№ 4(91) (2016) Биология ва тиббиёт муаммолари

Статьи

• 

  Сенсоневрал қаттиккулоқликга чалинган болаларда диагностика ва реабилитациясини такомиллаштириш Бола хаётининг биринчи йилларида эшитиш қобилиятининг бузилиш аҳамияти шу пайтдаги нутқ ривожланиши ижтимоий хис туйғу ва дунёни англашни барча жабҳаларда қалтислиги билан боғлиқ. Боладаги эшитишнинг бузилиши билан боғлиқ бўлган нутқ ривожланишининг орқада қолиши қуйидаги омиллар билан аниқланади: бола эшитиш функцияси бузилгандаги ёши, қаттиққулоқлик аниқланган давр, эшитиш даражасининг пасайиши ва эшитиш функциясини тиклашга қаратилган муолажаларни ўз вақтида бошланиши билан белгиланади

  М Насретдинова, Н Хушвакова, Ф Нурмухамедов, А Холбаев

  62-66

  142   29

  • Batafsil o'qish
• 

  Эхинококкоз профилактикасининг илмий асослари Ўзбекистон инсоннинг оғир ва хавфли эчинококкоз гельминтози бўйича эндемик минтақаларга киради [1,3]. Айниқса, эчинококкоз касаллигининг мамлакатимиз халқ хўжалигига йилига миллионлаб сўмлик катта ижтимоий-иқтисодий зарар келтириши билан боғлиқ муаммо айниқса долзарбдир. Буларнинг барчаси юқори хавфли гуруҳ (чўпонлар, чўпонлар, чорвадорлар, бузоқлар, соғувчилар, овчилар, чорва ишчилари) ўртасида эчинококкоз касаллигига қарши курашиш ва олдини олиш бўйича комплекс тиббий, ветеринария ва коммунал тадбирларни кенг жабҳада ташкил этиш ва ўтказиш зарурлигини тақозо этмоқда. фермер хўжаликлари, этказиб берувчилар, 14 ёшгача бўлган болалар ва бошқалар) ва қишлоқ хўжалиги ва ёввойи ўтхўрлар, ҳамма нарса билан озиқланадиганлар ва йиртқичлар ўртасида тарқалишига йўл қўйилмаслиги. Бу бир қатор жойларда нафақат аҳоли, балки тиббиёт, ветеринария ва коммунал хизматлар ҳам эчинококкоз муаммосини етарлича тушунмаётгани билан боғлиқ бўлганлиги сабабли долзарброқдир [2,4].

  Т Абдиев, У Сувонкулов, Б Салимов, Т Вахобов, Х Арзиев

  200-202

  157   32

  • Batafsil o'qish
• 

  Фарғона вилоятидаги кушинг синдроми регистри натижалари Кушинг синдроми (КС) – оғир нейроэндокрин касаллик бўлиб, гипофиз безидаги ўсманинг АКТГ гормонини меъёридан кўп ишлаб чиқиши билан боғлиқ. КСини 4 хил тури мавжуд: АКТГга боғлиқ КС, АКТГ га боғлиқ бўлмаган КС, АКТГ эктопирланган КС ва ятроген КС. Ушбу мақола ЎзР Фарғона вилоятидаги КС регистрига бағишланган. Фарғона вилоятида КС регистри таҳлил қилинганда, вилоятда КСни аниқлаш даражаси жуда пастлигини (100 минг аҳолига 0,4) ва ўлим кўрсаткичи (100 минг аҳолига 0,02) ни кўрсатди.

  З Халимова, М Каримова, Г Наримова, Ш Сафарова

  104-106

  68   20

  • Batafsil o'qish
• 

  Врач - педагогик кузатувини ўтказишини такомиллаштириш ёш спортсменларнинг патология олди ҳолатини профилактик усули сифатида Ушбу мақолада Ўзбекистон спорт мактабларида шуғулланадиган болалар орқасида врач-педагогик кузатувини такомиллаштирилган протоколини баҳолаш эффективлиги жорий этилиши ҳақидаги таъриф берилган. Текширишда 11-17 га кирган 120 нафар Тошкент шаҳрининг спорт мактабларида енгил атлетика, футбол ва гандбол билан шуғулланувчилар иштирок этди. Текшириш натижалари қуйидагини кўрсатди: такомиллаштирилган протоколлар бўйича ўтказилган врач-педагогик кузатуви ва шунга таалуқли машқ қилиш жараёнини реаорганизацияси ва юкламанинг рационализацияси болаларнинг жисмоний ривожланишининг динамикасини яхшилашини, ёшига қараб стандартларнинг нормасидан чиқмасдан ва касалланишнинг кўрсаткичини пасаяшинига муваффақ бўлишга имкон берди.

  А Усманходжаева, О Высогорцева, З Мавлянова, Н Абдуллаева

  97-103

  176   21

  • Batafsil o'qish
• 

  Эндометрийнинг гиперпластик жараёнларини даволашда комбинирланган орал контрацептивларнинг узайтирган режимда қўллаш эффективлиги Эндометрий гиперплазияси бачадон шиллиқ қаватининг кўп учрайдиган патологияси бўлиб, у асосан тўқиманинг безли, ва кам холатларда стромал компонентининг структур қайта қурилиши билан бирга кечадиган, эндометрийнинг нофизиологик пролиферацияси билан ифодаланади. Эндометрийнинг атипиясиз гиперпластик жараёнларида гормонал терапия кенг тарқалган даволаш методи бўлиб қолмоқда. Маълумки, 12 ой давомида комбинирланган орал контрацептивларнинг (КОК) қўлланиши эндометрий раки хавфини 50% камайтиради. КОК таъсирида эндометрийнинг пролифератив фазасида тез фурсатда регрессия кузатилади ва безларнинг муддатдан олдин секретор трансформацияси юз бериб стромада эса децидуал трансформация кузатилади. Эндометрий гиперпластик жараёнларида кичик дозали КОКларнинг қўллаш эффективлигини аниқлаш мақсадида, 1 сонли Самарқанд вилоят кўптармоқли шифохонасининг гинекология бўлимида, пременопаузал ёшдаги эндометрий гиперплазияси билан касалланган 30 нафар бемор тўлиқ клинико-лаборатор текширувдан ўтказилди. Текширувнинг танлов меъзони – гистологик тасдиқланган атипиясиз эндометрий гиперплазияси ташхиси ҳисобланади.

  Н Тоджиева, В Курбаниязова

  93-96

  96   22

  • Batafsil o'qish
• 

  Упка сили билан оғриган аёлларда менструал цикл бузилишининг диагностикаси ва давоси Мақолада упка сили билан оғриган 25 нафар аёл клиник текшириш ва давосининг таҳлили ўтказилди. Маълум бўлишича, упка сили билан оғриган аёлларда жинсий аъзолар касалликларининг асосий қисми менструал цикл бузилиши эгаллайди. Ушбу тоифадаги аёлларда менструал вазифа бузилишини аниқлашда ультратовуш текшириш диагностик аҳамияти аниқланди. Туберкулёз фонида менструал цикл бузилишини комплекс даволашда Тивортин аспартат дори воситасининг афзаллиги исботланди.

  О Романюк, С Полевая, В Полевой

  89-92

  201   17

  • Batafsil o'qish
• 

  Ўзбекистон шароитида рахитни профилактикасини баҳолаш ва қон зардобида 25(он)д аниқлаш Ушбу мақолада 466 та болани профилактик равишда қон зардобидаги 25(ОН)D миқдори аниқланган. Рахитга қарши традицион усулларни олиб боришда самарадорлик паст бўлиб, бу рахит ривожланиш кўрсатгичи ошганлиги ва 86.6% болалар қон зардобидаги 25(ОН)D нинг камайганлигидан далолат беради. Махсус профилактика ўтказилганда 90.7% болаларнинг қон зардобида 25(ОН)D нормаллашди. Махсус профилактика олиб борилганда рахитнинг оғир шакли ривожланиши камаяди, хамда дастлабки 1 ёшгача болаларнинг психоэмоционал ривожланиши яхшиланади.

  Н Расулова, А Расулов, А Ашурова

  86-88

  137   36

  • Batafsil o'qish
• 

  Сепсис бўлган чақалоқларда вегетатив нерв тизими ҳолатини баҳолаш Мақсад: сепсис касаллиги билан касалланган чақалоқларда яллиғланиш жавоб реакcияси табиатини белгилашда мослашиш механизмларини вегетатив параметрларини баҳолаш. 2 ойдан 1 ёшгача бўлган 276 септик бемор болаларда касаллик кечиши текширилган. Натижалар беморларнинг кўпчилигида ВНТнинг регулатор функцияси бузилиши билан кечиб, бундай болаларда гиперсимпатикотоник ҳолати кузатилган. Перинатал даврда МНТ шикастланиши бўлган беморларда адаптация механизмларининг зўриқиши кузатилади, у биринчи навбатда симпатик-адренал тизими томонидан амалга оширилади ва бундай болаларда иперсимпатикотония билан намоён бўлади ва маълум шартлар остида улар оғир йирингли-яллиғланиш касалликлари ва шу жумладан сепсис хавф гуруҳи ташкил қилиши мумкин.

  Д Раббимова, А Шамсиев

  82-85

  106   19

  • Batafsil o'qish
• 

  Талоқ жароҳати бўлган болаларда талоқ тўқимасининг гетеротопик аутотрансплантацияси билан спленэктомия аъзони сақлаб қолувчи операцияларнинг афзалликлари Талоқниг шикастланиши билан жарроҳлик амалиёти ўтказган болаларда, амалиётдан кейинги асоратлар қоннинг ивитувчи системасидаги коагуляцион тизимнинг, қоннинг реологик ҳолатини ўзгаришлари ҳамда иммун ҳолатнинг бузилиши сабабли вужудга келади

  Ф Примов

  79-81

  60   22

  • Batafsil o'qish
• 

  Веломашfулотларни доимий- интервал қўлланилиши билан ўтказиладиган юрак ишемик касаллиги билан оfриган беморлар жисмоний реабилитациясининг алоҳида томонлари Ушбу мақолада турли жисмоний реабилитация дастури ўтказилиши асосида юрак ишемик касалликлари билан касалланган беморларда велоэргометрик текширишлар натижалари келтирилган. Вело-машғулотларни доимий-интервал фонида жисмоний зўриқишларга бўлган жисмоний иш қобилияти ва толератлиги ўрганилган

  О Полянская, Т Куртян, Т Амелина, Ё Камалова

  75-78

  141   21

  • Batafsil o'qish
• 

  Оив-инфекцияли психофаол модда истеъмол қилувчи руҳий бузилиши бўлган бемолларда психотерапиянинг қўлланилиш самарадорлиги Ушбу мақолада ОИВ-инфекцияли психофаол модда истеъмол қилувчи беморлардаги шаклланган руҳий бузилишларни психотерапиянинг психодрама усулини қўлланилиш самарадорлиги асосида шахс-лараро мулоқот ва жамиятдаги мослашув малакасининг кучайтириши ва ривожлантириши қаралган. Ушбу усулнинг қўлланилиши ОИВ-инфекцияли психофаол модда истеъмол қилувчи беморларда ҳаёт сифати ва руҳий фаолиятининг яхшиланишига таъсир қилади

  У Очилов, Р Кубаев, Л Хидиров

  72-74

  120   30

  • Batafsil o'qish
• 

  Оив-инфекцияли психофаол модда истеъмол қилувчи бемолларда руҳий бузилишлар ривожланишида шахсиятнинг ўзига хос хусусиятлари ОИВ-инфекцияли психофаол модда истеъмол қилувчи беморлардаги руҳий бузилишларнинг шаклланишида, асосан шахсиятнинг ўзига хос хусусиятларини ўрганишга қаратилган. Текширувлар шуни кўрсатдики ОИВ-инфекцияли психофаол модда истеъмол қилувчи беморларда руҳий бузилишларнинг шаклланишида асосий омиллардан бири бу шахсдаги индивидуал сифатларига қаратилган.

  У Очилов

  70-71

  118   28

  • Batafsil o'qish
• 

  Тўғри ичак саратонини самарали даволашда her2/neu онкопротеин аҳамиятини ўрганиш Тўғри ичак саратонининг T3-4N0-1M0 даражаси бўлган 54 нафар беморда HER2/neu онкопротеин прогноз эҳтимоли қиёсий ўрганилди. Касаллик қайталанган беморларда ушбу онкомаркёр экспрессияси юқори эканлиги, 11,5% ҳолатда аниқланди, рецидив бўлмаган беморларда эса 3,5% холатда аниқланди. Шу билан биргаликда тўғри ичак бирламчи аденокарциномаларида (15,0%) кам сонли HER2/neu-позитивлари бундай локализациядаги ўсмаларда ушбу онкомаркёрларнинг эҳтимолли аҳамиятини чегаралайди. Касаллик кечиш индивидуал эҳтимоллигини аниқлаш мақсадида ҳар хил молекуляр маркерларни комплекс қўллаш керак, бу ўсма рецидив потенциалини аниқ баҳолашга имкон беради

  Д Нишанов, А Мадалиев

  67-69

  95   18

  • Batafsil o'qish
• 

  Чақалоқларда сепсис касаллигини шакллантиришда цитокинлар аҳамиятини ўрганиш Сепсис билан беморларда цитокинлар миқдори таҳлил қилинди. Сепсис билан беморларда TNFα цитокин қиймати маҳаллий инфекция билан беморлардаги натижалар билан солиштириш мумкин, лекин цитокин IL-1Rа миқдори органлар сонига қараб ошади: шикастланган 3-4 ва 4дан кўпроқ органлари зарарланганда кескин ортади. Патологик жараёнда IL-1Rа/ТNFα нисбати ўрганиб чиқилганда 2-орган зарарланган сепсис билан беморларда ва маҳаллий инфекцияда бу кўрсатгич фарқ қилмайди, лекин патологик жараёнида жалб қилинган органлар ортиб бориши билан, тез ортади

  А Шамсиев, Д Раббимова, А Алимов

  9-11

  241   21

  • Batafsil o'qish
• 

  Варикоцеле ташхисида ультратовушли допплерография имкониятларини аниқлаш 16 – 35 ёшгача бўлган I, II, ва III даражали варикоцеле билан касалланган 88 та беморни текширишда рангли ультратовушли допплерографияни қўлладик. Шулардан 22 та беморда субклиник варикоцеле аниқланди. Субклиник варикоцеле билан хасталанган беморларда дағал кўринишли тутамларда патологик кенгайиш аниқланмади. Субклиник варикоцелени ташхислашда ультратовушли допплерографиянинг қуйидаги хусусиятлари аниқланди: 1) венанинг максимал диаметри кенглиги 3мм дан юқорилиги; 2) 4 дан ортиқ кенгайган веналар тутами; 3) Валсалва пробасида қон тезлигининг 2 см/сек гача ўзгариши ва ретроград қон оқими (рефлюкс) аниқланди. Ҳамма гуруҳдаги касалларнинг умумий йиғилган баллари субклиник варикоцеледа зўриқиш сабабли қон оқимининг бузилишига қаратилган. Бу вақтда субклиник варикоцеленинг умумий баллари венанинг максимал диаметри ва кенгайган веналар тутами ҳисобига йиғилди. Бу бизга дағал тутам фақатгина айсбергнинг чўққиси, гемодинамиканинг бузилишида унинг ҳақиқий ўлчамини кўрсатиб бера олмайди деган хулосани беради. Рангли ультратовушли допплерография маьлумотлари субклиник варикоцелени хотосиз ташхислашда, патологик жараён даражасини ва гемодинамик бузилиш типини аниқлаш имкониятини беради

  Г Мардыева, М Саноев, Ф Шодиев

  58-61

  75   22

  • Batafsil o'qish
• 

  Эрта ёшдаги болаларда бронхообструктив синдромни комплекс баҳолашда модифицирланган бронхография

  Эрта ёшдаги болаларда бронхообструктив синдром диагностикаси мезонларини тасдиқлаш учун модифицирланган бронхография методини ишлаб чиқиш. 60 та соғлом ва 60 ўткир бронхиолит билан оғриган беморлар текширилди. Компьютер ва нафас шовқинларини қайд этувчи тизимдан ташкил топган модифицирланган бронхография методи ишлаб чиқилди. Респиратор шовқинлар таҳлилини таъминловчи дастур асосида ўрганилди. Эрта ёшдаги болаларда бронхообструктив синдром диагностикасида модифицирланган бронхография методи ўзининг объективлиги, соддалиги ва қуллайлиги туфайли педиатрия амалиётида муҳим ўрин тутади. Болаларда бронхообструктив синдром диагностикасининг янги информатив мезонлари ишлаб чиқилди: - E:I index, бу индекс E:I index≥1,20 бўлса бронхообструктив синдром мавжуд, E:I index≤1,19 бўлганда бронхообструктив синдром мавжуд эмас деб баҳоланади

  М Лим, Н Шавази

  54-57

  96   25

  • Batafsil o'qish
• 

  Токсик буқоқ билан оғриган беморларда юрак етишмовчилиги оғирлик даражасини баҳолаш ва унинг хирургик даводан кейин узоқ даврдаги аҳамияти Токсик буқоқ туфайли операция ўтказган 150 нафар беморда операциягача ва тиреоидэктомиядан 1 йил ўтгандан кейин тадқиқот ўтказилди. Токсик буқоқ бўлган беморларда юрак етишмовчилигининг (ЮЕ) оғирлик даражаси олти минут юриш тести кўрсаткичларига қараб ўрганилди. Операциягача тиреотоксикоз ўрта даражаси бўлган 48 нафар бемордан 13 нафарида ЮЕ I даражаси деб баҳоланди, 35 нафарида эса ЮЕ IIA даражаси. Операциядан бир йил ўтгандан кейин ЮЕ структураси ўзгарди: 5 нафар беморда ЮЕ аниқланмади, 21 нафарида ЮЕ I даражаси ва 22 нафар беморда – ЮЕ IIA даражаси деб баҳоланди. Операциягача тиреотоксикознинг оғир даражаси бўлган 102 нафар бемор орасидан 78 нафарида ЮЕ IIA даражаси ва 24 нафарида – ЮЕ IIВ даражаси аниқланди. Операциядан сўнг 19 нафар беморда ЮЕ I даражаси, 69 нафарида – ЮЕ IIA ва 24 нафарида ўзгармаганлиги аниқланди. Операциядан кейинги узоқ даврни баҳолаш учун ЮЕ оғирлик даражаси ва юрак ритмининг бузилиш кўрсаткичларидан тест сифатида фойдаланилди ва ишлаб чиқилган тақсимот бўйича улар қўйидагича бўлинди: яхши, қониқарли, қониқарсиз ва наф келтирмаган даволаш. Тиреотоксикознинг ўрта оғир даражаси бўлган беморлар гуруҳида яхши ва қониқарли натижа 47 (98,0%) нафар беморда олинди, оғир тиреотоксикоз бўлган беморлар гуруҳида эса 45 (44,1%) нафар беморда аниқланди. Демак, токсик буқоқ билан оғриган беморларда хирургик давонинг узоқ натижалари тиреотоксикоз оғирлигига, ЮЕ ва юрак ритмининг бузилишига бевосита боғлиқ

  В Кравцив, А Шидловский

  49-53

  95   16

  • Batafsil o'qish
• 

  Бухоро вилоятида постменопаузал остеопороз тарқалганлиги Бухоро вилоятида яшовчи ва постменопауза давридаги 50 ёшдан 80 ёшгача бўлган 378 нафар аёлда сўров ўтказилди. Бухоро вилоятидаги текширилган аёллар орасида постменопаузал остеопороз тарқалганлиги 24,1%ни, остеопения 33,6%ни ташкил қилди. Ёш ошган сари суяк тўқимасининг минерал зичлиги (СТМЗ) меъёрда бўлган аёллар сони камайиб борди (50-59 ёшдаги 50,5%дан ≥70 ёш бўлганларда 5,0%гача). Аёлларнинг ярмидан камроғи сут махсулотларини доимий қабул қилган (43,7%) ва ҳар куни камида 30 минут жисмоний фаол бўлган (46,3%). Эрта менопауза суяк тўқимасининг минерал зичлиги меъёрда бўлган аёлларга нисбатан (20,6%), остеопорозли аёлларда кўпрок учради (39,6%). Текширилган аёллар орасида сут махсулотларини доимий истеъмол қилмаслик, паст жисмоний фаоллик ва менопауза давомийлиги остеопорознинг хавф омиллари эканлиги аниқланди.

  С Исмаилов, Л Аббосходжаева, Н Алиханова, Г Аллаярова

  45-48

  169   21

  • Batafsil o'qish
• 

  Болаларда бронхобструктив синдромнинг ривожланишида хавф омилларини бахолаш 2012 - 2015 йилларда 1 ёшдан 3 ёшгача бронхобструктив синдром билан даволанган бемор болаларнинг 912 та касаллик тарихи ретроспектив таҳлил қилинди. Бронхобструктив синдром ўткир обструктив бронхит фонида болаларда 494 (54,2%) ни ташкил этди, 1 - гуруҳ. Бронхиал ходисаларисиз ўткир бронхит ташхиси болаларда 418 (45,8%) ни ташкил этди 2 гуруҳ. Болаларда бронхобструктив синдром ривожланишига олиб келувчи хавф омиллари баҳоланди.

  Ш Ибатова, Р Баратова

  41-44

  162   29

  • Batafsil o'qish
• 

  Асаб тизими перинатал зарарланишлари кузатилаётган болаларда корреляцион боғланишларнинг қиёсий таҳлили Муаллифлар томонидан марказий асаб тизимининг турли структур зарарланишлари шаклланишида лаборатор-нейросонографик ўзгаришлар орасидаги боғланишлар аниқланган бўлиб, улар гипоксик-ишемик энцефалопатия ва мияга қон қуйилишларни қиёсий ташхислаш имконини беради. Даставвал, икки ойгача бўлган болаларда марказий асаб тизимининг структур зарарланишлардан боғлиқ ҳолда бир қатор аъзолар фаолиятининг мослашув-компенсатор реакциялари ўртасида қонуний боғланиш мавжудлиги аниқланди

  К Дильмурадова, Х Мухитдинова, Т Абдусалиева, М Исраилова

  37-40

  67   22

  • Batafsil o'qish
• 

  Қорақалпоғистон республикасида сийдик тош касаллигини гигиеник асослаш ва уни келтириб чиқарувчи ташқи муҳит омиллари Қорақалпоғистон Республикасининг туманларида (Муйнақ, Қўнғирот, Шуманай, Чимбай ва Беруний), ташқи муҳит объектлари, очиқ сув хавзалари, водопровод суви кўрсаткичлари баҳоланди. Қорақалпоғистон Республикаси аҳолисининг соғлигига экологик таъсир, хусусан сув омиллари баҳоланганда буйрак ва сийдик йўлларининг тош касаллиги етакчи касалликлардан эканлиги тадқиқот таҳлили натижасида аниқланди. Буйрак ва сийдик йўлларининг тош касаллиги ва водопровод сувининг кимёвий зарарланганлик кўрсаткичлари ўртасида бевосита корреляцион боғлиқлик аниқланди. Қорақалпоғистон Республикасининг Шимолий ва Марказий соҳаларида буйрак ва сийдик йўлларининг тош касаллиги водопровод сувининг ифлосланиши билан боғлиқ бўлса, Жанубий соҳаларида очиқ сув ҳавзаларининг ифлосланиши билан боғлиқ

  Д Атаханова

  32-36

  154   38

  • Batafsil o'qish
• 

  Мия фалажи фонида эпилепсияси бор болаларда иммун жавоб медиаторларининг даражаси 85 нафар мия фалажи фонида эпилепсияси бор ва эпилепсияси бўлмаган болаларда қон зардоби ва орқа мия суюқлигида цитокинлар (TNF-α ва IFN-γ) миқдорини аниқлаш бўйича татқиқотлар ўтказилди. Аниқланишича БМФ бўлган болалар қон зардобида TNF-α миқдори назорат гуруҳга нисбатан 3 маротаба ортиқ, IFN-γ миқдори эса 1,3 маротаба кам бўлар экан. БМФ фонида эпилепсияси бор болаларда TNF-α миқдори контроль гуруҳга нисбатан 1,5 нисбаттан ортиқ, IFN-γ 1,7 маротаба кам бўлар экан. БМФ фонида эпилепсияси бор болаларда орқа мия суюқлигида TNF-α миқдори эпилепсияси бўлмаганларга нисбатан ортиқроқлиги аниқланди.

  М Артыкова

  29-31

  149   30

  • Batafsil o'qish
• 

  Эктопик ҳомиладорликдан кейинги реабилитацияга янгича ёндашув Ушбу ишда бачадондан ташқари ҳомиладорликда найларнинг ёрилиши туфайли юзага келадиган геморрагик шокда аёллар ўлими билан якун топадиган ҳолат ва летал якун топмайдиган ҳолат-“near maiss” билан солиштирма клиник анализ ўтказилиши олиб борилган. Бунда қон йўқотиш туфайли аденогипофизда юзага келган характерли морфологик ўзгаришлар ифодаланган. Бу эса критик ҳолатда яшаётган беморларни реабилитациясига қаратилган.

  М Амонова, Г Эльтазарова, Д Тугизова

  26-28

  66   20

  • Batafsil o'qish
• 

  Кўмир саноатида ишловчилар юрак - қон томир тизимига иссиқ иқлимнинг салбий таъсири Иссиқ кунлардаги ҳаво ҳароратининг ошиши юрак ишемик касаллиги, қандли диабет, нафас олиш тизими касалликлари ва бошқа бахтсиз ходисаларнинг кечишини оғирлаштирувчи сабаблардaн биридир. 150 метр чуқурликка эга бўлган кўмир қазиб олувчи “Ангрен Разрези” даги 12 йил иш стажли 32 ишчиларда тадқиқотлар олиб борилган. Кўмир қазиб олиш конлардаги ҳаво харакатининг чекланиб қолиши ва ер сатҳининг қизиб кетиши, иш жойлардаги ҳавонинг кундузги ҳароратини ошиб кетишига олиб келади (40 0 С дан ортиқ). Ўзбекистон иқлимидаги иссиқ кунларнинг ўртайиллик давомийлиги 100 кундан ошиб кетишини ҳисобга олган холда, ҳаво юқори ҳарорат шароитида кўмирни қазиб олиш, ишчиларнинг саломатлигига салбий таъсир этиб, организмда бир неча физиологик ўзгаришларга олиб келади: симпатик адреналин тизимини фаоллашиши (юрак қон-томир частотасининг ошиши, дақиқалик қон ҳайдаб чиқиши, артериал қон босими кўтарилиш эҳтимоллиги), натрийнинг ошиб кетиши қон осмолярлигини кўтарилишига олиб келади натижада инсонда қаттиқ чанқоқликни чақиради ва ҳақозолар.

  У Адилов, Р Усманов

  21-25

  68   21

  • Batafsil o'qish
• 

  Диабетик полинейропатия текширишида скрининг усулларини қўллаш Ушбу мақолада диабетик полинейропатияни пайдо бўлиш сабаблари ва асоратлари, таснифи, ташхис қўйиш учун керак бўлган скрининг усуллари ҳақида таъриф берилган. Қандли диабет билан касалланган беморларда диабетик полинейропатияни ташхислашда скрининг усулини қўллаш тез (10,5 дақ.), қулай ва аниқ йўл ҳисобланади. Аниқ ва эрта ташхислаш касалликни ривожланиш хавфини олдини олади ва даволашни ўз вақтида бошлашида ёрдам беради.

  М Жуматова, Ф Нурмухаммад, П Жанабергенова

  17-20

  127   20

  • Batafsil o'qish