Ushbu maqolada zamonaviy frazeologiya sohasida, xususan, ingliz va rus tilshunosligida ham o‘z yechimi topmagan frazeologik birliklarni ta’riflash va ularni tasnif etish masalalariga bag‘ishlangan dastlabki tadqiqotlar haqida qisqacha bayon etilgan. Maqolada nazariy ma’lumotlardan unumli foydalanish hamda muammoning o‘rganilganlik darajasini ochib berish maqsadida tahliliy, qiyosiy-tipologik, diaxronik metodlar qo‘llanilgan. Tahlil qilingan materiallar shuni ko‘rsatadi, hozirga qadar frazeologiya tarixida yoritilgan tasniflarning zamonaviy frazeologiyada ham ahamiyati yuqori.
Ushbu maqolada ommaviy axborot vositalari matnlarda frazeologik birliklarnitarjima qilish haqida so’z boradi. Ommaviy axborot vositalarining hayotimizta tutgan o’rnih haqida kerakli ma’lumotlar yoritilgan
В данной статье рассматривается сравнение английских и каракалпакских соматических фразеологических единиц, которые описывают состояния или действия через части тела. Авторы отмечают, что хотя оба языка имеют подобные выражения, их значения и употребление могут существенно отличаться из-за культурных и лингвистических особенностей каждого языка. В статье приводятся примеры таких фраз и объясняются их значения в контексте соответствующих языков.
Адабий тилнинг софлиги ва таъсирчанлигини таъминловчи воситалардан бири фразеологизмдир. Ўзбек тилида фразеологизм бу сўзларнинг турғун бирикмаси ёки барқарор иборасидир. Бадиий адабиёт сўзлашув нутқи фразеологизмлари учун ҳам асосий манба ҳисобланади. Бадиий нутқ образли нутқ, образли тил ҳисобланади, чунки бадиий адабиётда ҳаёт образлар, манзаралар ёрдамида акс эттирилади. Бизнинг онг-туйғумизга таъсир этиб, бизни ҳаяжонга соладиган бу образ ва манзаралар сўзлар ёрдамида, сўзлардан ташкил топган гаплар ёрдамида тасвирланади. Нутқнинг таъсирчанлигини оширишда ҳам иборалардан фойдаланиш муҳим аҳамиятга эга.
Since ancient times, man has tried to understand environment around him. A large number of idiomatic concepts have been created by the people, in which the world view, interests and everyday problems of the humankind are reflected.
Ushbu maqolada etimologiya sohasi, uning o’rganilish tarixi va taraqqiyoti, ushbu soha doirasida faoliyat olib borgan olimlar va ularning soha xususidagi fikrlari bayon etilgan. O’zbek va ingliz tillaridagi etimologik lug’atlar o’rganilgan, natijalar tahlil etilgan. Maqola etimologiya sohasining dolzarbligini, tadqiq jarayonlarining murakkabligini va uning o’ziga xos metodlari borligini ifoda etadi. Maqolada frazeologiya, frazeologik birliklar etimologiyasiga ham oid ma’lumotlar berilgan.
Narsa-predmet va hodisalarning belgisini bildirish sifatning semantik asosidir. Belgi bildirish xususiyati va tabiati jihatidan tub va nisbiy sifatlar bir-biridan qisman farqlanuvchi o‘zgachaliklarga egadir.
Sifatlar frazeologik iboralar tarkibida ham tez-tez qo‘llanilishini ham ta’kidlab o‘tish joiz. Har bir tilda frazeologik iboralar tuzilishi, lеksik-sеmаntik, funksiоnаl uslubiy vа sintаktik vаzifаlаri, shuningdеk, o‘zigа хоs shаkllаnish хususiyatilаrigа egа bo‘lgаn til birligidir.
Ushbu maqolada italyan tilidagi sifat komponentli frazeologik iboralar va ularning semantik xususiyatlari tahlil qilinadi. Sifat komponentli frazeologik iboralarga oid misollar orqali, frazeologik iboralarda eng ko‘p qo‘llaniladigan sifatlar tahlili ham berilgan.
Ushbu maqolada sarlavha konstruksiyalarida frazeologikbirliklari haqida ma’lumotlar beriladi
The article deals with the history of formation and development of phraseological units of English, Russian, Karakalpak languages, reveals the importance of phraseological units, the similarity and difference in the phraseology of English and Karakalpak languages.
Maqolada ilk bor o‘zbek tili parafrazalari o‘rganildi. Parafraza turlari haqida dastlabki fikrlar ham keltirildi. Nafaqat o‘zbek tilshunosligida, balki butun jahon tilshunosligida ham shu kungacha parafrazalar alohida, maxsus ilmiy tadqiqot ob’ekti bo‘lmagan hamda monografik planda o‘rganilmagan. Parafrazalar og‘zaki va yozma nutqimizda badiiy obrazlilik vositalaridan biri sifatida faol qo‘llaniladi, ular tilning boyligini, semantik imkoniyatlari kengligini ko‘rsatuvchi omillardan biridir Jahon tilshunosligida parafrazalar yuzasidan mulohazalar bilan bir qatorda ixcham ta’rif berilgan, parafrazalarning badiiy tasvir vositalari doirasida o‘ziga xos xususiyatlari borligi va ularni alohida o‘rganish zarurligi qayd etilgan bir nechta maqolalar mavjud. Binobarin, bu obrazli iborani ilmiy-nazariy nuqtai nazardan alohida tadqiq etish, mohiyatini ochib berish bugungi umumiy tilshunoslik, ayniqsa, stilistika fanining hal etilishi kerak bo‘lgan masalalardan biridir. Maqolada tilshunoslik sohasidagi yutuqlar, dialektik falsafa kategoriyalari: umumiylik va xususiylik, sabab va natija, imkoniyat va voqelik, shakl va mazmun birligi, ravshanlik va mavhumlik asosida yaratilgan. Har qanday tilning boyligini yaqqol ko‘rsatuvchi ifoda vositalaridan biri bo‘lgan parafraza (tasviriy ifoda) muammosi hozirgacha alohida tadqiqot mavzusi bo‘lmagan. Lekin parafrazalar haqida uning til va nutqdagi o‘rni haqida oz bo‘lsada ma’lum fikrlar mavjud. Kuzatishlar shuni ko‘rsatadiki, umumiy tilshunoslik nuqtai nazaridan bir xil atama parafraza, perifraz, perifraza kabi invariantlarda qo‘llanadi va nutq eng samarali ifoda vositalaridan biri ekanligi qayd etiladi. Maqolamizda parafraza atamasini qo‘llashni lozim topdik. Chunki, birinchi navbatda, bu atama umumiy tilshunoslikda keng qo‘llaniladi. Ya’ni monografiya, o‘quv qo‘llanma, darslik va maqolalarda alohida tilga olinadi; ikkinchidan, eng muhimi, parafraza atamasi o‘rganilayotgan hodisaning mohiyatini aniq belgilaydi. Darvoqe, parafraza atamasidagi “para” qismi o‘xshash yoki qo‘shni, juftlik ma’nosini bildiradi. Ma’lumki, tildagi parafrazalar dunyo hodisalarini chuqurroq o‘rganish, bilish, inson tafakkur qobiliyatini oshirish natijasida vujudga keladi. Texnika va ilm-fan taraqqiyoti, til egasi, uning yaratuvchisi boʻlgan xalqning qoʻshni davlatlar bilan toʻliq aloqada boʻlishi, ular bilan savdo-sotiqning kuchayishi natijasida parafrazalar ham koʻpayib borib, so’zlar bir tildan ikkinchi tilga o’tadi. Shuning uchun biz til (tillar)ning parafrazalarini tarixiy jamiyat – uning tarixi bilan birga xalq taraqqiyoti bilan bog‘liq holda tekshirishni maqsad qildik.
The study examines phraseologisms in the English, Karakalpak, and Russian languages that have a colorative component. The comparative study of languages from various language families and the analysis of phraseologisms – which are the aspects that most vividly express the cultural peculiarity of ethnic groups – are prerequisites for the work’s relevance. The comprehensive examination of phraseological units demonstrates the scientific novelty. The study’s theoretical significance stems from its examination of the phraseological equivalence issue. The comparative approach and the lexicographic analysis method are the main research techniques.
Ushbu maqolada inson botiniy olamidagi “taqdir” konseptining turli jihatlari, jumladan lingvomadaniy aspektlari muhokama etiladi. Maqolada mazkur konseptning etimologiyasi, sinonimlari, morfologik jihatlari hamda xalq maqollarida ifodalanishi masalalari tadqiq etiladi
Данная статья рассматривается адъективные соматические фразеологические единицы в английском и каракалпакском языках. Это относится к фразеологии, которая изучает устойчивые выражения и идиомы, содержащие слова, связанные с человеческим телом. В статье будут рассмотрены примеры таких фразеологических единиц и их значения в контексте языка.
This article is devoted to the topic semantic and structural features of phraseological units used for expressing gender stereotypes in society which provides information gender marked idioms, the role of gender and the classification of gender stereotypes.