavsiflanadi va ularni amalga oshirish muhimligi ta’kidlanadi. Xulosa qilib aytganda, maqolada aloqa xizmatlarini benuqson ta'minlash uchun shartnomalarni to'g'ri bajarish muhimligi ochib berilgan. Umuman olganda, ushbu maqola aloqa xizmatlari uchun shartnoma tuzish jarayoni haqida qimmatli tushunchalarni beradi va xizmat ko'rsatuvchi provayderlar va mijozlar uchun foydali qo'llanma bo'lib xizmat qiladi.

Бугунги кунда мавжуд бўлган криптовалюталар рўйхати жуда кенг ва уларни қонуний мустаҳкамлаш учун криптовалюталарнинг бутун мажмуасини таснифлаш керак. Муаллиф криптовалюталарни оммавий тартибга солиш билан боғлиқ муаммоларнинг катта қисми – бу давлат томонидан тартибга солишнинг кўлами ва табиати, операцияларни солиққа тортиш масалалари, ноқонуний ҳаракатлар учун жиноий ва маъмурий жавобгарлик ва бошқаларда намоён бўлади, деб ҳисоблайди. Миллий ва хорижий тажриба асосида криптовалютани халқаро ҳуқуқий тартибга солиш механизмларини ишлаб чиқиш ва унинг юрисдикциясини аниқлаш бўйича таклифларни илгари суриган. Ушбу мақолани тайёрлашда H2020 тадқиқот дастури (грант қисқартмаси: Марказий Осиё қонуни, № 870647) доирасида Мари Кюри тадқиқоти ва инновацион кадрлар алмашинуви томонидан қўллаб-қувватланган.

Мақолада иқтибос қилишнинг масалалари илмий ишни ёзиш учун бирламчи кўникмалар сифатида кўриб чиқилган. Ўзбекистон Республикаси қонунчилиги асослари ва республикамиз қўшилган ахборотлаштириш, кутубхона ва нашриёт фаолияти бўйича давлатлараро стандартлар тадқиқ қилинган. Мақолада мисол тариқасида рус тили учун муаллифларнинг алоҳида сўзларини расмийлаштириш қоидалари батафсил ёритилган.

Мақолада жиноят-процессуал қонунчилигидаги мавжуд шахсларнинг конституциявий ҳуқуқларини чеклаш билан боғлиқ процессуал мажбурлов чоралари ва тергов ҳаракатларини таснифлашнинг янги механизмлари, турлари ажратилган. Шунингдек, шахс ҳуқуқларини чеклаш билан боғлиқ мажбурлов чоралари ва тергов ҳаракатлари борасидаги жиноят-процессуал қонунчиликдаги мавжуд айрими қарама-қаршиликлар, ҳуқуқий бўшлиқлар ва уларни бартараф этиш юзасидан аниқ таклифлар баён қилинган. 

Maqolada tabiiy resurslar bo'yicha kadastr ma'lumotlaridan foydalanish bilan bog'liq jinoyat qonunchiligi normalarini buzganlik uchun tabiiy resurslar kadastr faoliyati sub'ektlarini Jinoyat kodeksining tegishli moddalari asosida jinoiy javobgarlikka tortish masalalari ko'rib chiqiladi. Muallif ma'muriy jazo qo'llanilganidan keyin kadastr organlarining mansabdor shaxslari tomonidan tabiiy resurslar to'g'risida ishonchsiz kadastr ma'lumotlarini taqdim etish shaklida "tabiiy resurslar kadastrlari sohasidagi jinoyatlar" ilmiy konsepsiyasini ishlab chiqishni taklif qiladi.

Мақолада махсус билимлар ва суд экспертининг хулосасининг белгилари ва ўзига хос хусусиятлари, мақсадлари ва аҳамияти, экспертнинг хулосасини, шунингдек, эҳтимол шаклдаги хулосаларни баҳолашда мавжуд муаммолар ёритилган. Криминалист-олимларнинг илмий қарашлари, тергов ва экспертлик амалиётининг таҳлилларига асосланиб, эксперт хулосасининг далил сифатидаги муҳим хусусиятлари, қатъий ва эҳтимол шаклдаги хулосаларининг тенг юридик кучи ҳамда бундай хулосаларни далиллар мажмуи (тизими) доирасида кўриб чиқилиши кераклиги бўйича таклифлар берилган.

Ушбу мақолада хусусийлаштирилган ер участкаларининг мақомини белгилаш муаммолари, ер учаскаси хусусий мулк объекти сифатидаги мақоми, кўчмас мулкка бўлган ҳуқуқларнинг давлат рўйхатидан ўтказилиши, кўчмас мулкка бўлган ҳуқуқларнинг юзага келиши, ашёвий ҳуқуқлар, ер участкаларини сотиш ва ҳадя қилиш билан боғлиқ масала, ер участкаларнинг тоифалари  билан боғлиқ муаммолари очиб берилган.

Мақолада контрабанданинг юридик таҳлили, яъни объекти батафсил таҳлил қилинган. Хусусан, контрабанданинг махсус, турдош, асосий бевосита, қўшимча ва факультатив бевосита объектлари тадқиқ этилган ва бу борадаги хорижий ҳамда миллий олимларнинг фикр мулоҳазалари келтирилган. Таҳлил ва мулоҳазалар асосида муаллиф томонидан контрабанданинг асосий, қўшимча ва факультатив бевосита объектлари таърифи берилган.

Globallashuv sharoitida talabalarning raqamli kompetentsiyasini rivojlantirish ilmiy muammodir, chunki ta'limda raqamli texnologiyalardan foydalanish va ularning talabashaxsini rivojlantirishga ta'siri bilan bog'liq turli jihatlarni o'rganishni talab qiladi. Raqamli texnologiyalarning ta’lim jarayoniga qanday ta’sir etishi va ular o‘qitish va talabalar bilimini baholash usullariga qanday o‘zgartirishlar kiritishini tahlil qilish muhim jihatlardan biridir.

Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining o‘quv tarbiyaviy jarayonida umuminsoniy qadriyatlarining o‘rni haqida so‘rovnoma usuli bilan o‘rganish natijalari keltirilgan.

Maqolaning maqsadi kurashning tarixi, falsafasi, ijtimoiy-pedagogik asoslari va ahamiyatini taqdim etishdan iborat. Bundan tashqari, unda kurashning insoniylik xarakteri va tarbiyaviy ahamiyati haqida so‘z boradi. Kurash dunyoda rivojlangan sport turlaridan biri hisoblanadi. Afsuski, kurashga oid maxsus atamalarni ishlab chiqish va ularni keng jamoatchilik e’tiboriga yetkazish muammosi yetarlicha o‘rganilmagan.

Zamonaviy jamiyat va mehnat bozorining rivojlanish istiqbollari yangi texnologiyalarni ishlab chiqish va o‘zlashtirish bilan bog‘liq bo‘lib, ular orasida axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT) eng keng tarqalgan. Axborotlashgan  jamiyatda  zamonaviy texnik va dasturiy vositalardan foydalanish, axborot makonida harakat qilish qobiliyatini tavsiflovchi shaxsga qo‘yiladigan talablarni belgilaydi.. Ushbu chora-tadbirlar faqat o‘qituvchi axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT kompetensiyasi) sohasida malakaga ega bo‘lsa samarali bo‘ladi.

Ushbu maqolada badiiy adabiyot maktabgacha yoshdagi bola shaxsini har tomonlama rivojlantirishning eng muhim vositalaridan biri ekanligi, badiiy asarning mazmuni bolaning dunyoqarashini kengaytirishi, maktabgacha yoshdagi bolalarda badiiy asarga qiziqishni shakllantirish, kitobga ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo‘lishni tarbiyalashda kitob burchagi katta rol o‘ynashi va bu jarayondagi tarbiyachining o‘rni va mahorati haqida so‘z yuritilgan.

Ушбу мақолада миллий-ҳудудий чегараланишдан кейин Ўзбекистон ССРда катта ёшдаги аҳоли ўртасида саводсизликни тугатиш тадбирларининг йўлга қўйилиши ва унинг натижалари таҳлил этилган. Қишлоқ хўжалигини ёппасига коллективлаштиришга қадар бўлган даврда республикада ташкил этилган саводсизликни тугатиш мактаблари фаолияти, бу мактабларга жалб этилганлар сони, уларнинг миллий таркиби бўйича статистик маълумотлар келтирилган.

Mazkur maqolada umumiy o‘rta ta’lim maktablarida axborot texnologiyalaridan foydalanishda o‘quvchilarni dars jarayoniga qiziqtirish va moslashuvchanlikni oshirish bo‘yicha yondashuvlar bayon qilingan.

Ushbu maqolada matematika o‘qitishda kompetensiyaviy yondashuvning samaradorligi xususida so‘z borgan.

Мақолада меҳнат бозорининг ривожланиши аҳоли фаровонлиги ва турмуш сифати ошишини таъминловчи, меҳнат унумдорлиги, ялпи ички маҳсулотнинг юқори ўсиш суръатлари ва инвестициялар самарадорлигининг омиллари, ижтимоий ҳимоянинг асосий йўналишлари, камбағалликни қисқартириш ечимини кутаётган долзарб масалалар кўриб чиқилган.

Boshlangʻich ta’limda oʻqituvchi tomonidan oʻquvchilarni ijodiy izlanish, faollik, erkin, mustaqil va tanqidiy fikr yuritishga yoʻnaltiruvchi ta’lim shakli, metod va vositalarning toʻgʻri tanlanishi darslarning qiziqarli, bahs-munozaralarga boy boʻlishi, ijodiy tortishuvlarning yuzaga kelishiga turtki beradi. Shunday holatdagina oʻquvchilar ta’lim jarayonida tashabbusni oʻz qoʻllariga oladilar, oʻqituvchining vazifasi esa ularning faoliyatini yoʻnaltirib turish, murakkab vaziyatlarda yoʻl-yoʻriq koʻrsatish, maslahatlar hamda ular faoliyatini baholashdan iborat boʻladi. Mazkur maqola Tarbiya fanini oʻqitish jarayonida oʻquvchilarda tanqidiy fikrlashni shakllantirishda zamonaviy ta’lim texnologiyalaridan foydalanish bo‘yicha tahlillar va takliflar haqida so‘z yuritadi.

Maqolada ta’lim tizimida zamonaviy axborot texnologiyalarining imkoniyatlari va ahamiyati ochib berilgan. Axborot olamidagi globallashuvning zamonaviy tizimi ko‘rib chiqiladi.

Maktab dasturiga muvofiq, boshlang‘ich sinf o‘quvchilari fonetik-grafik ko‘nikmalar tizimini hosil qiladilar: tovushlar va harflar, unli va undosh tovushlar, jufti  bor jarangli  va jarangsiz undoshlar, jufti yo‘q jarangli va jufti yo‘q jarangsiz undoshlar; so‘zni bo‘g‘inlarga bo‘lish, urg‘uli bo‘g‘inni  ajratish ko‘nikmalariga ega bo‘ladilar.