(Doctor axfiorotnomasi
2013, № 3
Фестниқврача
7
nuqtasiga oktyabr, noyabr oylarida yetishini
qayd etgan. E. Dyurkgeym mazkur hodisan- ing
sababini jamiyat qonuniyatlari, ijtimoiy hayot
xususiyatlari bilan tushuntirishga hara- kat
qilgan. Jumladan
yuqorida qayd etilgan
davriylikning sababini bahor-yoz mavsumlarida
issiq havo haroratini inson av- zolariga salbiy
ta’sir emas, balki ushbu davrda jamiyat
faoliyatining faollashuvi, insonlar o’rtasida
iqtisodiy,
ijtimoiy
munosabatlaming
jadallashuvi natijasi sifatida talqin etgan.
Ammo,
fikrimizcha
ijtimoiy-iqtisodiy
munosabatlar mavsumlar bo’yicha keskin
farqlanmaydigan hozirgi taraqqiyot davrida
tugallangan suitsid bilan yil oylari o’rtasidagi
o’zviy bog’lanishni faqat ijtimoiy hayotx-
ususiyatlari bilan tushuntirishni yetarli deb
bo’lmaydi.
Tugallangan suitsidning yil mavsuinlari
1.
2.
3.
4.
5.
6.
bo’yicha ma’lum bir davriylikka ega ekanligi
aksariyat tadqiqotchilar tomonidan e’tirof
etilishi,
insonlar
hayoti
nafaqat
jamiyat
qonunlari ijtimoiy munosabatlar bilan, balki
ma’lum ma’noda tabiat qonunlariga, undagi
davriy o’zgarishlarga mos tarzda kechishi haqida
xulosa qilish imkomni beradi.
Xulosa.
Tugallangan suitsidning sodir
etilishi yil mavsumlari bo’yicha ma’lum bir
davriylikka ega. Mazkur davriylik tekshiruv
yillari, xududlari, suitsidentlarning jins, yosh va
etnik guruhlari, suitsidning usullari bo’yicha
ham
jiddiy
farqlanmagan.
Suitsidning
mavsumiylik
xususiyatlari
tugallangan
suitsidning vujudga kelishida shaxsiy, ijtimoiy
omillar bilan bir qatorda tabiatdagi o’zgarishlar
ham birdek ahamiyatli ekanligi- dan dalolat
beradi.
SURUNKALI VIRUSLI GEPATITLARNI DAVOLASHDA ANTRAL
PREPARATINI QO’LLASH SAMARADORLIGI
Samarqand Davlat Tibbiyot instituti
Yuqumli kasalliklar va epidemiologiya kafedrasi
Mavzuning dolzarbligi.
Ovqat hazm qilish
a’zolari kasalliklari orasida jigar kasalli- klari
yetakchi
o’rinni
egallaydi.
BJSST
ma’lumotlariga ko’ra (2010), ulaming 70% ga
yaqini virusli zararlanish hisobiga bo’lib, bu
kasllik tarqalishi bo’yicha o’pka kasalliklari va
OITS kasalligidan keying urinda turadi. Chunki
surunkali virusli gepatitlar nogiron- likka olib
keluvchi, 30-70% hollarda jigar cir- roziga, 9-
30% hollarda gepatocellyulyar kar- cinomaga
olib kelishi, ayniqsa bolalar o’rtasida bu kasallik
o’lim bilan tugallanishi
bilan aloxida ajralib turadi (Ivashkina V.T.
(2009), Inoyatova F.I., (2009) Maevskaya
(2009).
Adabiyotlardagi ma’lumotlarga ko’ra 40%
dan ortiq katta yoshdagi bemarlar bo- laligida
SVGB bilan kasallanganligi aniqlan- di. 16 yil
ichidagi Yaponiyadagi T. Fu- jisawaetal (2000)
kuzatuvlariga
asoslanib
SVGB
bilan
kasallangan
bolalaming
3.8%
ida
gepatokarcinoma aniqlangan. Surunkali virusli
gepatitlaming klinik belgilari har doim ham
tashxislash va og’irlik darajasini ba-
Adabiyotlar
Гайсина Д.А., Халилова З.Л., Хуснутдинова Э.К. Генетические факторы риска суицидального поведения //
Журнал неврологии и психиатрии, 2008, № 1, с. 87-91.
Дюргейм Э. Самоубийство, социологический этюд / Перевод с французского с сокр. Под ред. В.А. Базарова. -
М.: Мысль, 1994, 399 с.
Кладов С.Ю., Конобеевская И.Н., Карпов Р.С. Роль алкогольного фактора в формировании суицидального
поведения
И
bsm.tomsk.ru//Articles_l_22.htm
Мальцев А.Е., Шешунов И.В., Зыков В.В. Региональные особенности завершенных самоубийств в Кировской
области // Электронный научный журнал, 13.09.2010.
Миронец Е.Н. Некоторые хронобиологические аспекты самоубийств
И
Проблемы экспертизы в медицине, 2003,
№ 4, с. 30-31.
Руженков В. Суицидальное поведение в соматической клинике: возможности профилактики // Врач, 1998, №20-
21.
Juraev Sh. А.,
Rustamova Sh.A.,
Isroilova S.B.
(Doctor аҳбогоЬпотазг 2013, № 3 ®естни\ррма
8
halash mezoni bo’lib hisoblanmasligi mum- kin,
chunki ular nomaxsus bo’lib, doimiy ku-
zatilmaydi. Bu belgilar intokcikaciyaning
umumiy simptomlari bilan ifodalanib vi-
ruslaming faollik darajasiga bog’lik.
Oxirgi yillarda virusli gepatitlami davo-
lashda tibbiyotning urganilmagan qirralariga
tibbiyot fani va amaliyoti uz e’tiborini qarat-
moqda. Hozirgi davrda jigaming fibrozlanish
darajasi va tempi orqali virus replikaciyasi
faolligini aniqlash mumkin.
Zamonaviy tibbiyot bu muammoni turli
antivirusli preparatlar bilan davolash orqali hal
etishga harakat qilmoqda. Biroq antivirus dori
preparatlari har doim ham tavsiya etil- maydi.
Bu holatni antivirus dori vositalaridan so’ng
ko’pgina
nojo’ya
tasirlari
rivojlanishi,
organizimda somatik buzilishlar kuzatilishi,
viruslaming
mutant
sharillarining
paydo
bo’lishi, antivirus dorilarining moliyaviy jix-
atdan qimmatligi bilan izoxlash mumkin. Ay-
rim hollarda antivirus dori vositalari bilan
davolash samarasiz tugashi mumkin. Surunk- ali
gepatitlami davolashda antivirus dorilar bilan
birgalikda
jigami
himoyalovchi
gepato-
protektorlar ham qo’llaniladi. Ayni damda
gepatoprotektorlaming
turli
ko’rinishlari
mavjud. Ulaming ayrimlari shifobaxsh giyohlar
asasida tayorlansa, qolganlari sintetik yo’l bilan
tayyorlanadi.
Shulardan
biri
sintetik
gepatoprotektor
antraldir.
Antral preparati
alyuminining (2,3-dimetil) fenilantranil kislota
bilan birikma hisoblanadi. Uning gepato,
angioprotektor, antioksidant, mem- brana
stabillovchi, antitoksik, yallig’lanishga qarshi,
og’riq
qoldiruvchi,
immunomodulya-
ciyalovchi va virusga qarshi keng ta’sir
doirasiga egaligi ma’lum. Antral preparati
qondagi erkin radikallarni neytralizaciya qi-
lish, organizmda endogen antioksidant tiz- imini
faollashtirish bilan yakunianadi. Bu preparat
jigarda gepatocit yadrosi va kupfer hujayraiari
zararlanish darajasini pasaytiradi. Jigaming
regeneraciyalash jarayoniga yordam beradi.
Jigami oqsil sintezlash, lipotrop faoli- yatining
tiklanishiga yordam beradi.
Tadqiqot usullari va materiallari.
Antral
preparatining
samaradorligini
aniqlash
maqsadida bizlar Samarqan shaxar 1-son
yuqymli kasalliklar shifoxonasida 36 ta SGB
tashxisi bikn davolangan bemorlarni kuzatuv
ostiga old k. Kuzatuv mobaynida 36 ta SGB
tashxisi
bilan
davolanayotgan
nazorat
guruhidagi bemorlarga ham o’z etiborimizni
qaratdik.
Antral dori vositasi 14 yoshdan katta
bo’lgan bemorlarga ananaviy davolash usullari
bilan birgalikda 2 tabletka dan (200mg) kuniga
3 maxal tavsiya etildi.
Nazorat
guruhidagi
bemorlarga
esa
dezintoksikatcion terapiya, virusga qarshi, o’t
haydovchi,
boshqa
guruhdagi
gepato-
potektorlar va simtomatik davo buyurildi.
Bemorga bu dori vositasi 1 oy davomida
buyurildi. Bir oy davomida bemorlardagi klinik
belgilar, laborator o’zgarishlar kuzatib borildi.
Bu o’zgarishlar nazorat guruhidagilar bilan
qiyosiy solishtirildi. Antral dori vositasi
buyurilgan bemorlarda intoksikatsiya bel- gilari,
yani holsizlanish, tez charchash, bosh og’rishi
kabi shikoyatlar tezda yuqoldi. Bun- dan
tashqari, ularda ko’ngil aynish, qusish, qorinda
og’riq bo’lishi kabi belgilar kuza- tilmadi.
Antral dori vositasini qabul qilgan bemorlarni
ishtaxasi tezda tiklanadi. Shuni aloxida
takidlash lozimki, preparat qo’llanilganda
bemorlarda ushbu dorining birorta nojo’ya tasiri
kuzatilmadi. Allergik reaksiyalar aniqlanmadi.
Davolashdan so’ng bemorlarning 45% klinik
remissiya (nazorat guruhida 27,7%), 57,7%
hollarda bio- kimyoviy remissiya kuzatildi
(nazorat guruhida - 33,6%).
Xniosa.
Klinik kuzatuvlar va o’tkazilgan
tekshuruvlar xulosa qilgan holda shulami ay-
tish mumkinki 1. Antral dori vositasi bazis
davolashda 22.7% dan yuqori samaradorlikka
ega. 2. Bemorlarda intoksikatsiya simptomlari
nazorat guruhidagi larga nisbatdan tezda barham
berdi. 3. Gepatolienal kabi sindromlami
tiklanish muddatini ham qisqardi. 4. Bio-
kimyoviy taxlillarda ham ijobiy o’zgarishlar
kuzatildi. 5. Antral dori vositasini surunkali
virusli gepatitlami davolashda qo’llashni tavsiya
etish mumkin.
Adabiyotlar
1.
Соринсон C.H., Вирусные гепатиты. Теза, Санкт-Петербург, 1998
2.
Балаян М.С., Михай.чоч М.И.. Энциклопедический словарь - вирусные гепатиты, Москва, Новая слобода, 1994
3.
Jennifer A., Cuthbert, Clinical Microbiology Reviews, Oct, 1994, p. 505-532
4.
Гаврилова Н.И., Апробация и клиническое значение тест-системы для определения аигител к вирусу гепатита С класса
c
Do^tor axfiorotnomasi 2013, № 3 Фестниқррача
9
IgM в иммуноферментном анализе, В кн. Гепатит В, С, D и G - проблемы изучения, диагностики, лечения и профилак-
тики, Москва, 1997, с. 44-45
5.
Лопаткина Т.Н., Клиника гепатита С. Вирусные гепатиты: достижения и перспективы, 1997, №1, с. 12-16
6.
Soni Р., Pusheiko G.M., Dhillon А.Р., Harrison TJ., Genetic diversity of hepatitis C virus: Implication for pathogenesis treatment
and prevention - Lancet, 1995, V. 345, №8949, p. 562-566
7.
Жаворонок C.B., Михайлов М.И., Крысенке И.А. и др, Вирусные гепатиты В и С у лиц, пострадавших от аварии на ЧАЭС,
Новые направления в гепатологии: Тезисы международного Фальк Симпозиума № 92, Санкт-Петербург, 1996, с. 140
8.
Голосова Т.В., Сомова А.В. и др., Гепатиты В, С и D и их профилактика в учреждениях службы крови; В кн. Гепатит В, С и
D, Москва, 1995, с. 36
9.
Kurt Н. Chau, George J. Dawson et al, IgM-antidiv response to hepatitis C virus antigens in acute and chronic post-transfusion
non-A non-B hepatitis, J. Virological Methods, 1991, V. 35, p. 343-352
10.
Battegay M., Immunity to hepatitis C virus, A father piece to the puzzle - Hepatology, 1996, V. 24, № 4, p. 961-964
GEPATIT C KASALLIGINING EPIDEMIOLOGIK ASPEKTLARI
samarqand davlat tibbiyot instituti,
yoqumli kasalliklar va epidemiologiya kafedrasi
Dolzarbligi.
Ayni
damda
mutaxassis-
laming baholashicha, gepatit C kasalligi bilan
dunyo ahoiisining 3% ga yaqin aholisi has-
talangan. Shulardan 20% ga yaqini gepatit C
kasaliining o’tkir turi bilan, 70% ga yaqini esa
surunkali shakli bilan og’rugan. Shuni alohida
qayd etish lozimki, bu ko’rsatgichlar aniq
bo’lmasdan, 70% hollarda gepatit C kasalligi
belgilarsiz namoyon bo’lganligi bois, ko’pchilik
hollarda
tashxislanmasdan
qoladi.
Bu
kasallikning
asosiy
xususiyati
shundaki,
aksariyat hollarda kasallik surunkali shaklga
o’tishi bilan xarakterlanadi. 50-85% hollarda
gepatit C kasalligi surunkali shaklga o’tadi. 20-
30% hollarda surunkali gepatit S jigar sirrozi va
jigar saratoni rivojlanishi bilan ya- kunlanadi.
(Лопаткина Т.Н., 1997).
Virusli gepatit C kasalligining oldini olish
muammosini, uning maxsus profilaktikasida
qo’llaniladigan dori vositalarining yo’qligi bilan
tushuntirish
mumkin.
Bu
holatni
qo’zg’atuvchining yuqori genetik geterogen-
ligi, genotiplari sonining ko’pligi va virus
serotipi bilan bog’lash mumkin. Shu bois, ham
ayni damda gepatit C kasalligining oldini
olishda bu kasallikning nospesifik profilakti-
kasi birinchi o’rinda turadi. Gepatit C kasal-
ligining nospesifik profilaktikasining samarali
usullarini yaratish uchun bu kasallikning
uzatilish
yollarini
va
yoshga
xos
ko’rsatgichlarini aniqlash lozim (Soni P.,
Pusheiko G.M., Dhillon A.P., Harrison T.J.,
Genetik diversity of hepatitis C virus: Impli-
cation for pathogenesis treatment and prevention
- Lancet, 1995, V. 345, №8949, s. 562-
566).
Tekshirish usullari: Shu maqsadda biz
Samarqand shaxridagi 1 son Yuqumli kasalliklar
klinik
shifoxonasida
2012-2013
yillarda
«gepatit С» tashxisi bilan davolanib chiqqan 44
bemoming kasallik tarixini taxlil etdik. Ulardan
ayollar - 22, erkaklar - 22 kishini tashkil etdi.
Bemorlaming yoshlari quyidagichaga: 0-14
yoshgacha 3 bemor, 14 yoshdan 20 yoshgacha 5
bemor, 20-30 yoshgacha 17 bemor, 30-40
yoshgacha 16 bemor, 40 yoshdan kattalar -3
bemor
murojaat
etgan.
Bemorlaming
manzilgohlari taxlil qilinganda, qishloq aholisi -
31 bemor. Shahar aholisi - 13 bemomi tashkil
qildi. Bemorlar quyidagi tu- manlardan murojaat
etishgan: Payariq - 6, Ur- gut - 11, Pastdarg’om
- 6, Oqdaryo - 3, Ishtixon - 1, Jomboy - 2, Tayloq
- 4, Bulung’ur - 2, Samarqand tumanidan - 7 va
Jizzax viloyatidan 2 bemor qabul qilingan.
Bemorlaming shifoxonaga tushish oylari taxlil
etilganda, yanvar - 4, fevral - 7, mart - 6, aprel -
7, may - 2, iyun - 1, iyul - 2, avgust - 2, sentyabr
- 1, oktyabr - 4, noyabr - 7, dekabr - 1.
Bemorlar tashxisi bilan taxlil qilinganda
41% (18 bemor) izida kasallikning o’tkir shakli,
59% (26 bemor) da surunkali shakli aniqlandi
Gepatit C kasalligi o’tkir shakli og’irlik darajasi
bo’yicha quyidagicha taqsimlandi: yengil shakli
- 5 bemor, o’rta og’ir shakli - 4, og'ir shakli - 5
bemopda uchradi. Atipik shakliaridan sariqsiz
shakli - 2, subklinik shakli - 2 bemorda
aniqlandi. Shulardan - 7 bemorda ka: allik
cho’ziluvchan
Shukurov F.,
Qurbonova L.,
Ro`ziyeva M.
