Вестник врача, Самарканд
201
4, № 3
Doktor axborotnomasl, Samarqand
8
METRORAGIYA BILAN ASORATLANGAN BACHADON MIOMASI BO’LG AN
BEMORLARNI OLIB BORISHNI TAKOMILLASHTIRISH (ADABIYOTLAR
SHARXI)
SamMI (rektori - prof. Shamsiyev A.M.) Pediatriya fakulteti akusherlik va ginekologiya kafedrasi (mudiri
- prof. Negmadjanov B.B.)
Bachadon miomasi ayollar jinsiy
a’zolari tizimining eng ko’p uchraydigan
o’sma kasalliklari- dan biridir. Bachadon
miomasi- ning uchrab turishi turli mualli-
flarning ma’lumotlariga ko’ra 24% dan 50%
gacha uchraydi [7,9].
Bu klinik muammoning dol- zarbligi
shundan iboratki, hozirgi vaqtda ginekologik
statsio- narlarda operativ davo muola-
jalarning
50-70%i
bachadon
miomasi
bo’yicha o’tkazilmoqda.
Bachadon
miomasini
davo-
lashning
asosiy
yo’nalishlari.
Tuxumdonga ta’sir etib birinchi navbatda
estradiol
hosil
bo’lishini kamaytirish
bachadon miomasini davolashning eng
samarali pato- genetik asoslangan davolash
usu- lidir.
Bachadon miomasini konser- vativ
davolashga ko’rsatmalar:
•
Reproduktiv yoshdagi miomasi
bo’lgan ayollar;
•
Kasallikni
kam
simptomli
kechishi;
•
O’lchami
12
haftalik
homiladorlikdan katta bo’lmagan bachadon
miomasi;
•
Miomatoz tugunni sub- seroz
(keng asosli) yoki interstis- ial joylashishi;
•
Ekstragenital kasalliklari bo’lgan,
yuqori anesteziologik va xirurgik xavfi
bo’lgan ayollar [1,6,8].
Klinik amalyotni yengil- lashtirish
uchun bachadon mio- masining yangi tasnifi
ishlab chi- qildi (klinik jixatdan bilinmaydi-
gan, kichik, o’rtacha kattalikdagi, katta
o’lchamdagi, gigant va boshqalar), mazkur
tasnif yordamida bu kasallikni davolash
usulini yengil tanlab olishimiz kerak.
Konservativ davolashga operasiyaga
tayyorgarlik etapi sifatida va operasiyadan
keyingi davrda reablitasiyasi sifatida ko’p
holatlarda murojaat etiladi.
Bachadon miomasi garmon- larga
bog’liq o’sma bo’lganligi uchun bu
kasallikni davolashda gipofizni gonadotrop
funksiyasini bloklovchi
preparatlar
qo’llaniladi, natijada gipoestero- geniya va
progesteron ishlab chiqarilishi bloklanishiga
olib keladi. Zamonaviy medikamentoz
davolash usullaridan gonadotropin rilizing
gormonini agonistlari (aGnRG) va GnRGlar
qo’llaniladi [2,3,4].
Bachadon miomasida GnRG ning
qo’llanilishidan
asosiy
maqsad
BM
o’lchamlarini
va
bel-
gilarining
kamaytirishdan iborat. Bunda GnRG ni
qo’llanilganda tuxumdonlarning funksiyasi
vaq- tincha va davriy yo’qoladi (pred-
menopauza holati), natijada o’smalar o’sishi
tormozlanadi va o’smaning o’lchamlari
kichra- yishiga olib keladi. Preparat men-
strual siklning birinchi 5 kun- ligida
yuboriladi. Diferelin har 4 haftada 3,75 mg
dozada yubori- lishi kerak. Davolash
kursining davomliligi 3 oydan 6 oygacha.
Ammo bu davolashning o’ziga xos nojuya
ta’sirlari mavjud. Bu- lar quyidagilardan
iborat:
•
Operasiya
vaqtida
mayda
miomatoz tugunlarni «yashiradi»;
•
Preparatning
ta’siri vaq-
tinchalik xarakterga ega, u beril- may
qo’yilganda
o’smaning
o’sishi
va residivlanishiga olib
keladi;
•
Indusirlangan
menopauza
belgilari kuzatiladi (isib ketish, ko’p terlash,
ta’sirchanlik, arterial qon bosimining
ko’tarilishi, di- zuriya, qinning quruqligi,
libidon- ing pasayishi, xotira, diqqatning
pasayishi, bosh og’rigi) [2,3,4].
Klinik
jixatdan
bilinmaydi-
gan
miomatoz tugunlar.
Bunda davolashning
asosiy
maqsadi
klinik
jixatdan
bilinmaydigan
miomatoz
tugunning
o’lchamini turg’un holatda maksimal uzoq
muddat ushlab turishdan iborat (interstisial
tugunlar 1-1,5 sm gacha diametrda UTT da
aniqla- nadi). Buning uchun zamonaviy
mikrodozalangan kombinirlangan gormonal
kontraseptivlardan va bachadon ichi rilizing
tizimidan foydalaniladi [11].
О ’rtacha о 'lchamdagi miomatoz
tugunlar.
Bu kategori- yaga o’lchami 1,5 dan
3 sm di- ametrgacha bo’lgan miomatoz
tugunlar kiradi. Mazkur kategori- yadagi
bemorlarni davolashdan asosiy maqsad
miomatoz
tugun-
larning o’lchamini
maksimal
da- rajada
klinik jixatdan
bilinmaydigan tugunning o’lchamigacha
kamaytirishdan
iborat.
Medikamentoz
davolash
uchun
qo’llaniladigan
preparatlardan:
gonadotropin-rilizing
gormon agonistlari (aGnRG), antigonado-
tropinlar, progesteron reseptor antogon
istlari, gonadotropin-ri 1 iz- ing gormon
antogon istlari
(antGnRG) qo’llaniladi.
Gonadotropin-rilizing
gormon
agonistlari.
Klinik
amalyotda
GnRG
agonistlari kengroq qo’llanilmoqda, hozirgi
vaqtda 2000 dan ortiq GnRG agonistlari
sintezlangan va 12 dan ortig’i sotuvda
mavjud. Bu preparatni uzluksiz qo’llash na-
tijasida
gipoesterogeniya,
bachadon
o’lchamlarini kichra- yishi va unchalik katta
bo’lmagan
miomatoz
tugunlarn- ing
kichrayishi aniqlangan (o’rtacha 52,6%).
Bu preparatni 3 xil: in- tranazal, teri
osti, va mushak orasiga yuborish usullari
mavjud. Terapiya menstrual siklning 2-4
kunlaridan
boshlanadi
[2,3].
GnRG
agonistlari
bilan
bachadon
miomasini
davolash patogenetik asoslangan. Asosan
premenopau- za yoshidagi ayollarda uzoq
muddat qo ’llanilganda (6 oydan ortiq) suyak
to ’qimasining zi- chligi pasayadi [2,4,10].
GnRG
agonistlari
bilan
birga
estrogenlami qo ’Hash g ’oyasi xam yuzaga
keldi. Bunda estrogen statusining tiklanishi
xisobiga nojuya ta’sirlarining kamayishi
yoki to ’liq yo ’qolishiga olib ke- ladi,
miomatoz tugun katta- lashmaydi [2,3].
Estrogen statusining qisman tiklanishi
GnRG
agonistlari
bilan
davolanishni
boshlagandan 2 oydan keyin GnRG
agonistlari fonida kam dozada progesteron
va estrogen- larni qo ’Hash GnRG bilan
davolanishning
davomiyligini
oshiradi,
miomaning residivlan- ishiga olib kehnaydi.
Bachadon miomasini davolashning bunday
tartibi adabiyotlarda «kompensir- lovchi»
yoki «add-back» rejim deb qayd etilgan
[2,4,10].
GnRG
agonistlarini
qo’llashning yana bir usuli «tanaffusli»
terapiya
prinsipi
aso-
sida
3
oy
GnRGagonistlarini yuborilib, 3 oy tanaffus
beriladi. GnRG agonistlarini past dozalar- da
qo ’Hash GnRG agonistlarini yana bir qo
’Hash usullaridan bi- ridir, bunda jinsiy
gormonlar qisman kamayadi va miomatoz
Ibragimov R. T.,
Negmadjanov B.B.,
Ganiyev F.I.,
Shopulatov E.X.
Вестник врача, Самарканд
2014, № 3
Doktor axborotnomasl, Samarqand
9
tugun usishini xam tormozlaydi. Oxirgi
yillarda «2 pog ’onali» terapiya prinsipi qo
’Hanilmoqda [2,3]. Bunda GnRG agonistlari
yuqori dozalarda qo ’llaniladi, keyinchalik
esa past dozaga о ’tiladi.
Ammo bu usullarning afzalli- klari
amaliyotda isbotlanmagan [11].
Progesteron
reseptorlarining
antogonistlari
Antiprogestinlar
progesteron-
ni
reseptorlar darajasida ta’sirini kamaytiruvchi
steroid birikma- lardir. Xujayra darajasida
endogen
gormon
bilan
raqobat-
lashadi,reseptorlarning
effektsiz
konformatsiyasini
chaqiradi
va
ularni
progesteron bilan bog ’lan- ishiga qarshilik
’qiladi.
Mifepres-
ton
progesteron
reseptorlari (PR) bilan yuqori bog ’lanish
xususiyatiga ega. Sutkasiga 10 yoki 20 mg
mifeprestonni 12 xafta davomida qo ’Hash
bachadon miomasining о ’Ichamlarini 41-
44% gacha kichraytirgan [5,6].
Bachadon miomasini davo- lashda
medikamentoz
davolashga
qaramasdan
xozirgi kunda bu kasallikni davolashda
xirurgik davolash usuli asosiy davolash
usullaridan biri bulib qolmoqda [1,5,10].
Bunda konservativ va xirurgik davolashni
bir-biriga qarshi qo ’yib bo ’Imaydi. Bu
kasallikni patogenetik asoslangan davolash
konsepsiyasida kom- binirlangan ta’sir
ko’rsatiladi, ya’ni konservativ va xirurgik
usul qo ’llaniladi.
Miomaga chalingan ayol- larning 70%
ida
xirurgik
davolash
taktikasi
qo’llaniladi
[9,49,50,75,116].
Adabiyotlar
1.
Адамян Л.В. Современные методы диагностики и альтернативные методы лечения гиперпластических процессов и
опухолей матки. Практическая гинекология. М., MED press-inform, 2001, с.89 - 115.
2.
Broksmans F. (BrockmansF.S.) Agonistbi GnRG i leyomioma matki// AnologiGnRG v reprduktivnoy medis- ine.-
M.:MedPress, 1997.-C. 7-33.
3.
Golan A. Analogi GnRG v reproduktivnoy medisine Tekst.:/ A. Golan/. Moskva. MedPress. 1997. S.39-49.
4.
Mexeuks R.(MaheuxR.) Agonist GnRG: alternativa xirurgicheskomu lecheniyu // Analogi GnRG v reproduktivnoy medisine.-
M.:MEDpress, 1997.-S.-45-59.
5.
Samoylova T. Ye., Gus A.I., Al-Seykal T.S. Priineneniye mifeprestona v lechenii leyomiombi matki// Tezisbi 2-go Rossiyskogo
kongressa po menopauze i ginekologicheskoy endokrinologii 14-17 sentyabrya 2004 g.-M., 2004.
6.
Sidorova I.S., Zayratyans O.V., Levakov S.A. Rol faktorov rosta i ekstrasellyulyarnogo matriksa v patogeneze prostoy i
proliferiruyuuiyey miombi matki // Vrach. - 2004. - № 1. - S. 32-34.
7.
Tixomirov A.L., Zaleyeva Ye.V. Rol levonorgestrel-rilizing sistemw v kompleksnom lechenii miombi matki // Aktualnbiye
voprosbi klinicheskoy transportnoy medisim>i.-2006.
8.
Gurates B., Parmaksiz C., Kilic G. et al. Treatement of symptomatic uterine leiomyoma with letrozole// Reprod. Biomed.
Online.-2008.-VoL17.№4.-P. 569-574.
9.
Spitz I.M. Progesterone receptor modulators and progesteronyeantagonists:anowerview // Steroids.- 2003.- Vol.68, №10-13.-
P.981-993.
10.
Spitz I.M., Chwalisz K. Progesterone receptor modulators and progesteront antagonists in women health// Steroids.- 2000.-
Vol.65, №10-11,- P.807-815.
11.
Stovall D.W., Parrish S.B. Uterine leiomyomas reduce the efficacy of assisted reproduction cycles. Hum Reprod 1997; 13:
192—197.
