Mumtoz qofiya ilmi alohida mustaqil ilm sifatida poetikaning tarkibiy qismi sifatida risolalar tarkibida alohida tadqiq etilgan. Poetikaga oid risolalarning barchasida adabiy tur va janrlar, badiiy san’atlar, aruz vazni kabi ilmlar qatorida qofiya ilmi nazariyasi alohida qismlar ostida taqdim qilingan. Mumtoz adabiyotda qofiyaning bir necha jihatlariga ko‘ra turlari o‘rganilgan. Alohida ta’kidlash kerakki, qofiyaning turli jihatlariga ko‘ra bu turlarining mukammal tarzda qo‘llanishi baytlar takomilini belgilab bergan. Maqolada poetikaga oid risolalarda keltirilgan qofiyaning vazniy, raviy harfining ishtirokiga ko‘ra, qofiya harflarining ishtirokiga ko‘ra, qofiyaning tuzilishiga ko‘ra bir qancha turlarining nazariy asoslari qiyosiy tarzda o‘rganiladi.
Данная тема посвящена изучению заимствования персидских слов, определению языковых связей, морфологических изменений и сферы употребления персидских заимствованных слов. Рассматриваются особенности персидских лексических элементов в русском и узбекском языках
Mazkur maqolada badiiy asar strukturasida sarlavhaning ahamiyati xususida mulohaza yuritiladi. Asar sarlavhasida muallif g‘oyaviy,estetik qarashlarining namoyon bo‘lishi yoritiladi. Ma’no nuqtalarining yaxlitlik kasb etishi mohiyatni aniq ravshan anglatish imkonini berib, asar estetik quvvatini oshiradi. Sarlavhada tabiatdagi unsurlar nomi vositasida ramziylik, ishoraviylik ortib boradi. Badiiy muloqotga kirishayotgan san’atkor kitobxonga ma’lum axborot, yangilikni yetkazibgina qolmay, uni ijodiy yondashuvga chorlashi darkor.
Tarkibdagi ilk semiotik markaz sarlavha bo‘lib, unda muallif g‘oyasi, konsepsiyasi jo bo‘ladi. Sarlavha ilk taassurot, muallif hamda kitobxonning ruhiy muloqoti debochasi. San’atkorlar borlig‘i, iste’dodi, ijodiy niyatini baholash shu lahzadan boshlanadi. “Yur, tog‘larga ketamiz”, “Qoyalar ham yig‘laydi”, “Saodat sohili” kabi qissalar maskan nomi bilan quvvatlanadi. Makon tasviri estetik zavq beribgina qolmay, shu maskan bilan bog‘liq asosiy voqea, kalitga ishora beradi.
Ilk jumla muloqotning ibtidosi, qahramon hamda kitobxonning g‘aybona uchrashuvi, kompozitsion sathning muhim belgisi. Keyingi holatu vaziyat, dialogu monolog debochasi. Mavzu, muammolar borasidagi ilk taassurot, bu keyingi bosqichga ko‘tarilish, faollikni jadallashtirish jarayoni. Qissada epigraf poetik mazmunni umumlashtirish, badiiy niyatni uqishda muhim sanaladi. Muallif yoritayotgan masalaga doir zarur ko‘chirma (she’r, hikmat, maqol, hadis kabi)ni kiritib, g‘oyaviy, hissiy salmoqdorlikni oshiradi. U asosiy ma’noni o‘zida jo aylagani, qahramon holatini asoslashi, fikrni tasdiqlashi bilan e’tiborni tortadi.
Статья посвящена оде, написанной известным представителем тюркской литературы Хафизом Хорезми в связи со смертью представителя династии темуридов, мецената литературы и искусства Ибрахима Султана, который на протяжении 20 лет правил в империи областью Форс.
В конце XIX – начале XX века в Хорезме Мухаммед Рахимхан Феруз второй создал уникальную литературную атмосферу в своем дворце. В этот период работали такие творческие созидатели такие, как Табиби, Мутриб, Байани, Аваз Утар, Чокар, Шинаси. Большинство из них были двуязычными и писали на узбекском и персидском языках. В соответствии с указом хана было организовано много поэтических вечеров, бахру-байты, конкурсы газелей, где поэты читали образцы своих новых стихов. Составляли байазы (Сборник избранных стихов разных поэтов), тазкиры (Антологии), мунтахабские – избранные диваны творческих созидателей литературной среды Хивы. А также стихи поэтов были собраны в их деванах (Сборник стихов), мухаммасатах (Сборник упятеренных/пятистишников), газалийатах (Сборник газелей), рубайатах (Сборник четверостишие-дубайти), маснавийатах (Сборник сдвоенный стихов). Они были скопированы во многих экземплярах квалифицированными каллиграфами. В настоящее время значительная часть этих произведений хранится в рукописном фонде Института востоковедения им. Абу Райхана Беруни Академии Наук Республики Узбекистан и музее Хивы Ичан Кала. Среди них имеется литературное наследие двуязычного (зуллисанайн) хивинского поэта Мутриба Ханахараба, сына Мухаммад Хасан Деван Хаджи Табиба (1853–1923). Его стихи включены в состав избранных деванов № 2679/II, 903/V, 906/VII и байазов. Известно, что в некоторых байазах встречаются стихи не вошедшие в диван поэта. Один из таких байазов, был переписан Муллой Мухаммад Йусуф Чакар бин Мухаммад Йусуф Деван Харратом, согласно указу Феруза, в который вошли стихи Мутриба и еще 21 поэтов, написанные в жанре газель. Этот источник сейчас хранится в главном фонде Института востоковедения Академии наук Узбекистана под номером 1184. В статье рассматривается литературное наследие Мутриба Ханахараба, включенные в избранный диван и байаз, которые хранятся в фонде ИВ АН РУз. Они изучались в аспекте литературного источниковедения и текстологии. В результате проведенного структурного исследования были выявлены, что 9 газелей из байаза отсутствуют в диване, а также сравнительным анализом текстов четырех газелей с копией рукописным диваном были показаны различия и некоторые недостатки при копировании источника. Впервые публикуется полный текст 9 тюркских газелей в транслитерации, которые не вошли в список рукописного дивана поэта.
Ishda badiiy asar tahlili bosqichlari hamda adabiyot darslarida hikoyalarni tahlil qilish matnni o‘qish jarayonida satrma-satr savollar berish orqali tushunib borishning afzalliklari haqida so‘z yuritilgan. Tajriba sifatida Legston Hyuzning “Rahmat sizga, xonim” hikoyasi asosida o‘tkazilgan dars mashg‘ulotlarining mazmuni bayon etilgan.
Mazur maqolada zamonaviy o‘zbek adabiyoti yirik namoyanda-laridan biri Xayriddin Sultonov hikoya va qissalarida hayot hodisalari qay tarzda badiiy aks ettirilishi to‘g‘risida mulohaza yuritiladi. Adib asarlarida hayot voqeligi, tarixiy haqiqat, insonning murakkab ichki kechinmalari ta’sirchan tarzda badiiy aks ettirilishi, voqelikka yuksak insonpar-varlik nuqtayi nazaridan qaralishi to‘g‘risida fikr bildiriladi. Yozuvchining “Dunyoning siri”, “G‘ulomgardish”, “Qog‘oz gullar” kabi hikoyalari hamda “Saodat sohili”, “Yozning yolg‘iz yodgori”, “Ko‘ngil ozodadur...” qissalarida kishilarning kundalik hayoti, tashvishi, intilishlari, o‘zaro munosabatlari haqqoniy yoritilishiga e’tibor qaratiladi. Yozuvchi qissa, hikoyalarida insonning ruhiy kechinmalari ishonarli ochib berilishi diqqat markaziga qo‘yiladi. Yozuvchining qissa, hikoyalarida qalamga olingan voqealar hayotdagi hodisalarga o‘xshaydi. Ulardagi qahramonlar xuddi hayotdagi odamlar kabi ko‘rinadi. Bu qahramonlarning o‘y-kechinmalari, dard-tashvishlari hech kimni befarq qoldirmaydi. Maqolada adib ijodiga xos shu kabi xususiyatlar qayd etiladi.
Ushbu maqolada o‘zbek tilining nafis, jozibadorligi, xalqimiz uchun uning tarixiy ahamiyati, o‘zbek tilini yuqori cho‘qqiga ko‘targan she’riyat sultoni A. Navoiyning tilimiz boyishiga qo‘shgan benazir hissasi, o‘zbek tiliga davlat tili maqomining berilishi bugungi kunda ona tilimizning birligi va rivojlanishi yo‘lidagi ba’zi bir muammolar va ularning yechimi haqida bayon etilgan.
В данной статье анализирована научно-методические аспектыиндикатаров расчета и оценки привлекательности инвестиционной среды а также даются рекомендации по повышению инвестиционной привлекательности и создания благоприятного инвестиционного климата в регионе на примере СЭЗ Навои.
В статье на основе сравнительного анализа творчества двух поэтов доказывается, что Юнус Эмро продолжил творческие традиции Ходжи Ахмеда Яссави в тюркской поэзии. Произведения двух великих поэтов сравниваются по трем направлениям: 1) художественная интерпретация мистического содержания; 2) традиция и оригинальность в создании художественного образа; 3) язык и способ выражения художественного произведения. В результате сравнительного анализа сделан вывод, что, во-первых, Юнус Эмро – великий поэт-гностик, во-вторых, он продолжил традиции Хазрата Ходжи Ахмеда Яссави в художественном творчестве, в-третьих, внес большой вклад в подъем литературно-эстетического мышления тюркских народов.
Ushbu maqolada o‘zbek adabiyotshunosligidagi dolzarb masalalardan biri peyzaj bilan bog‘liq badiiy obrazning jadid she’riyatida qo‘llanilishi, badiiy estetik vazifalari tahlil etilgan. Unda mumtoz adabiyotimizda keng qo‘llanilgan peyzaj bilan bog‘liq badiiy obrazlar tadqiq etilib, jadid shoirlari ijodida mazkur obrazlarga yangi ma’no va mazmun yuklanganligi yoritib berilgan. Bu esa maqola muallifiga jadid she’riyatining dunyoviy va ijtimoiy mohiyatini chuqurroq anglash va tushunishga imkon yaratgan.
Maqolada Cho‘lpon, Abdulla Avloniy, Hamza Hakimzoda Niyoziy she’rlari misolida peyzaj bilan bog‘liq obrazlarning XX asr boshlari o‘zbek she’riyatidagi o‘rni o‘rganilgan. Jadid shoirlari ijodida ko‘p uchraydigan “quyosh, “oy” , “yulduz”, “bulut”, “barg” , “gul”, “yo‘l” , “tong yeli”, “shamol”, “binafsha”, “qish”, “ko‘klam” singari ko‘plab obrazlarning zohiriy va botiniy qirralari kuzatilib, muayyan umumlashmalar chiqarilgan.
Temurnoma”ning jangnomasi tasvirlanayotgan voqelik va qahramonlarning tarixiy asosi mavjud bo‘lib, unda bosh qahramon sifatida buyuk bobokalonimiz Sohibqiron Amir Temur asos qilib olingan. “Temurnoma”da Amir Temur bilan bog‘liq tarixiy haqiqatlar xalq badiiy tafakkuri hosilasi o‘laroq Sohibqiron obrazi timsolida xalqona talqin qilingan. Xususan, bu talqinlar Amir Temurning tug‘ilishi, ma’lum vaqt otasidan ayro yashashi, yoshligida “sir” ko‘rsatib, telbaliklar qilishi, balog‘atga yetib qahramonliklar ko‘rsatishi, yerning olti tomoni – Shimol, Janub, G‘arb, Sharq, osmon va yer osti bilan aloqa bog‘lashi, eng muhimi, uning doimiy ravishda pir va eranlar homiyligida bo‘lishi tasvirlarida aks etadi. Tadqiqotning obyekti sifatida “Temurnoma: Amir Temur Ko‘ragon jangnomasi” tanlangan. Tadqiqot mavzusini yoritishda tasniflash, tavsiflash, tarixiy-qiyosiy va funksional tahlil usullaridan foydalanilgan.
Maqolada dostonlardagi epik ot obrazining badiiy jihatdan mukammal tasviriga sabab bo‘lgan tarixiy asarlar tadrijiy tarzda beriladi. Otning turkiy xalqlar tarixida tutgan o‘rni, bu borada tarixchilarning e’tiroflari, qadimiy qo‘lyozma manbalarda ot bilan bog‘liq topilmalar, xullas, turkiy xalqlar mafkurasi dostonlardagi jangovar ot obrazi bilan qiyoslanadi.
Xalq dostonlarida tasvirlangan jangovar otlarga xos xususiyatlar sifatida ularning tabiiy otlar orasidagi eng mukammali, ayni paytda mifologik va totemistik e’tiqodiy tasavvurlarda ifodalangan ot xususiyatlar- iga ham ega ekanligida ko‘rinmoqda. Shu jihatdan dostonlardagi jangovar otlar chinakam tulpor bo‘lishlari uchun bevosita yoki bilvosita suv otlari hamda samoviy otlarga bog‘liq bo‘lishligi shart deb anglangan.
Biz ushbu maqolada xalq dostonlarida epik ot obrazining yaratilishiga asos bo‘lgan tabiiy, diniy e’tiqodiy tayanchlarni va qarashlarni botartib ravishda bir-bir qarab chiqamiz.
Shuningdek, maqolada “zotli ko‘chmanchi mavaniyer”, “hayvon – ona” an’ana va ishonchlari, “Devonu lug‘otut-turk” va ot bilan bog‘liq turkiy so‘zlar izohi, qarvosh xalq dostonlaridagi ot obrazi borasidagi tahlil va talqinlar o‘rin olgan.
Как известно, профилактика преступлений направлена на достижение важной, социально-значимой цели – сокращения преступности.
Прогнозирование физиологического состояния почек может помочь фермерам, выращивающим яблоки в провинции Фуджи, более эффективно управлять своими садами. Возможность определить природу бутона до того, как он лопнет, является одним из таких прогнозов, который может быть полезен производителям «Фудзи». Целью этого исследовательского проекта было определить, можно ли использовать устройство, видимый/ближний инфракрасный спектрометр, для определения того, является ли бутон цветочным или нецветковым, не разрушая при этом бутон.